Zapowiadający nadejście końca wierzą, że stanie się to jeszcze za ich życia. Jacob Taubes, filozof oraz, co nie bez znaczenia, rabin, przedstawił, w jaki sposób myślenie o panowaniu Ducha przenika dziedzictwo intelektualne Europy. Od gnozy poprzez średniowiecznych spirytuałów aż do ojców współczesności, Marksa i Kierkegaarda, autor ukazuje ożywiające pragnienie zniszczenia starego i zapowiedź nowego. Pierwsza część Zachodniej eschatologii to fascynujące studium historyczne pokazujące wędrówkę myśli apokaliptycznej od Joachima z Fiore do Thomasa Münzera, w drugiej ukazane zostały punkty styczne pomiędzy przywódcą spirytuałów a Heglem i jego następcami.
Oryginalny styl pisarski Taubesa przypomina patchwork: erudycyjnym zapisom towarzyszy myślenie pomiędzy cytatami. Autor ma także wyjątkową umiejętność dokonywania wielkich podsumowań w jednym zdaniu. Pisząc, że anabaptyzm jest odnową formy franciszkańskich spirytuałów, udaje mu się chwycić sedno, nie wikłając się w zbędne szczegóły. Podobnie dzieje się, gdy przedstawia punkty styczne pomiędzy Joachimem a Heglem: obydwaj są urzędowymi „kapłanami” instytucji, choć wychylają się w stronę Ducha. To właśnie „Duch” jest słowem kluczowym dla joachimitów: to z jego pomocą walczy się z Kościołem katolickim i luterańskim, społeczeństwem mieszczańskim. Taubes doprowadza rozważania do Marksa i Kierkegaarda, wskazując dwie strony w istocie tej samej krytyki i przekreślenia świata mieszczańsko-chrześcijańskiego. Pierwszy postawi na masy, drugi na jednostkę. To książka, która pomaga zrozumieć poczucie niespełnienia stojące za każdą z wielkich reform.
_
Jacob Taubes
Zachodnia eschatologia
tłum. i wstępem opatrzył Andrzej Serafin, posłowie Piotr Nowak,
Biblioteka Kwartalnika „Kronos”, Warszawa 2016, s. 308
