Góra Ślęża
Potrafiłbym wymienić wiele inicjatyw: artystycznych, okultystycznych, przygodowych i tak dalej, związanych ze Ślężą. Wszystkie zdają się dowodzić jednego: że Ślęża jest miejscem o wielkiej sile przyciągania i nie sposób wytłumaczyć tego zwykłym zamiłowaniem do gór. Przed magnetyzmem niektórych gór nie ma ratunku” – pisze w eseju Sobótka alias Ślęża Henryk Waniek. Najwyższe wzgórze Przedgórza Sudeckiego, od którego wedle niektórych hipotez językoznawczych wziął swą nazwę Śląsk, już w epoce brązu stanowiło ważny ośrodek kultów solarnych. Ich materialne świadectwa zachowały się do dziś w postaci kamiennych rzeźb przedstawiających ludzi, dzikie zwierzęta (m.in. słynny niedźwiedź) oraz symbole takie jak ukośny krzyż. Na zboczach Ślęży odprawiano przedchrześcijańskie obrzędy związane z płodnością, przyciągała Celtów i Łużyczan, miały się na nią zlatywać czarownice, zajmowali ją husyci, a od XVII w. ściągała pasjonatów wiedzy tajemnej. W XX w. powrócili na nią niemieccy neopoganie, a w latach 70. hippisi. Ślęża nie umknęła uwadze również bioenergoterapeutów, którzy chcą w niej widzieć jedno z najpotężniejszych miejsc w Polsce. Tajemniczość góry wspiera jej masyw – choć niewysoka, to ma znaczną wysokość względną: wyrasta nagle z krajobrazu niczym piramida. Nie powinno więc dziwić, że taki naturalny monument rozbudza fantazję.
Jasna Góra i Święty Krzyż
Jasnogórska bazylika jest świątynią istotną nie tylko ze względu na jej funkcje religijne czy znaczenie patriotyczne, ale także ze względu na samo położenie. Znajduje się bowiem, jak twierdzą radiesteci (czyli ludzie wyczuwający np. za pomocą różdżki rzekome promieniowanie), na tzw. linii jerozolimskiej, łączącej liczne magiczne placówki – katedrę w Gnieźnie, Wawel i Częstochowę. Amatorzy takich teorii twierdzą, że świadectwa uzdrowień, jakie niektórzy wierni łączą z pielgrzymką do Jasnogórskiej Pani, mają swe źródło nie w Bożej opatrzności, lecz w innych nadprzyrodzonych siłach.
Jakkolwiek by na to patrzeć, interesującym fenomenem miejsc mocy jest to, że wiele z nich lokuje się tam, gdzie znajdują się kościoły czy sanktuaria. Tak jak Święty Krzyż na Łysej Górze. Stary klasztor, ufundowany według legendy jeszcze przez Bolesława Chrobrego, nosi swą nazwę od przechowywanych w nim relikwii drzewa Krzyża Świętego, ale – co ważne – powstał na miejscu dawnych kultów Słowian. Wspominał o nich w kronice Jan Długosz, pisząc o bożkach Lelum i Polelum, którzy w XVI w. w benedyktyńskich zapiskach przyjmują imiona Lada, Boda i Leli. Świadectwem religijnego przeznaczenia miejsca jest piaskowcowy wał wyznaczający teren starożytnego sanktuarium, podobny do obiektów odnalezionych na Ślęży.
