Wydaje mi się, że przed wszelkim filozofowaniem (…) trzeba dokonać istotnego wyboru: trzeba wybrać z tego, o czym myśleć można, to, o czym myśleć trzeba. A to, o czym myśleć trzeba, nie pochodzi u nas z kart książki, lecz z twarzy zaniepokojonego swym losem człowieka.
(Ks. Józef Tischner)
Jedną z najbardziej doniosłych metafor opisujących ludzką kondycję jest metafora wędrówki, której początek i koniec okryte są tajemnicą. Paul Ricoeur pisał o śmierci jako o tajemnicy wielkiej i mrocznej. Tajemnicy, która zniewala i o której nie możemy powiedzieć nic ostatecznego. Prawda o początkach życia również pozostaje przed nami zakryta. Wciąż pytamy, jak to się stało, że z połączenia dwóch komórek powstaliśmy MY, przepełnieni życiem, absolutnie niepowtarzalni, i wciąż nie znajdujemy odpowiedzi.
Człowiek od zawsze pragnął przekraczać swoją ludzką ograniczoność; chciał zgłębić naturę świata, dowiedzieć się, kim jest. By osłonić swoją bezbronność, podporządkował sobie ziemię. Cały świat rzeczy, który stworzył, imponujące osiągnięcia nauki i techniki wyrastały z marzeń o wielkości i doskonałości. Także wielkie utopie, które tak bardzo pobudzały wyobraźnię i pociągały za sobą miliony, mają swe korzenie w pragnieniu, któremu najpełniejszy wyraz dał Platon w Państwie: by słabego i ułomnego człowieka przemienić w istotę lepszą i silniejszą. Mniej egoistyczną. Doskonalszą. Totalitaryzmy, które były próbą zmiany ludzkiej natury, zawsze kończyły się klęską. Człowiek wcześniej czy później zrzucał jarzmo nowych praw. Natury ludzkiej nigdy dotąd nie udało się w pełni zniewolić.
W 2006 roku odszyfrowano cały kod genetyczny człowieka. Po raz pierwszy ludzkość stanęła przed możliwością sięgnięcia do absolutnych podstaw własnego gatunku. Spełnienie marzeń o lepszym, doskonalszym człowieku może być kwestią lat. Czy jednak eugenika, dając człowiekowi władzę nad nim samym, nie zaprowadzi ludzkości na manowce? Czy, paradoksalnie, nie doprowadzi człowieka do samozniewolenia? Co się stanie, gdy w sprzeciwie wobec ograniczoności ludzkiej natury zaczniemy ją współtworzyć, zmieniać i czynić sobie poddaną?
Zaniepokojeni i zafascynowani nowymi możliwościami, stawiamy pytania o granice ingerencji w ludzki genom, o status osobowy zarodka i prawo do badania go, o prawo rodziców do genetycznego ulepszania swoich dzieci. Wizja świata, w którym można będzie decydować o cechach przyszłych pokoleń, pociąga nas i przeraża. Nie sposób objąć całości dyskusji toczącej się na ten temat, chciałabym jednak rozważyć pytanie, które leży u podstaw wszelkich niepokojów – którędy przebiega granica między wolnością moją a wolnością drugiego człowieka, nawet jeśli ten drugi jeszcze się nie narodził?