fbpx
Czesław Porębski Czerwiec 2015

Sprawozdanie z trudnej misji

Kim jest Zofia Bobowicz? Dzięki jej autobiografii można przybliżyć się do odpowiedzi na to pytanie, budując portret autorki – niezwykłej literaturoznawczyni, tłumaczki, redaktorki wydawnictw, pośredniczki między polskim a francuskim rynkiem wydawniczym.

Artykuł z numeru

Spieniężone życie

Spieniężone życie

Zofia Bobowicz – przybyła z Polski studentka, zafascynowana językiem, kulturą, a przede wszystkim literaturą francuską – postanawia nie wracać do PRL-u, ale pozostać we Francji i tu kontynuować naukę. Stosunkowo wcześnie uświadamia sobie, że z powodu administracyjnych ograniczeń nie będzie mogła swych studiów literaturoznawczych wykorzystać w pracy dydaktycznej. Decyduje się więc na specjalizację wydawniczą. Zajmuje ją zwłaszcza literatura dziecięca. Jedyną uczelnią stwarzającą w tamtym czasie możliwość zdobycia takiej wiedzy był uniwersytet Villetaneuse. Redaktorka jeszcze w czasie studiów przygotowuje antologię tłumaczonej z języka polskiego poezji dla dzieci pt. Pourquoi le concombre ne chante-t-il pas? (Dlaczego ogórek nie śpiewa?). Opublikowany przez Les éditions de Saint-Germain-des-Prés zbiór odnosi sukces:potrzebne są dodruki. Zachęcone powodzeniem wydawnictwo przyjmuje antologię za wzór i uruchamia całą serię książek poetyckich przeznaczonych dla dzieci, pod nazwą L’Enfant la poésie.

Od połowy lat 70. francuskie kręgi kulturalne żywiej interesowały się dziełami literackimi powstającymi w Europie Środkowej i Wschodniej. Dzięki udanemu startowi Bobowicz zaraz po studiach odnajduje się w nurcie francuskiego życia literackiego, pełniąc funkcję lektorki i tłumaczki. Intensywnie współpracuje z powstałymi w 1975 r. Cahiers de l’Est, skupiającymi uchodźców z krajów realnego socjalizmu. Odnotowuje kolejny sukces: przełożony przez nią tom Wandy Chotomskiej L’arbre à voile zdobywa wyróżnienia i uzyskuje rekordowe nakłady. W ciągu kilku lat wychodzi 120 tys. egzemplarzy (ten tytuł jest nadal wznawiany).

Wschodnia seria

Niezwykle znaczący jest dla Bobowicz rok 1980. Poznana w toku prac nad przekładem traktatu pedagogicznego Janusza Korczaka Jak kochać dziecko? Joëlle Gravelaine wprowadza ją do wydawnictwa Laffont. Jego właściciel Robert Laffont zastanawia się nad możliwością rozszerzenia swojej prestiżowej serii literatury obcej Pavillons na literaturę wschodnioeuropejską i środkowoeuropejską. Tłumaczka jest idealną kandydatką na stanowisko kierownika nowej serii, nazwanej Pavillons- -Domaine de l’Est. Od 29 stycznia 1980 r. – daty podpisania kontraktu – losy Zofii Bobowicz na ponad dwie dekady splatają się ściśle z losami wydawnictwa i jego własnościowymi oraz organizacyjnymi transformacjami.

Mogłoby się wydawać, że trudno o lepszą koincydencję. W tym samym roku wybucha Solidarność, Czesław Miłosz dostaje Nagrodę Nobla. Wpływ zmian na Wschodzie na zainteresowanie literaturą stamtąd przychodzącą, choć widoczny, był jednak ograniczony. Gdy Bobowicz podczas wydawniczych narad programowych proponuje publikację Widzeń nad Zatoką San Francisco, słyszy, że są Noble i Noble: Nobel Miłosza niekoniecznie stanowi zapowiedź sukcesu rynkowego. Duża część lewicowej prasy francuskiej dopatruje się w nagrodzie dla polskiego poety przede wszystkim motywacji politycznej.

Chcesz przeczytać artykuł do końca?

Zaloguj się, jeden tekst w miesiącu dostępny bezpłatnie.

Zaloguj się