Gdy czyta się Vivę Patricka DeVille’a – znakomicie przełożoną przez Jana Marię Kłoczowskiego – przypomina się Blaise Cendrars ze swoimi podróżniczymi historiami, roztaczającymi nimb egzotyczności, choćby i działy się w oswojonym Paryżu. W książkach Cendrars jest jednak szamanem koincydencji i fabuł, przyczajonym w jamie opowieści, choćby i nie posługiwał się narracją pierwszoosobową. DeVille zaś, choćby i do niej się uciekał, szykuje splot zobiektywizowany, chowa się w cień życia – reżysera losów. Wyraża w ten sposób swoją estymę dla prawdy, acz eseistom, jak przekonywał Cat-Mackiewicz, nie wolno ufać za bardzo.
O czym jest ta książka? O Meksyku, kraju z kaktusem w herbie, jak pisał Kisch. O przecinaniu się biografii Lwa Trockiego, Malcolma Lowry’ego, Fridy Kahlo, Antonina Artauda. O nich samych, opisywanych tak, jakby nie wiedzieli, co ich spotka – a w tym drzemie właśnie ukryta groza książki. Bo my wiemy, czytając, bo stopniowo obnażają się kły historii, snutej jednak tak, by – nie puszczając splotu – dawać nam przyjemność lekkiego kołysania się w fabularnej sieci uwieszonej nad ciemnym morzem dziejów XX w. Sieć tę DeVille zaplótł tym razem bodaj najciekawiej – jeśli porównać z poprzednimi przekładami jego powieści – a charakter tego zaplatania, rozkręcania koła losów dobrze oddaje cytat: „Diabelskie koło kręci się wolno pod gołym niebem. (…) Tak właśnie kręci się (…) życie kobiet i mężczyzn. Trzy obroty koła, i po wszystkim”. Zbyt proste? Niekoniecznie, jeśli kołowanie przełożyć na muzyczność kompozycji, a DeVille (i Kłoczowski) mają ucho do melodii życia.
_
Patrick DeVille
Viva. Powieść
tłum. Jan Maria Kłoczowski,
Wydawnictwo Noir sur Blanc, Warszawa 2018, s. 190
