Kiedy w 1998 r. w Wydawnictwie Literackim ukazał się, przygotowany przez Ryszarda Krynickiego, obszerny tom Utworów wybranych Paula Celana, Marcin Baran w recenzji ogłoszonej na łamach „Gazety Wyborczej” nazwał tę publikację z jawną, choć w pełni kontrolowaną emfazą „książką wieku”, uznając ją za jedną z najważniejszych pozycji, jakie wydano w Polsce w XX stuleciu. Deklaracja taka mogła się wówczas wydawać co najmniej ekscentryczna, Celan należał bowiem do poetów hermetycznych, trudnych, stawiających zarówno przed tłumaczem, jak i czytelnikiem najwyższe wymagania, a opracowania krytyczne mogące przybliżyć polskiemu odbiorcy jego twórczość, dające choćby orientacyjne pojęcie o jej randze i znaczeniu dla dziejów XX-wiecznej poezji, były u nas praktycznie nieobecne lub trudno dostępne. Sytuacja ta z czasem uległa zmianie, a autor Fugi śmierci z wolna, lecz konsekwentnie torował sobie drogę do świadomości polskich czytelników. W tym samym 1998 r., w którym ukazały się Utwory wybrane, opublikowano także polskie przekłady ważnych tekstów poświęconych Celanowi, napisanych przez dwóch wielkich XX-wiecznych filozofów: Hansa-Georga Gadamera i Jacques’a Derridę. Esej Derridy, publikowany najpierw w „Literaturze na Świecie”, która cztery lata wcześniej prezentowała na swoich łamach sylwetkę Celana, został w roku 2000 wydany w postaci osobnej książki pt. Szibolet dla Paula Celana. W roku 2004 opublikowano polski przekład bardzo ważnej dla recepcji Celana pracy francuskiego estetyka i filozofa Philippe’a Lacoue-Labarthe’a Poezja jako doświadczenie. W roku 2009 dzięki książce Joanny Roszak Południk spotkania. Paul Celan w polskiej poezji powojennej, rekonstruującej ślady obecności poezji autora Róży nikogo w twórczości kilkudziesięciu współczesnych polskich poetów, mieliśmy okazję przekonać się o tym, jak istotnym punktem odniesienia był on dla polskiej liryki II połowy XX w. Rok później, w 2010 r., do rąk polskiego czytelnika trafiły klasyczna praca Johna Felstinera Paul Celan. Poeta,ocalony, Żyd, spajającą z powodzeniem biografię z interpretacją twórczości, oraz zbiór korespondencji poety z jego wieloletnią przyjaciółką i powierniczką, austriacką pisarką Ingeborg Bachmann, z którą przez długi czas łączył go trudny i powikłany związek emocjonalny. Ostatnie trzy lata były dla polskiej recepcji Celana szczególnie owocne. W 2012 r. ukazała się praca zbiorowa pod redakcją Joanny Roszak, zatytułowana Kartki Celana. Intepretacje, złożona z lektur pojedynczych wierszy autora Fugi śmierci dokonanych przez literaturoznawców polskich i zagranicznych. Publikacja ta, w której znalazły się m.in. szkice późniejszych autorów książek o Celanie, Adama Lipszyca i Pawła Piszczatowskiego, pokazywała już wyraźnie, że autor Południka stał się twórcą ważnym także dla polskiej refleksji filozoficzno-literaturoznawczej. W 2013 r. Ryszard Krynicki wydał przygotowywany przez wiele lat, największy jak dotąd wybór wierszy Paula Celana we własnym tłumaczeniu i opracowaniu zatytułowany Psalm i inne wiersze. Wreszcie rok temu ukazała się obszerna monografia poezji Celana pióra Pawła Piszczatowskiego Znacze//nie wiersza. Apofazy Paula Celana. W tym roku zaś do księgarń trafiły dwie kolejne celanowskie książki: Czas wiersza. Paul Celan i teologie literackie Adama Lipszyca oraz opracowany i zredagowany przez Lipszyca i Piszczatowskiego zbiór szkiców poświęconych autorowi Południka napisanych przez 15 różnych autorów zatytułowany Paul Celan: język i Zagłada, otwierdzający istnienie licznej grupy polskich znawców twórczości Celana, wywodzących się spośród przedstawicieli różnych dyscyplin i środowisk naukowych.
Chcesz przeczytać artykuł do końca?
Zaloguj się, jeden tekst w miesiącu dostępny bezpłatnie.
