Historia adopcji sięga starożytności. Wtedy był to uznany sposób przyjęcia dziecka do rodziny. W późniejszych wiekach zmieniał się cel i charakter przysposobienia. Od późnego średniowiecza adopcja była instytucją prawa majątkowego – chodziło o przekazanie majątku, pozycji i władzy – a jej celem było zabezpieczenie interesu i trwania rodziny. Wówczas przysposabiani byli dorośli, a robić to mogły wyłącznie osoby bezdzietne. W XV i XVI wieku w Polsce i na Litwie znane były adopcje herbowe, czyli nadawanie przez rody szlacheckie swojego herbu rycerzom lub innym osobom, niekiedy nawet całym rodom. Adopcje herbowe wymagały potwierdzenia przez króla[1]. W Królestwie Kongresowym znane było także przysposobienie testamentowe. W okresie międzywojennym, zgodnie z kodeksami obowiązującymi na ziemiach polskich, koniecznymi warunkami adopcji były: wiek przysposabiającego (na terenie dawnego Królestwa Polskiego – 50 lat, na ziemiach dawnego zaboru austriackiego – 40 lat, na ziemiach wschodnich – 30 lat) oraz nie mniejsza niż 15 lat różnica wieku z przysposabianym. Przysposabiający nie mógł też posiadać własnych dzieci[2].
Prawne podstawy przysposobienia
Rodzina adopcyjna to taka rodzina, w której stosunek rodzinno-prawny między dwojgiem lub jednym z rodziców a dzieckiem powstał w drodze przysposobienia; innymi słowy, w której to nie akt biologiczny, lecz wola rodziców potwierdzona decyzją sądu legła u podstaw rodzicielstwa. Adopcyjne rodzicielstwo i dzieciństwo – pomimo że „wszystko inne” w takich rodzinach nie różni się od rodzin „biologicznych” – charakteryzuje się kilkoma specyficznymi cechami.
Sprawy przysposobienia regulują: Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Konwencja o prawach dziecka, Europejska konwencja o przysposobieniu dzieci z 1967 r. oraz Konwencja o ochronie dzieci i współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego z 1993 r. Decyzje w sprawach adopcji podejmują sędziowie rodzinni w sądach rejonowych (wydziałach rodzinnych i dla nieletnich)[3].
Pierwsze współczesne przepisy dotyczące przysposobienia dzieci pochodzą z lipca 1939 roku[4]. Według ustawy o ułatwieniu przysposobienia małoletnich przysposabiający małżonkowie powinni mieć nie mniej niż 35 lat i 5 lat stażu małżeńskiego oraz nie posiadać ślubnych dzieci. Przysposobić kogoś mogła też osoba samotna. Małoletni mógł być przysposobiony tylko do momentu ukończenia 7 lat, a jeśli dziecko było starsze, to tylko wtedy, gdy osoba adoptująca łożyła na jego utrzymanie co najmniej przez trzy lata. Dziecko, które ukończyło 14 lat, musiało złożyć oświadczenie w tej sprawie. Zastrzegano także, że dziecko wyznania rzymskokatolickiego mogło być adoptowane wyłącznie przez osoby tego wyznania. Przysposobienie mogło być rozwiązane na wniosek przysposabiającego lub przysposabianego z wyjątkowo ważnych powodów.
