W artykule Zagadka chrztu Chrystusa („Znak” nr 4/2009) – pisząc o „grzesznym Jezusie”, który poddał się obrzędowi „chrztu nawrócenia” (por. Mk 1, 4.9) – opierałem się na analizie dynamiki zmian, jakim motyw ten został poddany przez kolejnych ewangelistów. Wskazywałem na proces coraz dalej idących modyfikacji wspomnienia o chrzcie, a jednocześnie w tych samych Ewangeliach (kanonicznych) ukazywałem ślady stopniowego wzrostu intensywności kultu Jezusa. Ostatecznie postawiłem hipotezę, że procesowi nasilania się tego kultu towarzyszył proces stopniowego zacierania obrazu Jezusa przed-chrześcijańskiego.
Moją argumentację skrytykował ks. prof. Henryk Witczyk:
Dariusz Kot zestawia obrazy chrztu Jezusa ze wszystkich czterech Ewangelii, tyle tylko, że są to rekonstrukcje wypracowane przez badaczy, którzy uprawiają interpretację Biblii w oderwaniu od uwzględniania jej (tj. Biblii) wymiaru literackiego i kontekstualnego, a wymiar historyczny traktują historycystyczno-racjonalistycznie. Nic więc dziwnego, że kilkakrotnie rozdziela on to, co stanowi organiczną, historyczno-literacko-kontekstualną całość (np. Ewangelie synoptyczne i Ewangelię Jana), przeciwstawiając sobie wcześniejsze (przedpaschalne) i późniejsze (popaschalne) fazy objawiania się Jezusa jako Mesjasza i Syna Bożego oraz Jego poznawania. Można tak czynić, ale tylko wtedy, gdy z góry neguje się realizm zmartwychwstania Jezusa i Jego bóstwo (ks. H. Witczyk, Historia i Tajemnica chrztu Jezusa,„Znak” nr 4/2009).
Zdaniem Witczyka, rozdzieliłem warstwy tradycji, utrwalone w poszczególnych Ewangeliach, gdyż już od początku założyłem, że Jezus nigdy nie zmartwychwstał i nie jest Bogiem. Ten sam zarzut petitio principii ks. Witczyk stawia całemu Third Quest (dalej: TQ):
Czerpiąc argumenty z jednego tylko nurtu, jakim jest Third Quest, nie wyjdzie się poza początkowe założenia, że Jezus był zwykłym Żydem, grzesznikiem, a sfrustrowani uczniowie wymyślili Jego zmartwychwstanie – co więcej: z biegiem czasu uznali, że był On Mesjaszem i Synem Bożym.
Zamiast moich „historycystyczno-racjonalistycznych”metod, ks. Witczyk proponuje uznanie późnych, wytworzonych już po śmierci Jezusa, śladów tradycji za zapisy „odkrywania potencjalności” i „odsłaniania sensu źródłowego”. Autor Historii i Tajemnicy chrztu Jezusa aż dziesięciokrotnie zapewnia czytelnika, że słowo w Biblii dopiero z biegiem czasu „stopniowo odsłania swe wewnętrzne potencjalności”; „jest odsłaniane przez kolejnych ewangelistów”; nowe opisy chrztu Jezusa są „wydobywaniem sensu, jaki w to wydarzenie był wpisany od początku przez Jezusa” itd.
Od razu wyjaśnię, że światopoglądowo zróżnicowany TQ nie zakłada z góry żadnej jednolitej wizji losów Jezusa z Nazaretu i jego uczniów. (Dlaczego katolicki ksiądz John Meier albo anglikański biskup Tom Wright – wybitni przedstawiciele TQ – mieliby wychodzić w swych badaniach od niehistoryczności zmartwychwstania?). Co ważniejsze, okazało się, że ani uznanie realności pewnych wizji powstałego z martwych Jezusa, ani nawet teoretyczne założenie, że Jezus z Nazaretu faktycznie zmartwychwstał, niczego nie przesądza, jeśli chodzi o pierwotne wyobrażenia o przyczynach, charakterze i skutkach tego wydarzenia (włącznie z kwestią przyznawania/odmawiania Jezusowi „boskości”). Właśnie z tego nowego ustawienia kąta widzenia postaci Jezusa (to znaczy niezależnie od kwestii historyczności zmartwychwstania) bierze się ogromna otwartość i zarazem siła perswazji TQ.
