fbpx

Świat

887

Społeczeństwo

Religia

Rok
  • 2025
  • 2024
  • 2023
  • 2022
  • 2021
  • 2020
  • 2019
  • 2018
  • 2017
  • 2016
  • 2015
  • 2014
  • 2013
  • 2012
  • 2011
  • 2010
  • 2009
  • 2008
  • 2007
Anna Cieplak

Czego nauczyła mnie klasa ludowa

Nie opowiem o wyrwaniu się z domu na peryferiach, żeby awansować. Bo pochodzenie ludowe nie musi wiązać się wyłącznie ze wstydem, współczuciem i dysfunkcyjnym środowiskiem, z którego chce się uciec jak najdalej.
Michał Potocki

Zawsze przychodzi wiosna

Zadaniem kolonii karnej jest złamanie człowieka – przez bicie albo presję psychiczną. 10 lat będzie w niej przebywać Aleś Bialacki, obrońca praw człowieka i laureat Pokojowej Nagrody Nobla.
Anna Mateja

Twarzą do rzeki

Śnięte ryby, małże i ślimaki, wyławiane latem 2022 r. z Odry, to nie masy gospodarcze, żeby je przeliczać na tony, ale konkretne, pojedyncze istnienia, których brak odczuje cała miejscowa przyroda. Ile zostanie wyłowionych tego lata?
Sławomir Żurek

Co zrobiliśmy z naszym chrześcijaństwem?

Przemoc fizyczna i symboliczna, antyjudaizm oraz nienawiść rasowa to główne wyznaczniki relacji chrześcijan do wyznawców judaizmu, których efektem było przyzwolenie na zagładę Żydów w wieku XX lub co najmniej bierność wobec niej. Sytuację odmienił dopiero II Sobór Watykański, nazywając antysemityzm grzechem.
Janusz Poniewierski

Stańmy wreszcie przed lustrem

Kiedy redakcja „Znaku” umawiała się z Pawłem Śpiewakiem na druk „tez o polskim antysemityzmie”, nikt nie przypuszczał, że staną się one czymś na kształt testamentu. Że będziemy je czytać jak zapis ostatniej woli ich autora.
Paweł Śpiewak

12 i pół tezy o polskim antysemityzmie

Gdy czytam przedwojenne gazety, wydaje mi się, że ówczesną Polskę ogarnęła gorączka antyżydowska. Antysemickie poglądy były głoszone tak szeroko i w tak skrajnych formach, że można było odnieść wrażenie, iż Polacy sami się szykowali do jakiegoś rozwiązania „kwestii żydowskiej”.
z Agnieszką Kościańską rozmawia Michał Jędrzejek

Kościół, seks, reprodukcja

W latach 60. dokonywano w Polsce ok. 300–500 tys. aborcji rocznie. Biorąc pod uwagę, że większość społeczeństwa należała do Kościoła, duża część tych zabiegów była dokonywana przez katoliczki.
Olga Drenda

Ładnopolska, czyli orbis interior

W kadrze zostaje to, co jest ładne i fajne: nowoczesna sala w centrum kultury i sportu, restauracja na obrzeżach miejscowości, wreszcie – własny ogródek. Fotografie pokazują, o jakim miejscu do życia marzą ludzie i że w jakiejś małej skali udaje im się to zainscenizować.
Anna Cymer

Zjawiskowe budowle powojennej Polski

Może nie doczekaliśmy się w Polsce spektakularnych architektonicznych ikon światowej sławy, ale mamy swoje budynki-emblematy. Przecież sylwetkę katowickiej hali Spodek, gmachu Filharmonii Szczecińskiej i stołecznej siedziby Telewizji zna pewnie każdy. Wartych docenienia i efektownych współczesnych budowli istnieje o wiele więcej.
z Filipem Springerem rozmawia Damian Nowicki

Czekam na nową architekturę

Dotychczas święte pytanie architektury brzmiało: jak projektować domy, biurowce i przestrzenie wspólne? Dzisiaj, w obliczu zmian klimatu i wyczerpywania zasobów, powinno brzmieć: czy cokolwiek możemy jeszcze budować?
Maciej Lorenc

Krótka historia psychodelików

W latach 50. i 60. wydawało się, że LSD doprowadzi do naukowej i społecznej rewolucji. Dziś wracamy do psychodelików ze skromniejszym oczekiwaniem – mają pomóc w walce z kryzysem zdrowia psychicznego.
Ewelina Kaczmarczyk

Pnioki, krzoki i ptoki

Czytając „Podhalan”, czułam się trochę jak podczas wsłuchiwania się w opowieść babci Anieli – to w końcu książka przygotowana przez górali i góralki o sobie samych. I to jej ogromny atut.
Anna Mateja

Czary i litery

W polskiej szkole kolejne reformy nie potrafią zrealizować dwóch spraw najważniejszych. Nie wprowadzają rekrutacji, po której posady nauczycieli otrzymywaliby najlepsi absolwenci uczelni, i nie ustanawiają pensji zachęcającej ich do szukania pracy w szkole
z Joanną Erbel rozmawia Szymon Żyśko

Mieszkanie prawem i towarem

Problem niedostępności mieszkań urasta do najważniejszego problemu dzisiejszych 20- i 30-latków. Jak można go wreszcie rozwiązać?
z Ewą Woydyłło rozmawia Ilona Klimek-Gabryś

Wystarczą czas i rozmowa

Odporność psychiczna połączona jest z poczuciem własnej wartości. Z przekonaniem, że jestem właściwą osobą na właściwym miejscu, że trudności, na które natrafiam, nie są skierowane przeciwko mnie, ale stanowią po prostu naturalną część życia.
Emilia Dłużewska

Jak płakać w miejscach publicznych

Większość psychologów zgadza się, że moja historia nie zaczęła się wraz z narodzinami (ani nawet z poczęciem).
Anna Mateja

Jeden na jeden

Osoby, które wychodzą z kryzysu bezdomności, muszą na kimś się oprzeć. Mieszkanie i praca nie uratują ich przed powrotem do schronisk i squatów, jeśli pozostaną same.
Martyna Wasiuta

Poszukiwanie prezydenta wszystkich Czechów

Rok 2023 Czesi inaugurują wyborem nowego prezydenta. Debata polityczna toczy się z kryzysem energetycznym, inflacją i wojną w tle. Na kogo postawią nasi sąsiedzi: na doświadczonego generała, pierwszą w historii kobietę, a może na byłego premiera oskarżanego o defraudację unijnej dotacji?
Filip Springer

Podróż w czasie

To bardzo nieaktualny felieton. W końcu od zakończenia mundialu do momentu, w którym ten numer „Znaku” trafia do Państwa rąk, upłynęło kilkanaście dni.
Tomek Kaczor, Dorota Borodaj

Bariery w naszych głowach

„Ludzie nie wiedzą, jak rozmawiać z osobą z niepełnosprawnością. A my nie tworzymy osobnego społeczeństwa. Chcemy nawiązywać relacje, uprawiać seks, dbać o zdrowie w dostosowanych do naszych potrzeb gabinetach” – mówi Julia Zakrocka.
Anna Mateja

Mówię: „Sprawdzam”

Pytania, które Hanna Pasterny przygotowała na spotkanie z prokuratorem, zajęły jej kilka kartek. Do plecaka włożyła laptop. Zmierzając na spotkanie, ostrożnie stawiała kroki na kolejnych stopniach, dla pewności szukając ręką poręczy.
Łukasz Fyderek

Awatary geopolityki

Geopolityka uprawiana na YouTube sprawia wrażenie szumu złożonego z kakofonii bon motów, kontradykcji, neologizmów i romantycznych metafor.
Dominika Słowik

Czy tańczyłam na TikToku?

Ile tiktoków obejrzałam w czasie, w którym powinnam była pisać ten tekst?
Ewa Drygalska

Jak dyskryminują nowe technologie

Nikt nie jest wolny od uprzedzeń, wszyscy do pewnego stopnia je stosujemy. Stereotypy wbudowane w modele sztucznej inteligencji stają się jednak bardziej niebezpieczne niż nasze.
Michał R. Wiśniewski

W bańkach rozdzieleni

Media społecznościowe są odbiciem prawdziwego świata. Krzywym i czarnym zwierciadłem, lupą i teleskopem. Wyciągają z nas to, co ludzkie, i to, co obce.
Jan Jęcz

Życie codzienne z algorytmami

Algorytmy to po prostu zestaw instrukcji krok po kroku, które należy wykonać w sposób dość mechaniczny, aby osiągnąć pożądany rezultat. Towarzyszą nam od zarania ludzkości – ale dziś oplatają całe nasze życie. Czy powinniśmy się tego bać?
Anna Mateja

Chwast budzi opór

Równo przystrzyżony trawnik w kolorze intensywnej zieleni nie jest niczym złym. Ale czy cały kraj musi nim być?
Dorota Borodaj, Tomek Kaczor

Poczuć, usłyszeć, powąchać

Działają razem od końca 2018 r. Adrianna i Monika poznały się na warszawskiej ASP. Zafascynowała je tematyka przekładu, przełożenia tego, co widać, na inne zmysły: dotyku, słuchu, zapachu. Na kursie audiodeskrypcji (tworzenia werbalnych opisów obrazów) poznały Natalię i razem powołały do życia Fundację Wielozmysły.
z Piotrem Szaradowskim rozmawia Marek Maraszek

Strój na wystawie

Czym właściwie ubiór miałby się różnić od kubka, komputera czy innych artefaktów gromadzonych w muzeach? Muzea mają rejestrować współczesność – powinny też śledzić przemiany mody.
Karolina Sulej

Moda, czyli o prawach człowieka

Ubranie to nie eksces z czubka piramidy potrzeb Maslowa, ale przeciwnie – podstawowy przejaw naszego bycia w świecie. W sytuacjach granicznych ubranie może podźwignąć, podtrzymać ducha i ocalić życie, jednak może też stygmatyzować, upokorzyć, a nawet zabić.
z Przemysławem Czaplińskim rozmawia Hanka Grupińska

O wojnie, przemocy i wywróconym stoliku

Stół, przy którym siedzimy, to nasza Ziemia, a obrus, który go nakrywa, to jej dobra. My – biesiadnicy – rozrywamy dziś ten obrus i kopiemy w stół, czyli zagrażamy Ziemi. Wojna to skrajny przejaw egoistycznej postawy człowieka.
Anna Mateja

Śpiew na ból

„Jak się tworzyło?” – pyta zaczepnie Katarzyna Turek pacjentkę chorą na schizofrenię. Para oczu podnosi się znad kartki ze słowami układanej piosenki i patrzy ze skupieniem w twarz młodej kobiety. „Najważniejsze było dla mnie to, że przez chwilę nie słyszałam tych głosów, które ciągle do mnie mówią".
z Anną Alboth rozmawia Martyna Słowik

Rozwijające uczucie

Jeżeli sami nie jesteśmy zadbani, mamy niezaspokojone podstawowe potrzeby, to nie pomożemy skutecznie innym. To jest analogiczna sytuacja jak w samolocie, gdy trzeba założyć maskę tlenową. Najpierw musisz założyć ją sobie, aby pomóc innym, np. dzieciom.
Tomek Kaczor

Patrzeć tam, gdzie najciemniej

„Nie rozumiemy, dlaczego wprowadzane są dwie kategorie uchodźców: tych z terytorium Ukrainy i z terytorium Białorusi, z których jedna jest traktowana z życzliwością i empatią, a druga z wrogością. Na podobne kategorie dzieli się pomagających”.
z Adamem Danielem Rotfeldem rozmawia Łukasz Pawłowski

Rosji grozi los ZSRR

Jeśli w najbliższym czasie dokona się w Rosji zmiana, to nie w drodze buntu mas, lecz buntu elit. To będzie możliwe dopiero wtedy, gdy Rosja znajdzie się w obliczu katastrofy. Decyzja o inwazji na Ukrainę uczyniła taką katastrofę bardzo realną.
Filip Springer

Podszept algorytmu

Podporządkowany klikalności i zasięgom obieg informacji karmi się emocją – im ona szybsza i prostsza, tym lepiej.
Olga Gitkiewicz

Lepkie ręce

Wszyscy wiedzieli, że profesor ma lepkie rączki. To chyba najstraszniejsze słowa w dojmującym reportażu Anny Goc.
Filip Springer

Przecież się nie zabroni

Mamy w Polsce tereny pod zabudowę mieszkaniową nawet dla 300 mln ludzi. Bo przecież każdy chce mieszkać pod lasem.
Anna Mateja

Ćwiczenia z odśnieżania

„Świata nie zmienisz” – słyszy Radosław Romanek od kobiet w wieku swojej mamy, którym wiele razy dawano do zrozumienia, że są „tylko” pielęgniarkami. „Pomyśl, ile się zmieni, kiedy zaczniesz wreszcie o sobie myśleć, że jesteś »aż« pielęgniarką – kimś równie niezbędnym dla pacjenta jak lekarz” – odpowiada im 27-letni pielęgniarz.
Tomek Kaczor

Spokojny oddech

Polskie Forum Migracyjne działa od 2007 r. Wspiera cudzoziemców i cudzoziemki w integracji i budowaniu – często od podstaw – życia w Polsce.
z Konradem Pędziwiatrem rozmawia Małgorzata Nocuń

Co czeka migrantów z Ukrainy? Wielokulturowa przyszłość Polski

Imigracja do Polski będzie narastać. Liban i Turcja, w których tymczasowy dom znalazło ponad 5 mln uchodźców, zmagają się z problemami gospodarczymi. Ludzie tam żyjący pragną wyrwać się do lepszego świata. Jeśli nie stworzymy mechanizmów, żeby część z nich do nas zaprosić, to podróż przez las lub morze będzie dla nich jedyną opcją.
z Davidem Millerem rozmawia Kacper Kowalczyk

Czy granice mają moralne znaczenie?

Ważne są zarówno prawa migrantów, jak i kontrola granic. Nie mamy do czynienia ze stanem natury ani z bezlitosną walką o ochronę przywilejów mieszkańców Zachodu, ale z systemem, który da się moralnie uzasadnić obu stronom – i obywatelom danego kraju, i nowym przybyszom.
Iza Klementowska

Cztery drogi do Polski

– Mówicie: „biedni uchodźcy”, „biedni ludzie”, jakby was to nie dotyczyło – mówi Leyla, Czeczenka, która mieszka w Polsce już prawie 20 lat. – A najważniejsze jest, żeby zrozumieć, że każdy może być na miejscu osób, które koczują teraz na granicy. Historia się powtarza, a my nic się od niej nie uczymy.
Maciej Biskup OP

Kto jest moim bliźnim?

Gdzie jest Chrystus w dramacie kryzysu humanitarnego? Na granicy. Tam właśnie „rozbił namiot”. W chłodzie i głodzie. Wystawia się tam na zranienie. Jest także w tych, którzy decydując się na pomoc migrantom i uchodźcom, świadomie ograniczyli swoje poczucie bezpieczeństwa
z Pietro Bartolo rozmawia Ewelina Kaczmarczyk

W DNA Europy jest różnorodność

W moim życiu wstydziłem się wielokrotnie. Wstydziłem się na Lampedusie za każdym razem, kiedy tonął statek. Wstydziłem się też podczas wizyty na polsko-białoruskim pograniczu. Mam nadzieję, że poczują wstyd również ci, którzy odpowiadają za aktualne traktowanie migrantów.
Michał Matlak

Trzy opowieści o Francji i Éricu Zemmourze

W kwietniu odbędą się wybory prezydenckie we Francji. Emmanuel Macron będzie starać się o reelekcję. Czy uda mu się przełamać niepowodzenia dwóch swoich poprzedników: Sarkozy’ego i Hollande’a, przywracając tradycję długich prezydentur Mitterranda i Chiraca? Największych rywali ma na prawicy, najbardziej nieprzewidywalny z nich to Éric Zemmour.
Olga Gitkiewicz

Fałszywe melodie

Wciąż sporo ludzi sądzi, że świat dziewczyn i kobiet jest gorszy i dziwny, a wygrywają tylko te z nas, które się umieją przedrzeć do męskiego świata i grać na zasadach wyznaczonych przez mężczyzn.
Redakcja

Oddajemy głos Czytelniczkom i Czytelnikom „Znaku”

Dziękujemy – to dzięki Wam trwamy już od 800 numerów. Tworzyć dla Was pismo to prawdziwy zaszczyt.
Oksana Zabużko

Polskie marzenie, polskie rozczarowanie

Można zdiagnozować kurczenie się terytorium wolności na podstawie kurczenia się „terytorium książki”. Tam gdzie literatura jest marginalizowana, biblioteki zamykane, programy przestawiane na „nieprzeciążanie” dzieci nadmiarem lektur – tam mój wewnętrzny czujnik zaczyna piszczeć jak dozymetr w strefie czarnobylskiej: ostrożnie, ludzie, tu się szykuje jakaś pułapka.
Tomek Kaczor

Jutro, na które się czeka

„Jutro będziemy szlifować drzwi, upieczemy chleb, rozwieziemy jedzenie potrzebującym”. Tworzymy tu „jutro”, na które się czeka.