Paweł Taranczewski

Stańczyk: wspomnienia poszarpane

W lipcu 2021 r. zmarł profesor Stanisław Rodziński, wieloletni rektor krakowskiej ASP, malarz, który poszukiwał w sztuce szyfrów transcendencji.

Paweł Taranczewski

Mistyka nadwiślańska

Mistycy nadwiślańscy odkryli mysterium iniquitatis ujawnione w systemach totalitarnych oraz metafizyczny dramat walki dobra ze złem. Odkryli też, że jedyną „taktyką” zdolną się mu przeciwstawić jest dobro, ofiara, miłość i miłosierdzie – czynem i słowem.

Paweł Taranczewski

O Janie Błońskim – wspomnienie

Błoński miał styl i smak duchowego arystokraty. Dysponował też absolutnym wyczuciem stylu innych – osobowego, językowego, artystycznego – jakimś absolutnym smakiem. Nie epatował erudycją, ale odrzucał wszystko poniżej wyczuwanego przezeń poziomu.

Paweł Taranczewski

Moje świętych obcowanie

Pamiętam rozmowę z księdzem Tischnerem, ostatnią chyba, kiedy już właściwie wcale nie mówił. Leżał, a ja powiedziałem: „Słuchaj, ja właściwie myślę, że tutaj, po tej drodze, to Pan Jezus ze świętym Pietrem i Pawłem idą sobie i z ludźmi gadają…”. A on wyszeptał: „Tak”.

Paweł Taranczewski

Nuta o ślebodzie

Pan Komuna panoszy się od Kamczatki po Łabę – jeszcze. W Polsce zbity już z pantałyku pan ten sili się by naród – upojony wolnością – znów stał się tłumem niewolników, motłochem. Narzuca stan wojenny – przeszkodę podobną tym, które stawiano w wieku dziewiętnastym i dwudziestym. Przeszkoda zastawia drogę narodu – naród nie chce się cofnąć. Pan złapał naród za gardło a i naród za łeb go trzyma. Pat. Naród, by powiedzieć panu „mat”, by pokonać przeszkodę, tworzy nowe wartości, w nowy sposób otwiera się na świat.

Paulina Korpal-Jakubec, Paweł Taranczewski

Poza autonomię

Rozprawa Karola Bergera, opublikowana po raz pierwszy w języku angielskim osiem lat temu, budzić może dwie reakcje. Pierwszą z nich jest poczucie szacunku dla znawstwa, z jakim autor podchodzi do podejmowanego przez siebie problemu, a także respektu dla pracy wykonywanej wespół z czytelnikiem, któremu cierpliwie, krok po kroku, tłumaczy główne założenia swej książki. Polskiemu odbiorcy towarzyszyć będzie zapewne poczucie solidarności z przekonaniem autora ilustrowanym wierszem Zbigniewa Herberta, którego tytuł stał się tytułem całej książki. Przekonaniem, że można odwrócić się plecami do ustroju zdominowanego przez szpetotę, że akt moralnego wstrętu mieć może podłoże estetyczne.

Paweł Taranczewski

Teatrum Zofii Stryjeńskiej

Pamiętam z poznańskiego dzieciństwa w latach czterdziestych zeszłego wieku wszechobecne kartki świąteczne z obrazkami Stryjeńskiej, jakieś reprodukcje z góralami i chłopami, które – owszem – podobały mi się, ale Ojciec zakazywał… Przypominam: był malarzem.

Paweł Taranczewski

Kolor w świadomości Europy – dzieje problemów

Gage twierdzi, że rozwój teorii zamiast prowadzić do wysubtelnienia środków malarskich spowodował rezygnację z teorii. Jeżeli dawni malarze byli w stanie opanować teorię, to nowsi już nie.

Piotr Graczyk, Stanisław Grygiel, Leszek Aleksander Moczulski, Henryk Siewierski, Paweł Taranczewski, Łukasz Tischner, Piotr Wojciechowski

Co zawdzięczamy religijności ludowej?

Wokół tematu religijności ludowej narosło bardzo wiele mitów, sporo jest przekłamań lub nieporozumień. Bardzo często religijność ludowa traktowana jest albo jako synonim zacofania, albo – przeciwnie – jako ostoja wiary prawdziwej i nieskażonej złymi wpływami „nowoczesności”. Chcąc przeciwstawić się tym skrajnym tendencjom, zapytaliśmy naszych Autorów, co osobiście zawdzięczają religijności ludowej.

Paweł Taranczewski

Talenty i estetyka potrzebne od zaraz

Redakcja „Tygodnika Powszechnego” pyta: „Czy Polacy potrzebują sztuki nowoczesnej?”. Są to właściwie dwa pytania. Pierwsze jest takie: „Czy Polacy mają potrzebę sztuki nowoczesnej?”. Drugie zaś takie: „Czy Polakom sztuka nowoczesna jest potrzebna?”. Odpowiedzi mieszają oba pytania, zresztą niegroźnie. Redakcja, publikując je, upublicznia dyskusję toczoną od dawna w różnych kręgach i na różnych poziomach. Ta widoczna w „Tygodniku Powszechnym” za sztukę nowoczesną bierze, jak się zdaje, tylko tak zwaną sztukę krytyczną i do niej zbliżoną. Są to głównie powstałe pod koniec wieku XX instalacje, performanse, akcje i obrazy; także realizacje ostatnie. Wszystkie wedle dyskutantów są znane w świecie.

Paweł Taranczewski

W poszukiwaniu Zeitgeistu

Lekturę tej godnej podziwu książki rozpocząłem od końca, mianowicie od tablicy chronologicznej przyklejonej do tylnej okładki. Znikła iluzja sekwencji teorii; tego, że pierwsze są te omówione na początku, a ostatnie znajdują się na końcu tomu.

Paweł Taranczewski

Porzuceni mistrzowie

Choć cenię wiele płócien Malewicza, widzę banalność ikony sztuki nowoczesnej, ikony nowej religii ducha; czarny kwadrat i biały kwadrat tchną nudą. Obraz, który przemawia dopiero po zapoznaniu się z teorią, po lekturze ogromnych komentarzy, której pamięć ma towarzyszyć widzeniu dzieła – nie przekonuje mnie.