Karol Tarnowski

Polska w filozoficznej drzemce

Rozróżnienie na filozofię analityczną i kontynentalną wydaje mi się trafne i użyteczne. Podzielam diagnozę Franka – ta pierwsza w dużym stopniu zdominowała współczesną filozofię.

Karol Tarnowski

Czapski i wiara

Kluczowym składnikiem religijności Józefa Czapskiego jest to, co można by nazwać wcieleniem, solidarnością z konkretną cielesnością świata. Pobudzał go nie tyle zachwyt, ile współczucie.

Karol Tarnowski

Metafizyka w człowieku

Religia nie redukuje się do metafizyki i etyki, tak jak obie te dziedziny do religii. Ale w moim przekonaniu wszystkie one zakładają wymiar metafizyczny i metafizyczną wyobraźnię.

Karol Tarnowski

Jest rzeczą naturalną, by w jubileuszowym numerze „Znaku” zadumać się nad przyszłością religii, ich możliwymi losami w świecie, który od końca II wojny światowej zmienił się dramatycznie, a przecież nie na tyle, żeby radykalnie utracić kulturową ciągłość.

Bartłomiej Dobroczyński, Karol Tarnowski, Piotr Sikora, Justyna Siemienowicz, Janusz Poniewierski, Krzysztof Mech

Obrazy Boga

Obrazy Boga jedynie na coś wskazują, a dystans pomiędzy nimi i tym, na co wskazują, jest tak ogromny jak między palcem i księżycem. To, co jest w naszym zasięgu, to tylko ten wskazujący palec, opowieść na temat pewnego doświadczenia. Ale i z niego nic nie można wnosić, bo ono także jest bardzo cząstkowe. W buddyzmie zen mówi się: „przed satori góry były górami, chmury chmurami, nagle przestały nimi być, ale potem z powrotem stały się górami…”

Karol Tarnowski

W obronie humanistyki

List w obronie filozofii został, jak się zdaje, odczytany jako apel o bezpłatny drugi kierunek studiów. Z pragmatycznego punktu widzenia jest to z pewnością problem zasadniczy. Ale nie tylko nie jest to problem jedyny, ale w ogóle nie jest to wcale sedno tej – podpisanej wieloma szacownymi nazwiskami – obrony. Sprawa jest znacznie bardziej funda mentalna i dotyka kierunku naszej cywilizacji, o tyle o ile jesteśmy za nią odpowiedzialni tu, w Polsce.

Karol Tarnowski, Robert Piłat, Jacek Filek, Barbara Chyrowicz SSPS, Łukasz Tischner, Wojciech Bonowicz

Nadzieja na nadzieję

Mówi się, że „nadzieja jest matką głupich”, kojarzona jest z naiwnością. W przypadku filmu, teatru, literatury jest to jeszcze bardziej wyraźne: powszechne jest odczucie, że tam, gdzie pojawia się nadzieja, tam prawdopodobnie mamy do czynienia z czymś „z niższej półki”. Dlaczego spojrzenie przeniknięte nadzieją traktowane jest jako przejaw swoistego zdziecinnienia?

Karol Tarnowski

Uczciwie wobec ateizmu*

Dla wielu ludzi zarówno ateizm jak teizm, zarówno wiara jak niewiara nie stanowią problemu, nie zaprzątają ani myśli, ani woli, ani uczuć. Być może więc główna linia podziału biegnie nie między teistami a ateistami, lecz między ludźmi „uduchowionymi”, a pozbawionymi ducha?

Karol Tarnowski

Z dziejów zachodniej kultury

Zrozumieć niewiarę to studium z dziejów kontynentalnej zachodniej kultury, gdzie relacje wiary i niewiary bywały wyjątkowo wyraziste i dramatyczne. Autorka stara się, by niewierze nie pozostawić wyłącznie jej negującego oblicza, lecz przedstawić ją także w jej „pozytywności”.

Karol Tarnowski

Wspomnienie szczęściarza

W pierwszych dniach grudnia pożegnaliśmy prof. Jacka Woźniakowskiego, wybitnego humanistę, a dla nas jedną z najważniejszych osób w historii pisma – jego redaktora naczelnego, a także założyciela Wydawnictwa Znak. Poniżej publikujemy wspomnienie o nim pióra prof. Karola Tarnowskiego, redaktora miesięcznika „Znak”. Niech pamięć o Zmarłym trwa w nas jak najdłużej, a dzieło jego życia inspiruje zarówno nas w naszej pracy, jak i naszych Czytelników.

Adam Workowski, Karol Tarnowski, Szymon Szczęch, Piotr Sikora, Tomasz Ponikło, Dominika Kozłowska, Elżbieta Kot, Józefa Hennelowa, Wojciech Bonowicz, Marzena Zdanowska

Czy Kościół potrafi się dziś odnawiać?

Naturalnie sprawą zasadniczą jest wcielanie pewnych pryncypiów, ale także pewnych konkretnych rozwiązań Soboru w życie bez lęku. Jeżeli Sobór postawił ostatecznie na wolność, to ona musi być punktem wyjścia. Oczywiście można powiedzieć: no dobrze, ale Sobór nie powinien wprowadzać nowego dogmatyzmu – dogmatyzmu wolności. Tylko że to nie jest dogmatyzm, a odkrycie pewnej prawdy będącej samym sercem Ewangelii. Jak uczy Sobór, trzeba z niej wyciągać konsekwencje i to jest niezwykle istotne.

Karol Tarnowski

Polski Kościół przyszłości?

Brak myślenia oraz woli przewentylowania przedsoborowych sposobów widzenia Kościoła i świata, brak głębokiego przyswojenia nauk II Soboru Watykańskiego i Jana Pawła II, a także brak pozytywnego, życzliwego, pozbawionego lęku i przesadnego krytycyzmu obserwowania współczesnej Polski – oto co doskwiera Kościołowi w Polsce.

Karol Tarnowski

Chrześcijaństwo we współczesności

Uderzające jest, do jakiego stopnia Kościół nie stosuje do siebie Jezusowej krytyki faryzeizmu. Trzeba tu chyba głębokiej pokory, świadomości Boskiej transcendencji i wsłuchiwania się w to, co Duch Święty naprawdę nam mówi tu i teraz, także na temat tradycji, w której tkwimy.

Karol Tarnowski

Sekciarstwo i bałwochwalstwo

Pod Pałacem Prezydenckim mamy do czynienia nie z walką o krzyż, lecz z walką krzyżem. Ta zaś jest wyrazem najgorszego bałwochwalstwa, jakie można popełnić, bowiem jest ona absolutnym przeciwieństwem jedynego sensu krzyża, jakim jest bycie znakiem miłości, a nie nienawiści. Trudno o bardziej diabelski grymas.

Karol Tarnowski

Wenecjanie w Luwrze

Pojechać do Paryża na trzy dni, i to tylko na wystawę malarstwa – czy to nie wybryk w stylu przedwojennych paniczów? Szaleństwo? Tak, z pewnością. Ale co życie byłoby warte bez odrobiny szaleństwa? Jedni jeżdżą na narty w Alpy, inni – do Paryża na Wenecjan.

Jan Andrzej Kłoczowski, Jarosław Kuisz, Karol Tarnowski, Michał Bardel, Łukasz Tischner, Paweł Kłoczowski

„Zgroza nagłych cisz”. Trudne dziedzictwo Filozofa

Numer poświęcony dziedzictwu życia i myśli Leszka Kołakowskiego nie może się obyć bez dyskusji, bo właśnie żywioł wieloosobowego dialogu najlepiej pokazuje wszechstronne dziedzictwo i sokratejską naturę tego filozofa.

Karol Tarnowski

Pani Profesor

Barbara Skarga była człowiekiem pasji, z których największą była z pewnością filozofia. Była ona dla Niej wyrazem podwójnej namiętności: prawdy i myślenia. Namiętność do prawdy kazała Jej być w życiu nieprzekupnie prawdomówną, namiętność do myślenia – zdecydowała o jakości Jej własnej filozofii.

Karol Tarnowski

Lęk i nadzieja

Nadzieja fundamentalna jest otwarciem na dobro, które przychodzi wraz z darem istnienia i przeczuciem – nieśmiałym, ale i niezwyciężonym – spełnienia najgłębszej ludzkiej tęsknoty w przemienionej rzeczywistości poza granicą śmierci.

Karol Tarnowski

Utopia absolutnej twórczości

Piękną książkę Krzysztofa Michalskiego można czytać i komentować z różnych perspektyw. Na przykład z punktu widzenia znawcy myśli Fryderyka Nietzschego, ale do takiej lektury nie mam kompetencji, bo nie jestem znawcą tej filozofii, nie umiem powiedzieć, do jakiego stopnia redefinicja podstawowych metafor i pojęć: „wola mocy”, „nadczłowiek”, nihilizm”, „śmierć Boga” itd. jest zgodna z duchem filozofii Nietzschego (o ile to pytanie ma w ogóle sens).

Karol Tarnowski

Prof. dr hab., wykładowca UPJP II (kierownik Katedry Filozofii Boga) oraz UJ. Autor książek z obszaru filozofii Boga, wydał m.in. Usłyszeć niewidzialne. Zarys filozofii wiary (2006), Tropy myślenia religijnego (2009) oraz Pragnienie
metafizyczne (2017). Wieloletni redaktor miesięcznika „Znak”, obecnie członek zespołu pisma. W „Znaku” opublikował ostatnio: Uczciwie wobec ateizmu (nr 700), Jaka przyszłość religii? (nr 734–735).