Opowieści rodzinne mogą być dobrą podpowiedzią dla naszych dalszych decyzji. Uświadamiają, co było trudnością w pokoleniach wcześniejszych, pozwalają odrzucić obciążające mechanizmy, za którymi nie chcielibyśmy pójść.
Obrazek pierwszy: jest rok 1997. Mam pięć lat, a mój tata przynosi do domu komputer. Jakiś czas później tworzy w szkole, gdzie jest dyrektorem, pierwszą pracownię informatyczną w gminie. Kończy podyplomowe studia z informatyki. Nadąża.
Gdy Rachel Aviv miała sześć lat, trafiła do szpitala jako najmłodsza anorektyczka na oddziale.
W odpoczywaniu istotne jest zmniejszenie ilości bodźców, a tym samym docierającego do mózgu napięcia. Kiedy cały czas interpretujemy, rozmyślamy, planujemy, nasze mózgi bywają przemęczone, co prowadzi do nagromadzenia się hormonu stresu i powoduje rozdrażnienie
Kącka, nieustannie zmagając się z materią języka, konstruuje opowieść o relacji z neuroróżnorodną córką niejako na przekór temu, co dzieje się od jakiegoś czasu w przestrzeni publicznej, gdzie pojawia się duża potrzeba nazwania swojej inności.
Zadbane ciało to ciało zdrowe, takie, którego potrzeby są zaspokojone. Wiemy, kiedy potrzebuje jeść, kiedy brakuje mu ruchu, kiedy pragnie bliskości i dotyku, a kiedy relaksu i odpoczynku
Dobroczyński i Jucewicz to sprawdzony duet – świetny opowiadacz i uważna dziennikarka, która wie, kiedy przerwać, kiedy dopytać, kiedy skierować rozmowę na inny tor.
Autor nominowanego do Bookera Białego głodu w kameralnej powieści Sielanka pogrywa z konwencją literatury pastoralnej, ukazując jeden letni dzień z życia małej wiejskiej społeczności nad jeziorem Północy.
Lata temu mówiliśmy o sobie na Facebooku w trzeciej osobie i wydawało się to uprawnione, narracyjne, stawaliśmy się postaciami literackimi, nie obrażając nikogo.
Choć tematyka „Drabiny” jest trudniejsza niż „Nim dojrzeją maliny”, Kuzniecowej udaje się zachować lekkość i humor, stworzyć bohaterów, którzy wydają się żywi, i pokazać ich z pełnym ciepła zrozumieniem.
Tej niewielkich rozmiarów książce blisko do wielu opowieści, które znamy z literatury.
Psychoterapeuta nie ma być dla swojego pacjenta najwyższym autorytetem. Ma pomóc pacjentowi dotrzeć do jego wewnętrznego konfliktu, nie może go zniewalać.
Uznana reporterka 14 lat po wydaniu powieści Toksymia powraca do fikcjonalnego nurtu swojej twórczości. I robi to w znakomitym stylu.
Emancypacja mężczyzn nie odbywa się wobec kobiet, lecz wobec własnych ograniczeń. Potrzeba czasu, żeby społecznie zgodzić się na to, że nowa męskość może mieć różne wymiary.
Ta kameralna i niezwykle poruszająca opowieść to fikcja literacka, choć nosi wszelkie znamiona prawdziwości.
To książka, która łatwo mogłaby się osunąć w banał. Japońskiej powieściopisarce udaje się go jednak uniknąć, mimo że decyduje się na poprowadzenie niezwykle prostej fabuły.
Najwięcej wydarza się w języku – niezwykle rytmicznym, czerpiącym wiele z poezji i przetwarzającym liczne motywy z wcześniejszej twórczości autorki, a także w relacjach: nie tylko tych międzyludzkich, ale też między człowiekiem a światem przyrody.
Choć ukazało się już sporo pozycji poświęconych kondycji polskiej psychiatrii, reportaż Kiedrzynek wyróżnia się na ich tle. Autorka nie zatrzymuje się na krytyce sposobów leczenia.
Ocenianie zabija kreatywność i wyobraźnię. Sprawia, że zaczynamy krytycznie odnosić się do tego, co się dzieje w naszych głowach. Zachęca raczej do cenzurowania własnego umysłu niż do zabawy i spontaniczności.
Powieść Štiftera rozgrywa się w Czeskich Budziejowicach w trzech różnych płaszczyznach czasowych. Dzięki opowieści dotyczącej lat 30. XX w. poznajemy losy otwierającego zakład pogrzebowy rodzeństwa Jenovefy i Františka, których matka, Františka Pumprlová, z rozpaczy utopiła się w studni
Autorki wyraźnie ustawiają perspektywę: rośliny dają początek wszystkim ekosystemom na planecie, bez nich nie moglibyśmy oddychać. To niewątpliwie książka, która może nauczyć dzieci pokory i pomóc im zrozumieć, że jesteśmy tylko jednym z organizmów żyjących na Ziemi, nie tym najważniejszym, nie tym wyznaczającym zasady
Czy i jak zostaniemy zapamiętani, czym jest miłość, a czym śmierć, jak poradzić sobie ze stratą – w najnowszej przetłumaczonej na język polski powieści chińska pisarka znów wchodzi w sam środek tematów, o których trudno się mówi. Ona jednak mistrzowsko znajduje dla nich odpowiednią formę.
Rozmowę Cleo z Agatą Trzebuchowską czyta się tak, jakby właśnie słuchało się dobrego podcastu. Jest wartka, wciągająca i pogłębiona.
Bohaterkami debiutanckiej powieści dziennikarki Natalii Szostak są kobiety reprezentujące trzy pokolenia: babcia Alicja, jej synowa Hanka i wnuczka Marianna.
Wspólną cechą wszystkich zaburzeń odżywiania jest trudność związana z ich leczeniem. Przywołane przez reporterkę historie pokazują, że choroba często wraca, nawet gdy wydaje się, że została pokonana.
Emocje są subiektywne, indywidualne, rozmaicie rozumiane w różnych kulturach. Towarzyszą nam od początku życia, gdy jako dzieci, choć nie rozumiemy, co się dzieje w świecie zewnętrznym, wszystkie potrzeby komunikujemy, posługując się płaczem. Co wiemy o emocjach i jak nauczyć się z nimi pracować?
Odporność psychiczna połączona jest z poczuciem własnej wartości. Z przekonaniem, że jestem właściwą osobą na właściwym miejscu, że trudności, na które natrafiam, nie są skierowane przeciwko mnie, ale stanowią po prostu naturalną część życia.
Bohaterka powieści fińskiej autorki Selji Ahavy, której pierwowzór stanowi niemiecka przyrodniczka Maria Sibylla Merian, przychodzi na świat w XVII w., w epoce procesów czarownic.
Blanche blisko natury uczy się rozumieć istotę narodzin, życia i śmierci, dostrzegać mądrość płynącą z ciała.
Jeśli straumatyzowany pacjent w psychoterapii dostaje dobre wsparcie, to następuje u niego zmiana narracji o sobie i świecie. Przechodzi od pozycji ofiary poprzez pozycję ocalonego do pozycji odrodzonego, nastawionego na rozwój i wzrost.
W Historiach na każdą godzinę obserwujemy „ja” wyciszone, które bacznie przygląda się rzeczywistości i wyłapuje z niej okruchy w danym momencie wydające się warte uwiecznienia.
Jedynie połowa uczniów i uczennic w polskich szkołach ma dostęp do psychologa. Często jest on ograniczony, bo specjalistów zatrudnia się na zaledwie kilka godzin w tygodniu. Tymczasem badania mówią, że nawet 20% dzieci i młodzieży może borykać się z problemami spełniającymi kryteria któregoś z zaburzeń psychicznych.
Didion nieustannie balansuje między przeszłością, symbolizowaną głównie przez rzeczy, a teraźniejszością, której stara się trzymać, by się zupełnie nie rozpaść.
Polska psychiatria od kilku lat staje się ważnym tematem w literaturze, czego potwierdzeniem są Szramy Witolda Beresia i Janusza Schwertnera, Stany ostre Marty Szarejko oraz najnowszy reportaż Pawłowskiej-Krać.
Furgał otrzymała diagnozę spektrum autyzmu dopiero jako 36-latka. Wcześniej traktowano ją jako wyjątkowo inteligentne dziecko, nerwową nastolatkę, dziewczynę z depresją i zaburzeniami lękowymi.
Książka Szarejko to zbiór 15 rozmów ze specjalistami od zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, którzy mimo świadomości kryzysu nadal trwają w systemie. Bez problemu diagnozują jego bolączki: niedofinansowanie psychiatrii, ale też dziedzin, które stoją z nią na styku, czyli oświaty, opieki zdrowotnej i pomocy społecznej.
W prozie autorki „Zimowli” katastrofa wpisana jest w tkankę rzeczywistości, ale niekoniecznie daje o sobie znać w spektakularny sposób.
„Skąd jesteś?”. „Z okolic Nowego Sącza”. Gdy dekadę temu zaczynałam studia w Krakowie, nie znosiłam pytań o pochodzenie. Zbywałam je ogólnikowymi wyjaśnieniami, przełykałam wstyd i próbowałam natychmiast zmienić temat. Po co wyjaśniać komuś, gdzie jest Podole?
Amerykańska pisarka Lidia Yuknavitch sytuuje bohaterów swoich opowiadań na tytułowej krawędzi – w momencie gdy muszą nagle podjąć znaczącą decyzję, ulegają gwałtownemu impulsowi emocji czy też udaje im się uważnie spojrzeć na swoje życie i dostrzec coś, co dotychczas było nieuchwytne.
Choć Testament Maszynowej Dziewczynki to pozycja niewielka, jak w soczewce skupiają się w niej istotne dla całej twórczości Idy Linde tematy: miłość, śmierć, cielesność czy macierzyństwo.
Czy kobiety częściej niż mężczyźni zmagają się z zaburzeniami psychicznymi? Niełatwo rozstrzygnąć ten problem, mimo że statystyki często udzielają twierdzącej odpowiedzi. Appignanesi udowadnia jednak, że robią to zbyt pochopnie.
Przyjaźń ośmioletniej Elisabeth i emerytowanego autora piosenek Daniela zaczyna się, gdy dziewczynka właśnie o nim pragnie przygotować pracę domową na temat tego, co to znaczy być sąsiadem. Choć matka mówi o Danielu „stara ciota”, Elisabeth jest przekonana, że warto się z nim zapoznać.
Choć nagrodzony Pulitzerem tomik Be With został wydany w 2018 r. i dotyczy przede wszystkim doświadczenia żałoby, która dotknęła amerykańskiego poetę Forresta Gandera po śmierci żony Carolyne Wright, a także zmagającej się z chorobą Alzheimera matki, to czytany w 2020 r. staje się nadzwyczaj aktualny i potrzebny.
Jeffrey A. Lieberman w Czarnej owcy medycyny pokazuje niestabilną pozycję psychiatrii wśród nauk medycznych.
„W świecie, w którym żyjemy, nic nie jest bez znaczenia. Świat naturalny posiada punkt, z którego sens promieniuje do każdej żyjącej rzeczy” – pisze Peter Mickwitz.
Karol i Wiktor konfrontują się z rzeczywistością, szukają języka, którym można ją opowiedzieć, a wszelkie trudne doświadczenia zabarwiają wyobraźnią. Robią to jednak nie po to, by zapomnieć o świecie, ale by uczynić go bardziej znośnym.
Dzieliło nas 68 lat. Co miesiąc albo nawet kilka razy w miesiącu spotykałyśmy się w jej mieszkaniu. Pani Józefa ze względu na słaby wzrok nie była już w stanie pisać i czytać. Dyktowała więc kolejne felietony dla miesięcznika, zawsze ważąc słowa i ich znaczenia, szukając dróg do wyrażenia czegoś prościej, zastanawiając się, czy tekst kogoś nie zrani, nie dotknie zbyt mocno.
Ta książka powinna nosić tytuł „Lisica”.
Nie lubię tłumów i hałasu, drażnią mnie pewne dźwięki, zapachy czy ostre światło, czuję się roztrzęsiona, gdy mam za dużo do zrobienia, zmiany wytrącają mnie z równowagi. Literatura określa te symptomy mianem wysokiej wrażliwości. Niektóre historie również działają na mnie ze wzmożoną siłą. Tak właśnie było z Kto ukradł jutro? Olgi Ptak.
„Jak człowiek patrzy na mapę, to mu się wydaje, że najważniejsze są szczyty. A to bzdura” – mówi Wojciech Krukar, przewodnik beskidzki, jeden z bohaterów Kiczer.
By po grecku określić lisi spryt, używano słowa „poikilos” oznaczającego coś trudnego do zdefiniowania, zmiennego.
W 1981 r. Lorna Wing upowszechniła termin „zespół Aspergera”, wprowadzając go do głównego nurtu psychiatrii i doprowadzając do jego zneutralizowania oraz usunięcia historycznego kontekstu, który jest niezwykle istotny.
Wydanie przez Walerego Eljasza-Radzikowskiego „Ilustrowanego przewodnika do Tatr, Pienin i Szczawnic”, pojawienie się Tytusa Chałubińskiego i powstanie Towarzystwa Tatrzańskiego – te trzy wydarzenia mające miejsce w okresie od 1870 do 1873 r. dały początek Zakopanemu jako miejscowości uzdrowiskowo-turystycznej.
„Nie trzeba (…) myśleć o kosmosie, by doświadczać granicy zrozumienia nieskończoności, wystarczy pójść do lasu w deszcz” – pisze poetka i botaniczka Urszula Zajączkowska w Patykach, badylach.
Jak opowiedzieć o historii dzieciom – tym, które dopiero poznały litery, nieporadnie składają je w wyrazy, tworzą pierwsze proste zdania, lecz jednocześnie tym, którym trudno już funkcjonować bez odniesienia do internetowej rzeczywistości? Widziałem pięknego dzięcioła wydane przez Dwie Siostry podsuwa bardzo ciekawą odpowiedź na to pytanie.
„Wiedziałam, że czas nigdy nie staje dla człowieka (…). Ale w życiu można odczuwać, że powinien się zatrzymać. Kiedy wszystko na pozór wydarza się nagle, kiedy to, co dobrze znamy, pojawia się w nowej postaci, trudno jest rozpoznać siebie i innych” – wyznaje Henrietta, bohaterka książki Idy Linde „Mama mordercy”.
Dlaczego bielejące na zimę łasice mają zakończony na czarno ogon? Jak to możliwe, że mysikróliki – ptaszki wielkości kciuka – potrafią przetrwać podczas mrozów? W jaki sposób śpiące pod wodą niekiedy nawet przeszło sześć miesięcy żółwie radzą sobie z niedoborami tlenu? Czy żaba przeżyje, jeśli zamarznie ponad połowa wody zawarta w jej ciele? Przy jakiej temperaturze pszczoły zaryzykują wylot z ula?
Bernd Heinrich jest emerytowanym profesorem biologii. Ponad 20 lat temu zakupił 120 ha lasu w stanie Maine, gdyż potrzebował przeprowadzić się w ustronne miejsce.
Orzeszkowa, przyglądając się roślinom i podejmując próbę ich zrozumienia, odczuwała jedność ze światem. Jak wyznawała w listach do znajomych, kwiaty stanowiły drugą – zaraz po pisaniu – jej pociechę.
Krupówki niczym Schulzowska Ulica Krokodyla? Takie porównanie może budzić sprzeciw: Krupówki to przecież siedlisko chaosu, komercji, miejsce, którym gardzi tzw. prawdziwy turysta.
Autyzm i zespół Downa często postrzegane są w kategoriach chorobowych: jako przejaw odstępstwa od normy czy wręcz zepsucia. Jednak takie podejście powoli zaczyna ulegać zmianie nie tylko dzięki kolejnym publikacjom, pracy różnych organizacji, lecz także osobom będącym w samym centrum zagadnień, czyli dzieciom, rodzicom i bliskim osób z zaburzeniami.
Ciągle stoimy na zakręcie: choć obeznani w wielu sprawach dotyczących środowiska, często zaprzyjaźnieni ze światem natury, nieustannie – świadomi bądź nie – zgadzamy się na cierpienie i przemoc, nie potrafimy pomyśleć o tym, co zwierzęce, inaczej niż w ludzkich kategoriach.
„Histeryczna. Tak mówi się o kobietach. Sama uważa, że zachowuje się histerycznie. Nie potrafi wyartykułować, że walczy z trudnym problemem o niemal filozoficznym charakterze: z wolnością. Dlaczego nie może poczuć się wolną?” – zastanawia się bohaterka Zapachu mężczyzny, który stanowi kontynuację wydanej w ubiegłym roku Wróżby.
Weź do ręki pusty talerz, przyjrzyj się mu i pomyśl przez chwilę. Co widzisz? Zastanów się i podaj go dalej.Weź do ręki pusty talerz, przyjrzyj się mu i pomyśl przez chwilę. Co widzisz? Zastanów się i podaj go dalej.
W ostatnich latach padają rekordy turystów w Tatrzańskim Parku Narodowym: w 2016 r. było to 3,5 mln osób, podczas gdy – dla porównania – jeszcze 10 lat temu polskie Tatry odwiedzało ok. 2 mln osób rocznie.
Znalezienie się w teraz, które nie pozwala na powrót do przeszłości i na wiarę w przyszłość, rodzi bezsilność. Filip Zawada znakomicie pokazuje, jak ją zaakceptować, nie traktując jej ani jako doświadczenia, które uniemożliwia jakikolwiek ruch, ani – jak sugerują poradniki pozytywnego myślenia – jako czegoś, co należy natychmiast pokonać, by iść przed siebie z nadzieją.
„Niczego nie da się dostrzec w jednym momencie. Należy patrzeć z wielu stron, a nawet wtedy nie jest się pewnym” – pisze Ida Linde w trzeciej (nie licząc limitowanej edycji poetyckiego zbioru 29 niewysłanych listów) przetłumaczonej na język polski książce.
Wiersze takie jak Opowiadanie zmuszają do zmienienia perspektywy, ich otwartość nie pozwala pozostać obojętnym. Nie chodzi o to, by opowiadać domknięte historie, ale pozwalać im się mnożyć i poszerzać pole widzenia, jakie wyznacza nieskończona czasowość.
Wrocławskie Warstwy 40 lat po premierze Zwierzydełek w Wydawnictwie Literackim przypominają tę znakomitą pozycję przygotowaną przez Roberta Stillera – tłumacza i językoznawcę, oraz Daniela Mroza – krakowskiego grafika i rysownika. Staranne edytorskie opracowanie, nietypowy, większy format i gruba oprawa sprawiają, że pożółkła już książeczka z 1977 r., którą teraz można zakupić jedynie w antykwariatach, zyskuje nowe życie w formie, na jaką z całą pewnością zasłużyła.
Znany Plastusiowy pamiętnik czy Rogaś z Doliny Roztoki to książki, które mimo że przyniosły ich autorce sukces, stanowiły również jedno ze źródeł jej kompleksów.
Na świecie występuje ok. 7 tys. gatunków roślin jadalnych, tymczasem większość ludzi żywi się tylko 20 gatunkami, a wielu Afrykańczyków zmuszonych jest ograniczyć swoją dietę do co najwyżej dwóch: zboża w rodzaju orkiszu i mączystego, mdłego w smaku pochrzynu.
„Różnice nie powinny istnieć. Wszyscy powinni się kochać. Jeśli nie, ona pęknie na pół” – taka myśl pojawia się w głowie dorastającej dziewczynki, bohaterki niezwykle szczerej i poruszającej Wróżby Agnety Pleijel.
Antologia wydana przez Muzeum Warszawy przywraca legendom ich pierwotne znaczenie: przypomina, że niegdyś były one opowieściami ukazującymi ludową wersję historii, przekazywanymi wśród dorosłych i pełniącymi nie tylko poznawcze, ale także socjalizujące i więziotwórcze funkcje.
Bruno. Chłopiec, który nauczył się latać to książka, która stwarza doskonałą okazję, by mając na uwadze wrażliwość i wyobraźnię najmłodszych czytelników, pokazać im twórczość Schulza zdecydowanie wcześniej niż na etapie licealnych lektur.
Moyan – bohaterka pierwszego opowiadania ze zbioru Złoty chłopak, szmaragdowa dziewczyna – jako dziecko stara się uratować martwe kurczątka, próbując włożyć je do skorupek po jajkach. Wraz z upływem czasu przekonuje się, że podobny schemat działania stanowi istotę życia: „każdy dzień chciałoby się włożyć z powrotem do skorupki jak kurczaka, ale on się nie nadaje”.
Alfabet polski to przykład, jak mówić dzieciom o naszym kraju w sposób ciekawy, łamiący schematy i zapraszający do dalszej rozmowy, która pokaże im, że Polska to nie prosty wybór między poczuciem wstydu a wzniosłością i wychwalaniem ojczyzny przy każdej możliwej okazji.
Poleciały w kosmos to druga po Jeśli o tobie zapomnę, stanę się kimś innym pozycja szwedzkiej pisarki Idy Linde wydana przez Lokator, dzięki współpracy ze znakomitym duetem: tłumaczką Justyną Czechowską i ilustratorką Zosią Dzierżawską.
Jak opowiadać dzieciom nie tylko biografie znane, ale także te mniej oczywiste? Wydawnictwo Muchomor od kilku lat udziela odpowiedzi na to pytanie, przygotowując książki, w których słowo i obraz budują dwie równoprawne i tak samo fascynujące historie.
Kocia książka nie tylko pokazuje Jarosława Iwaszkiewicza, który potrafi tworzyć dla dzieci i razem z nimi, ale jest też zaproszeniem do wspólnej zabawy w opowiadanie historii o naszych najwierniejszych przyjaciołach, czyli zwierzętach
Przychodzi taki moment, że pragnie się odejść z dotychczasowego świata, wziąć do ręki małą walizkę i, nie odwracając się za siebie, ruszyć ku temu, co nieznane. Taka zmiana, o czym przekonuje się bohater Papierowych miast, nie zawsze staje się spełnieniem marzeń.
Łaskawszy niż samotność to opowieść o tym, jak to, co trudne, spychane jest w obszary nie-pamięci, prowadzi do rozpadu relacji oraz budowania azylu z dala od przeszłości i związanych z nią osób.
Tak jak początkowo Rybakowi Morskie Dno wydaje się bardzo różnić od lądu, a z czasem staje się bliskie, tak też odbiorca słowa i obrazu przebywa drogę od onieśmielenia innością, napięcia związanego z nieznajomością czekającej na niego historii, poprzez przyswojenie, aż do zrozumienia, że ten podwodny świat trzeba opuścić z całym bagażem doświadczeń
Dlaczego dzisiaj często odrzucamy nowoczesne projekty architektoniczne i nostalgicznie powracamy do tradycyjnych rozwiązań?
Raz na pół wieku bambusy na pograniczu indyjsko-birmańskim wydają miliony owoców, a żywiące się nimi szczury zaczynają się rozmnażać w błyskawicznym tempie. Gdy brakuje im pożywienia, wyruszają rabować i niszczyć okoliczne wsie.
Dla Ochojskiej jasne jest to, że skoro Polska w latach 80. otrzymała pomoc od innych krajów, teraz my powinniśmy pomagać tym bardziej potrzebującym. Takie rozpatrywanie pomocy w kategoriach długu buduje pewien rodzaj wspólnotowości, pozwala działać, gdy tylko otwiera się taka możliwość.
Redaktorka miesięcznika „Znak”, recenzentka, absolwentka krytyki literackiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Korzystając z serwisu wyrażasz zgodę na używanie cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Zapoznaj się z Polityką prywatności.
