Miesięcznik Znak

nr792

Redakcja

Kropla w morzu potrzeb. Kto pomaga dzieciom z niepełnosprawnościami?

Samotność, brak środków finansowych, fizyczny i psychiczny ciężar całodobowej opieki – to rzeczywistość rodziców dzieci z niepełnosprawnością.

Redakcja

Czy ostre prawo aborcyjne zmniejsza ilość terminacji ciąży?

Choć dyskusja o aborcji rozpala w Polsce emocje, nieraz brakuje jej uczestnikom wiedzy o tym, jak prawo aborcyjne wygląda w innych krajach i jakie niesie konsekwencje. Przygotowaliśmy odpowiedzi na kilka często zadawanych pytań.

Redakcja

Jak rozmawiać o aborcji? Dominika Kozłowska u Karola Paciorka

"Debatę o aborcji powinno się rozpocząć od języka, a ten został poddany w Polsce skrajnej presji ideologicznej. Moja osobista droga układania sobie tej kwestii była również pracą nad językiem, nad słowami, jakimi się posługujemy" - mówiła Dominika Kozłowska w rozmowie z Karolem Paciorkiem w "Imponderabiliach".

Redakcja

Ankieta: Kto o tym pamięta?

W preambule ustawy z 7 stycznia 1993 r. zadeklarowano „prawo każdego do odpowiedzialnego decydowania o posiadaniu dzieci oraz prawo dostępu do informacji, edukacji, poradnictwa i środków umożliwiających korzystanie z tego prawa”. Zapytaliśmy cztery specjalistki, co przez blisko 30 lat udało się w tym zakresie osiągnąć, a co pozostaje do zrobienia.

Eleonora Zielińska

Na pozór, czyli o prawach reprodukcyjnych

Język, symbolika i zideologizowanie, które naznaczyły debatę publiczną wokół ustawy aborcyjnej, doprowadziły do uprzedmiotowienia kobiet, zignorowania ich dobra i praw.

Tisa Żawrocka-Kwiatkowska

Nie oceniać, być

Regularnie słyszę zdanie: „Niech pani tylko nie pomyśli, że jestem wyrodną matką”. Kobiety naprawdę są zbyt często oceniane.

Elżbieta Korolczuk

Zdrowie zaczyna się od uznania podmiotowości

W obszarze zdrowia reprodukcyjnego udało się zrobić bardzo mało, a jeśli już coś osiągnęliśmy, to głównie dlatego, że walczyły o to organizacje pozarządowe i ruchy społeczne, a nie dlatego, że politycy – z jakichkolwiek frakcji – o to zadbali.

Anna Mateja

Parę zadań z listy

Dziecko w Polsce ma dwojaki status. Przed urodzeniem wydaje się własnością wszystkich, nie wyłączając Kościoła czy prokuratury. Po przyjściu na świat prawa do niego i obowiązki wobec niego zachowuje wyłącznie rodzina biologiczna. Na dobre i na złe

Finka Heynemann

„Paranoja ciążowa”. O edukacji seksualnej

Dostęp do edukacji seksualnej jest bardzo nierówny, a jej zakres wąsko rozumiany. W efekcie młodym ludziom nierzadko brakuje podstawowej wiedzy na temat dojrzewającego ciała i zdrowych relacji.

Julia Fiedorczuk

Jeż na autostradzie: Joanna Oparek

Myślę o wieloznaczności tytułowych Obrotów: czasownik „obracać” odnosi się do ruchu ciała wokół własnej osi, ale także do przemiany. Obracają się ciała niebieskie. Obracają się ludzkie ciała w tańcu, wykonują piruety – dopóki nie obrócą się w proch. Obracają się sprawy, dając taki czy inny wynik. Obracając się, zwłaszcza na pięcie, można ustawić się do kogoś plecami. Na przykład kiedy się odchodzi.

Tadeusz Zatorski

Voltaire, czyli religia przeciwko naturze

W liście do Fryderyka II Voltaire dokonał autorskiej interpretacji Mahometa… Napisał tę tragedię przerażony łatwością, z jaką wyznawcy religii gotowi są „poświęcić naturę dla zabobonu”.

Joanna Guszta

Brakujące części

David Shrigley mówi, że nie chce żyć, zgodnie ze znanym frazesem, tak, jakby każdy dzień był tym ostatnim w jego życiu. Woli natomiast każdy dzień przeżywać tak, jakby był tym pierwszym

Anna Mateja

Nie planowałam rewolucji

„Najważniejsze w życiu są wolność i miłość” – deklaruje Lidia Lempart, terapeutka słuchu i mowy, która od 40 lat uczy mówić niesłyszące dzieci.

Katarzyna Rodacka

Milczenie ateistów

Statystyki pokazują jasno – muzułmanie na Bliskim Wschodzie coraz częściej odchodzą od swojej wiary. Niekoniecznie jednak mogą o tym mówić nawet najbliższym. Mo, Zahra i Sami wiodą podwójne życie i w głębi duszy liczą na jak najszybszą sekularyzację świata muzułmańskiego.

Język zimy

Sezonowość, zmiany pór roku – za tym będziemy tęsknić w obliczu postępujących zmian klimatycznych. Ale niezależnie od zacierania się granic między łagodną zimą a chłodną wiosną jeszcze długo pozostanie w nas język, który służył do opisu tych zmian. Innymi słowy: język zimy przetrwa pokolenia, nawet jeśli zimy już nie będzie.

Maciej Stroiński

Proza tycia

W czytającej Polsce autorka tego przekładu jest bardziej rozpoznawalna od autorki książki. Tym lepiej dla książki, bo znalazła u nas godną promotorkę, która i pięknie przełoży, i rzetelnie opracuje. Magda Heydel to nieczęsty przypadek filologa o talencie literackim.

Ilona Klimek-Gabryś

Sfeminizowany obłęd

Czy kobiety częściej niż mężczyźni zmagają się z zaburzeniami psychicznymi? Niełatwo rozstrzygnąć ten problem, mimo że statystyki często udzielają twierdzącej odpowiedzi. Appignanesi udowadnia jednak, że robią to zbyt pochopnie.

Katarzyna Kasjanowicz

Pradziadków nosimy w sobie

Rodzina idealna? Nie ma czegoś takiego, choć telewizyjne reklamy dość często konsekwentnie lansują ów wzorzec.

Katarzyna Pawlicka

Człowiek, ceramik, czarodziej

„Cudze chwalicie, swego nie znacie” – fraza z wiersza Stanisława Jachowicza dezaktualizuje się w ostatnich latach w kontekście polskiej sztuki użytkowej.

Przemysław Chudzik

Dobrze naświetlona historia

Niedenthal zdobył sławę dzięki zdjęciom, które obiegły świat. Gdy jednak przyjechał do kraju rodziców w 1973 r., sądził, że nie będzie robił zdjęć politycznych i że nie zostanie w Polsce na dłużej.

Urszula Pieczek

Kolonializm nasz powszedni

„Droga kręta, niełatwo odnaleźć polski pomnik” – w tym krótkim zdaniu można by streścić obszerny reportaż (właściwie czy to jest reportaż?) Natalii Bryżko-Zapór Pogranicze wszystkiego. Podróże po Wołyniu. Autorka przez ponad 400 stron prowadzi nas po Wołyniu, ale – paradoksalnie – najbardziej na tych terenach interesuje ją Polska”.

Katarzyna Kazimierowska

Historia przemocy

„Przemoc domowa dotyka każdego i każdej z nas” – pisze amerykańska reporterka Rachel Louise Snyder. Wydaje się to brzmieć bardzo poważnie i trochę na wyrost. Gwarantuję, że po lekturze tej książki już takie wydawać się nie będzie.

Krzysztof Wołodźko

Ballada o śpiewającym poecie i smutnych frajerach

Okudżawa, obywatel Związku Radzieckiego, wręczał swoim słuchaczom i słuchaczkom paszporty do zupełnie innego świata, czystszego o wiele tonów od tego, w którym trzeba było żyć pośród licznych pieczątek, jeszcze liczniejszych donosicieli i bylejakości ukrywanej lepiej lub gorzej pod czerwonym płótnem.

Krzysztof Marciniak, Agata Klichowska

Przeuszone w tłumaczeniu

By zachować w języku onomatopeje, należałoby je wpisać na listę dźwiękowych terminów zagrożonych. Ich ochronie może służyć praktyka echotłumaczenia i pisarstwo traktujące o dźwięku, a szerzej – mówienie o tym, co słyszymy, i świadome malowanie pejzaży dźwiękowych w literaturze.

Filip Springer

Dźwiękowa mgła

Czuję, jak dźwięk betonowej czteropasmówki napiera na moje plecy, i wiem, że to miejsce jest już dla mnie stracone.

Olga Gitkiewicz

Trochę bardziej u siebie

Moja babka chodziła na rynek, ja po wielu latach mieszkania w mieście, w którym rynkiem był centralny miejski plac, chodzę na targ. Ale w moim mieście wszyscy mówią na targowisko „rynek”, bo innego nie mamy.

Janusz Poniewierski

Więcej niż skandal

W polskich kościołach normą stało się dodawanie do rytuału mszy różnych elementów pobożnościowych. I nikogo to nie dziwi. Ale już skorygowanie ewidentnego błędu w modlitwie za Żydów okazuje się niemożliwe do przeprowadzenia.

z Yossim Klein Halevim rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Nie wierzę w grzeczny dialog

Palestyńczycy i Izraelczycy powinni usłyszeć wzajemnie swoje głosy. Znamy nasze stanowiska polityczne. Uwewnętrzniliśmy slogany. Teraz potrzebujemy wsłuchać się w nasze opowieści, bo to one czynią nas ludźmi.

Susan Sontag

Dziewięć myśli o intelektualistach

Dobra zasada, zanim pójdziesz na marsz i zaczniesz skandować hasła: jeśli nie było cię na miejscu i nie doświadczyłeś realiów wojny czy niesprawiedliwości, nie masz prawa się wypowiadać, nawet jeśli dana sprawa budzi twoją sympatię. Jeśli nie masz wiedzy i doświadczeń z pierwszej ręki – milcz.

Susan Sontag

Uwagi o pięknie

Zdolność do poddania się wszechogarniającemu zachwytowi piękną rzeczą jest zaskakująco trwała i objawia się w najbardziej skrajnych warunkach. Nawet wojna, nawet wizja pewnej śmierci nie może jej stłumić.

Aleksandra Grzemska

Susan Sontag jako metafora

Jej portrety, ze spojrzeniem uwodzącym intelektem, z nonszalancką mową ciała, to już ikony popkultury. Susan Sontag jest idolką. Czy jednak wystarczająco uważnie i krytycznie traktujemy jej rozważania? Czy nie ulegamy pokusie idealizacji i fetyszyzacji tej postaci?

Cassandra Speer

Wolność jest naszym wielkim skarbem

Niemieccy katolicy stworzyli organizację Donum Vitae, która oferuje konsultację i pomoc kobietom rozważającym przerwanie ciąży. Jej twórcom przyświecało przekonanie, że nienarodzone życie może być chronione tylko razem z matką, a nie przeciwko niej

z Thią Cooper rozmawia Karol Kleczka

Poza pro-life i pro-choice

Myślenie wyłącznie o tym, by prawnie zakazać aborcji, nie ma nic wspólnego z chrześcijańskim zadaniem zapewnienia wszystkim ludziom życia godnego – i to w obfitości

Henryk Woźniakowski

Litota Adama Zagajewskiego

Inaczej czyta się dzieło poety za jego życia, inaczej zaś kiedy ręka losu stawia kropkę. W momencie publikacji moją uwagę przyciągała w wierszach Adama raczej strona życia i jego epifanii, choć także świadomość czającej się grozy. Teraz dopiero widzę, jak wiele czujnej uwagi Adam poświęcał zawsze zwycięskiemu partnerowi życia – śmierci, i jak śmiało spoglądał w jej żółte oczy

Joanna Rudniańska

Chrzest

W Stacji: Literatura prezentujemy nowe opowiadanie Joanny Rudniańskiej. Tekst do przeczytania w papierowym wydaniu miesięcznika „Znak”. A oto krótki wywiad przeprowadzony z autorką