„Przyjemnie było palić” – tak brzmi pierwsze zdanie tej książki. Dystopia Raya Bradbury’ego jest czasem zestawiana z Rokiem 1984 Orwella, albo Nowym wspaniałym światem Huxleya. Ale nie ma tu ani Wielkiego Brata, który przeraża i zniewala, ani somy, która daje błogie ukojenie. Palenie książek samo w sobie jest przyjemne, „zwłaszcza nocą ogień (…) piękniejszy, a spektakl lepszy”. Nikt przy zdrowych zmysłach nie kwestionuje sensu palenia książek – to wybór, którego dokonują ludzie zmęczeni innymi wyborami. W literaturze kryje się męcząca dwuznaczność, jak mówi jeden z bohaterów, Faber, emerytowany angielski profesor. Książki niszczą spokój ducha i harmonię społeczną. Co ważne, każą ludziom dokonywać porównań, a kiedy dokonujesz porównań, zawsze okazuje się, że jesteś od kogoś gorszy. „Książki mają nam przypominać, jacy z nas głupcy”. Ich palenie chroni nas przed ciągłą samooceną i ocenianiem przez innych. Oceny, normy, hierarchie to zamach na jednostkę, której celem jest życie bezproblemowe.
A poza tym książki opisują szczegóły życia. Czasem bardzo drobiazgowo i precyzyjnie, a skoro tak – odkrywają detale, o których lepiej nie wiedzieć. Książki, mówi Faber, pokazują „pory na obliczu życia. Ludzie są wygodni, wolą gładkie, księżycowe twarze: pozbawione porów, włosków, wyrazu”.
Intelektualna niewola, którą opisuje Ray Bradbury w 451 stopni Fahrenheita, jest w dużym stopniu wyborem ludzi. Dla jej zaprowadzenia nie potrzeba rządu, cenzury, żadnych dekretów ani przemocy. „Postęp techniczny, masowy wyzysk i presja ze strony mniejszości załatwiły sprawę, chwała Bogu. Dzięki nim dzisiaj możemy być przez cały czas szczęśliwi. Wolno czytać komiksy, skandalizujące wspomnienia i pisma branżowe” – tłumaczy głównemu bohaterowi jego dowódca z oddziału straży pożarnej.
Ów główny bohater to Guy Montag, strażak, który zawodowo niszczy książki. Z pomocą Ogara, mechanicznego psa o ośmiu nogach, strażacy wyszukują resztki literatury i palą je dla dobra wspólnego. Jak zwykle bywa w tego typu dystopiach, Montag zadaje sobie pytania o sens roboty, którą wykonuje. Sam zaczyna gromadzić książki, kwestionuje powszechnie uznane prawdy, co czyni z niego wroga publicznego, wyrzutka, a na koniec zbiega. Na szczęście zna metody stosowane przez Ogara, potrafi się przed nimi bronić.
Fabuła dzieła Bradbury’ego jest przewidywalna, ale nie ona nadaje świeżość i siłę tej powieści, napisanej w latach 50. XX w., gdy Ameryka wchodziła w epokę kultury masowej, a w polityce szalał senator McCarthy. Bradbury pisze o konformizmie, który był kołem zamachowym tej kultury i został w USA przemieniony w cnotę. Po Amerykanach przyszła kolej na nas, a mechanizm jest za każdym razem podobny. Decydują wygoda, ucieczka od myślenia, strach przed wartościowaniem, które zawsze jest zagrożeniem dla spokoju ducha. Książki jak dotąd palimy rzadko, ale niesłuszne słowa i myśli – owszem – wyrzucamy z obiegu.
