Witam jego myśli z wdzięcznością, z poczuciem żywej wspólnoty, zapewne trochę uwarunkowanej pokoleniowo; to może mankament, ale nie dla tych, w których doświadczenia pokoleniowe wciąż są żywe albo łatwo odzyskują życie, gdy próbujemy je eksploatować, odwoływać się do nich z nadzieją, że znajdziemy oparcie.
Lecz rozumiem też, że chwila na powrót do „domu” niezbyt jest odpowiednia. Na taką propozycję wielu odpowie pytaniem: „Wrócić? A którędy?”. Brama wydaje się zamknięta. Ci, co w środku, wznoszą gniewne okrzyki. Wracać do domu, który już nie wydaje się tym czystym, uporządkowanym miejscem? Jest poniekąd sprofanowane, i to przez rzeczników jego nietykalności, przez „kler” właśnie?
Można zajrzeć, jeśli bramę da się uchylić, ale zagląda się z pewnym lękiem – co też się ukaże?
Radzę zbliżać się śladem starannie pielęgnowanych dobrych wspomnień. Każdy, kto długo żyje, ma takie wspomnienia. Sama posiadam ich bardzo wiele, tylko wśród nich wędrować. I byle czasu starczyło. Nasz dom – Kościół – pełen jest dźwięków, widoków, pamiętnych woni, wiele mówiącej ciszy, niezapomnianych imion.
**
Mam nadzieję, że w obliczu śmierci coś sobie przypomnę po łacinie, by to powtarzać, póki tu jeszcze jestem. Może coś z komplety – prastarego zakończenia kościelnego dnia? Właśnie ze względu na pokolenie, które mnie uformowało, noszę w sobie wciąż gotowe do użytku wersety psalmów i pieśni wyniesione z Kościoła – który był domem. Broniąc się przed posądzeniem o obcość, łatwo przyłączam się do chóru, jeśli on nadal brzmi jak „wtedy” czy „dawniej”.
Czy jednak wciąż uczymy kogoś słuchać tego chóru głosów z przeszłości? Ja w nim wciąż odnajduję wolność od patosu i sentymentalizmu, pogłos głębi, radość z poczucia łączności z mieszkańcami sprzed wieków. Nie za bardzo się to nadaje do praktykowania w „Kościele domowym”, wokół rodzinnego stołu, wśród ścian nieprzechowujących echa. Nasze nowe ściany nie są jednak głuche. Godzą się, współgrają z rytmem tekstów, które, jeśli zechcemy, mogą nam podpowiadać nie samo tylko Pismo, ale i domowe wzory, dyktowane pamięcią liturgiczną.
Czasem udaje się dwa domy do siebie przybliżyć. Może się to dokonać, jeśli pokolenie obecne będzie miało doświadczenia współmierne, jeśli młodzi nie są zbyt zrażeni natykaniem się na zamkniętą bramę, jeśli w swoim środowisku spotykają się z wiadomością dla nich aktualną.
**
Janusz Poniewierski wzywa do radości spotkania w domu przez nas razem otwieranym. Przyszłość pokaże, czy to się może udać, udawać często. Wiele trzeba, aby przezwyciężyć napięcia. „Obcość”, nieoswojenie budzą podejrzenia, że ktoś, „oni”, ci inni chcą może zawładnąć resztkami domu. Jeśli szczerze chcemy dom otwierać, konieczne jest przezwyciężenie odruchu przymykania drzwi – czasem wykonuje się go zupełnie nieświadomie, mimo najlepszych chęci. Sama wciąż się zastanawiam, jaka forma zaproszenia jest najskuteczniejsza, i innych również do tego zachęcam.
