Książka Grahama Harmana znakomicie wprowadza w jego niełatwą myśl, zarazem oryginalnie ukazując Latoura jako filozofa „pełną gębą”, który rozwija w swoich pracach nie tylko nową teorię socjologiczną, ale i nową metafizykę. Autor Polityki natury jest bowiem przekonany, że filozofia zaangażowana na rzecz emancypacji musi gruntownie przeformułować sposób, w jaki myślimy o świecie. Przyswoiliśmy sobie wprawdzie pojęcia wielości czy różnicy, przeciwdziałające wykluczaniu z dyskursu istotnych fragmentów rzeczywistości. Zarazem jednak pozostajemy w domenie „ludzkich” spraw – poznania, języka czy władzy. Tymczasem ideał otwartej, prawdziwie demokratycznej wspólnoty może się powieść jedynie, gdy aktorów nie-ludzkich (zwierzęta, rośliny, przedmioty…) uwzględnimy w nim na równych prawach z ludźmi, oddając sprawiedliwość całej sieci złożonych relacji między nimi.
Projekt Latoura to zatem brawurowa propozycja całkowicie nowego sposobu organizowania naszego życia, do którego wstępem powinno być odrzucenie anachronicznych podziałów na „naturę” i „kulturę” oraz „podmiot” i „przedmiot”. Ostatecznie wszyscy tworzymy świat rzeczy i potrzebujemy siebie nawzajem, by przetrwać. Księcia sieci warto przeczytać już choćby dla tej błyskotliwej krytyki antropocentryzmu, ale i dla przemyślenia uwag, które pod adresem Latoura zgłasza sam Harman: czy mianowicie wikłając rzeczy w sieć wszechobecnych relacji, nie ignorujemy przypadkiem ich autonomii?
_
Graham Harman
Książę sieci. Bruno Latour i metafizyka
tłum. Grzegorz Czemiel, Marcin Rychter
Fundacja Augusta Cieszkowskiego, Warszawa 2016, s. 392
