W obliczu kryzysu na światowych i europejskich giełdach i spadku kursu złotówki prezydent i premier, wywodzący się z rywalizujących ze sobą ugrupowań, zademonstrowali, że są zdolni do współpracy i że ich oceny położenia polskiej gospodarki są dość zbliżone. Dobrze, iż tak się stało, choć pozostaje wątpliwość, na ile ich zachowania wynikają z rzeczywistego poczucia odpowiedzialności za państwo, a na ile z chęci zatarcia fatalnego wrażenia po październikowym brukselskim szczycie UE. Być może obaj politycy chcą, abyśmy szybko zapomnieli o tym wydarzeniu. Naszym obowiązkiem jest jednak pamiętać. Nagle, jak w soczewce ujrzeliśmy całą brutalność i fatalny styl walki politycznej dwóch ośrodków: prezydenckiego i kancelarii premiera, toczonej na oczach zdumionych przywódców europejskich i dziennikarzy. Trzeba stwierdzić bez ogródek: ta walka ośmieszała Polskę i odbywała się jej kosztem. Dla szefa rządu musi być frustrujące, gdy prezydent nie potrafi w żadnej sprawie zająć stanowiska różniącego się od stanowiska głównej opozycyjnej partii, której przewodzi jego brat. Prezydent systematycznie już odgrywa rolę eksponenta partii, która wyniosła go na to stanowisko, nawet gdy ewidentnie cierpi na tym interes państwa. Premier i członkowie rządu muszą irytować się systematyczną – niezgodną z wypracowaną wcześniej praktyką i logiką konstytucji – obecnością prezydenta na europejskich szczytach, zwłaszcza że wiadomo, iż w wielu ważnych kwestiach stanowisko prezydenta różni się od stanowiska rządu. Nic jednak nie usprawiedliwia słów premiera wypowiedzianych w Brukseli wobec dziennikarzy: „Prezydent nie jest mi tu do niczego potrzebny”, ani firmowanej przez kancelarię premiera decyzji o odmowie użyczenia głowie państwa samolotu na lot do Brukseli. Te zachowania bardzo zbliżyły nas do kultury politycznej państw, które w podręcznikach politologii nazywane są mianem „demokracji nieskonsolidowanych” czy „niedojrzałych”. System demokratyczny w zasadzie w nich funkcjonuje, ale od czasu do czasu „zacina się”, a kryzys polityczny przeradza się w kryzys ustrojowy. Z reguły „demokracje nieskonsolidowane” to demokracje młode, w których nie wytworzyła się jeszcze dojrzała kultura polityczna. Dziewiętnaście lat po odzyskaniu wolności Polska zasługuje na to, aby najważniejsi politycy w państwie nie sprowadzali jej do poziomu raczkującej demokracji.
Co robić w sytuacjach takich, jak październikowy szczyt brukselski, gdy trudno liczyć na dobre polityczne obyczaje i zgodne z duchem konstytucji działanie głównych aktorów sceny politycznej? Pozostaje trzymanie się litery konstytucji. Wynika z niej, że prezydentowi, który jest najwyższym reprezentantem państwa na zewnątrz, nie sposób odmówić prawa udziału w unijnych spotkaniach na szczycie, gdy wyraża on wolę reprezentowania Polski. Bez względu na to, czy jest to sensowne, czy też nie. Z drugiej jednak strony konstytucja wyraźnie stwierdza, że to rząd prowadzi politykę zagraniczną państwa, a prezydent współdziała z premierem i właściwym ministrem. Rada Ministrów ma więc wszelkie prawo formułować stanowisko, które prezydent powinien przedstawiać na forum Rady Europejskiej, i dawać mu polityczne instrukcje. Niewywiązanie się z tych obowiązków lub ich przekroczenie wiązać się może z konstytucyjną odpowiedzialnością głowy państwa.
