Obok autorów uznanych za pierwszoligowych: Różewicza, Borowskiego, Andrzejewskiego, których niefikcjonalne świadectwa mają bezpośredni związek z biografią, wymieniani są pisarze kryminałów retro (Miłoszewski, Świerczek, Białkowski, Wolski) oraz prozaicy próbujący fetyszyzować relację kata i ofiary (jak Nurowska w Listach miłości), indoktrynować religijnie (Żukrowski w tomie Z kraju milczenia) lub manipulować faktami historycznymi (casus Alexsandra Czerskiego).
Ze sporządzonego przez Buryłę kompendium literackich reprezentacji Zagłady wynika nieumiejętność zawiązywania niekonwencjonalnych fabuł, które wraz z autorskim idiomem pozwoliłyby pisarzom na konstruowanie miarodajnych sądów na temat holokaustowej rzeczywistości, odbiegającej od standardowych reguł etycznych. Za wzór stawiani są oczywiście autorzy Kamiennego świata i Czerwonej rękawiczki, jednak badacz, kwestionując estetyczne wybory pisarzy związane z „zakazaną reprezentacją”, wskazuje na dominację popkultury, która dewaluuje doświadczenie Zagłady i uniemożliwia namysł nad „szarą strefą”, sytuacjami granicznymi i niejednoznacznymi etycznie wyborami. W cenie pozostają narcystyczne narracje Sztokfisz (Księżniczka deptaku), Ostachowicza (Noc żywych Żydów) i Drotkiewicz (Paris London Dachau).
Buryła sugeruje wiele tematów niepodjętych, spetryfikowanych i godnych refleksji literaturoznawczej, a więc przemawia z pozycji partnera, a nie mistrza, choć jego erudycja i znajomość holokaustowej schedy budzą podziw.
_
Sławomir Buryła
Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holokaustu
Universitas, Kraków 2016, s. 362
