Zawsze tu można spotkać taksówkarzy po nocnych zmianach, zabłąkanych kloszardów albo studentów wracających z okolicznych klubów. Bardzo się zatem zdumiałem, kiedy zamówiwszy: „bajgle, sztuk cztery” i podając pani przy kontuarze monetę jednofuntową (poprzednio cena wynosiła 20 pensów za sztukę), usłyszałem w odpowiedzi, że muszę jeszcze wysupłać dodatkowe drobne, a nie czekać na resztę, bo… zdrożało. Oczywiście zapłaciłem, bez szemrania za to z wyrazem lekkiego zawstydzenia na twarzy – to bardzo angielskie – żeby, broń Boże, nikt mnie nie posądził, iż udając nieświadomego chciałem na przykład oszukać. W głowie natomiast kłębiły mi się myśli z gatunku środkowoeuropejskich: Podwyżka? O 50% w ciągu paru tygodni?! Chyba im rozum odjęło?! Traf chciał, że jeszcze tego samego dnia znalazłem dość solidne „globalistyczne” odpowiedzi na nurtujące mnie pytania w dodatku do brytyjskiego „Observera” (z prze-drukowanymi artykułami z „New York Timesa”), który informował o brakach na rynku żywnościowym, wzroście cen zbóż i pierwszych poważnych rozruchach na tym tle, do jakich doszło w stolicy Mozambiku na początku września (w zamieszkach w Maputo, wywołanych podwyżką ceny chleba o 30%, zginęło co najmniej 10 osób, a 300 zostało rannych). Skala produkcji rolnej jest z natury rzeczy uzależniona od pogody i okresowe anomalie, a szczególnie klęski żywiołowe (susze, powodzie), muszą prowadzić do wahań podaży i cen. Rynki reagują na wszelkie oznaki kłopotów w regionach „eksportowych”, zwłaszcza że obracają nie tylko ziarnem liczonym w setkach tysięcy ton, lecz również przyszłymi transakcjami na jego zakup. Tym razem przyczyną zawirowań była letnia susza oraz plaga pożarów w Rosji (ok. jednej trzeciej pszenicy na międzynarodowych giełdach towarowych pochodzi z żyznych rejonów na północ od Morza Czarnego), po których władze w Moskwie podjęły decyzję o całkowitym wstrzymaniu eksportu zbóż, co najmniej do końca roku. Ceny pszenicy błyskawicznie skoczyły o przeszło 30%, a po kolejnych ostrzeżeniach Władimira Putina, już z września, o możliwym przedłużeniu zakazu eksportu do połowy 2011 r., o dalszych 7%. Właściciele londyńskiej piekarni z bajglami najwyraźniej ugięli się przed „dyktatem Kremla”, zresztą trudno ich winić skoro przyszło im drożej płacić za podstawowy składnik do wyrobu ciasta. Znamienne przy tym, że – zdaniem ekspertów – Rosja dysponuje ponoć zapasami zbliżonymi do poniesionych strat w tym roku, a Europa, USA i Australia też mogłyby skutecznie uzupełnić powstałą na rynku lukę własnymi nadwyżkami produkcji, ale wielkim graczom niespieszno jakoś do tego typu interwencji…
Zamieszki z Mozambiku wymusiły jednak nadzwyczajne spotkanie oenzetowskiej agencji ds. rolnictwa i żywności (FAO), którego uczestnicy wydali 24. września uspokajające oświadczenie, że widmo żywnościowego kryzysu jest na razie odległe, wszystko jest pod kontrolą, choć ostatnie rynkowe tąpnięcie było jak najbardziej realne i niepokojące. W oświadczeniu znalazły się też sformułowania krytyczne zarówno wobec działań państw jak i niepaństwowych podmiotów rynkowych, które przyczyniły się do windowania cen (m.in. traktowanie zbóż jako intratnej lokaty po „wpadkach” inwestycyjnych z nieruchomościami lub technologiami internetowymi w ostatnich latach), poza zwyczajowymi utyskiwaniami na brak precyzyjnych danych dotyczących zbiorów, czy stanu magazynów, co rzecz jasna utrudnia koordynację działań w sytuacji kryzowej. Problem wszakże w tym, że ustalenia FAO mają charakter doradczy i stanowią – co częste na forum międzynarodowym – raczej listę postulatów, a nie wiążących decyzji. Sygnały alarmowe, jakie ta sprawa uruchomiła w bardzo wielu punktach globu, dobitnie świadczą przy tym o politycznej randze rynków żywnościowych jako absolutnie fundamentalnego czynnika wpływu na stan globalnego bezpieczeństwa. Ideałem pozostaje oczywiście wewnątrz-systemowa stabilizacja, zapewniająca ciągłość dostaw i zdolność konsumentów do zakupów (w Mozambiku ewidentnie przeszarżowano ze skalą podwyżek, z których władze zdążyły się już wycofać). Z punktu widzenia „szarego zjadacza chleba”, owa stabilność ma jednak też i poważny minus, szczególnie wtedy gdy nadejdzie nowy sezon urodzaju, a podniesione w poprzednim ceny bynajmniej nie zaczną spadać…
