fbpx

Świat

887

Społeczeństwo

Religia

Rok
  • 2025
  • 2024
  • 2023
  • 2022
  • 2021
  • 2020
  • 2019
  • 2018
  • 2017
  • 2016
  • 2015
  • 2014
  • 2013
  • 2012
  • 2011
  • 2010
  • 2009
  • 2008
  • 2007
Magdalena Genow

Europa po bułgarsku

Jesień 2018 r. upłynęła w Bułgarii pod znakiem protestów, ale ich efekty to kosmetyka, a nie nowa jakość w polityce. Zaczęło się podobnie jak we Francji – od strajków po zapowiedzianych podwyżkach cen paliw. Nie wyłoniły one jednak liderów, z którymi władza mogłaby negocjować.
Honorata Zapaśnik

Trudna prawda reportera

Reporterzy wojenni z narażeniem życia zbierają informacje z pierwszej linii frontu. Mogą zginąć, zostać ranni lub uprowadzeni. Pomimo niebezpieczeństwa ludzie od dawna czuli potrzebę, żeby informować o tym, co się dzieje w miejscach konfliktów.
Jakub Kuza

Wojna jest fotografią

„Jedna śmierć to tragedia, milion to statystyka” – pouczał kiedyś jeden z największych w dziejach dyktatorów, świadomy potencjału socjotechniki. I pewnie dlatego przykładał tak wyjątkową wagę do możliwości narzucenia własnej, zazwyczaj propagandowej, narracji o konflikcie dzięki fotografii, filmom oraz literackim i reporterskim tekstom. Ikoniczne zdjęcia odbijają się w naszej pamięci o wiele intensywniej niż daty, miejsca bitew czy nazwiska dowódców armii. Ale czy zawsze znamy całą historię, jaka kryje się za ich powstaniem?
Z Londynu do Ladysmith przez Pretorię

Z Londynu do Ladysmith przez Pretorię

Na przestrzeni minionych lat miałem szczęście do wielu osobliwych przeżyć, z których badacz realiów mógłby wyciągnąć korzyść i naukę. Nic jednak nie było równie ekscytujące jak bieganina między tymi pudłami z żelaza, pośród nieustających eksplozji bomb i ostrzału armatniego, pocisków uderzających w wagony bądź przelatujących ze świstem.
Dominika Kozłowska

Reportaż wojenny dziś

„Obowiązkiem pisarza jest opowiedzieć straszną prawdę, obywatelskim obowiązkiem czytelnika – poznać ją” – pisał Wasilij Grossman, który na froncie II wojny światowej spędził trzy lata, dokumentując zarówno akty heroizmu, jak i okrucieństwa.
z Wojciechem Jagielskim rozmawia Zbigniew Rokita

Przyzwoitość wymaga obecności

Korespondent wojenny to ktoś, kto zna się na wojnach, potrafi czytać mapy sztabowe, rozumie taktykę i wie, dlaczego komendant kazał strzelać z haubic, a nie z moździerzy. Ale nie to mamy najczęściej na myśli, mówiąc o tej profesji. Ja siebie nazywałem korespondentem z Afryki i części Azji, któremu zdarzało się pisać o wojnach.
Natalia Bloch

Momo z Nutellą i spotkanie z ofiarą tortur. O solidarnej turystyce

Co przyciąga turystów do obozu uchodźców? I co uchodźcom daje bycie turystyczną atrakcją? Przykład Tybetańczyków pokazuje, że takie spotkanie nie musi kończyć się na banalnej rekreacji ani służyć neokolonialnemu wyzyskowi lokalnych społeczności. Może za to okazać się przestrzenią „odzyskiwania głosu”, sprawczości i podmiotowości.
z Edytą Gawron i Alicją Maślak-Maciejewską rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Próg domu – granica sąsiedztwa

W XIX w. powstały stowarzyszenia charytatywne wspierające osoby potrzebujące bez względu na wyznanie. Przykładem jest kuchnia społeczna, która wydawała bezpłatne posiłki wszystkim dzieciom z Kazimierza, chrześcijańskim i żydowskim. Instytucja ta działała przez kilkadziesiąt lat. Organizatorzy kuchni mieli nadzieję, że dzieci, które jedzą posiłki razem, będą w przyszłości przyjaciółmi.
z Romą Sendyką, Wojciechem Wilczykiem i Magdaleną Zych rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Inne obrazy Zagłady

W ciągu 70 lat, które upłynęły od końca wojny, przyzwyczailiśmy się, że wypracowano pewien sposób reprezentacji Holokaustu. Dopuszczano jedynie tryb dokumentalny i minimalistyczny, pomijano zaś prace twórców sztuki tzw. ludowej. A być może to one ujawniają doświadczenie i wrażliwość większości ludzi żyjących w Polsce.
Lidia Pańków

Skrzynie i sześciany pełne słońca

Duszonego smogiem, zgiełkliwego i bezlitosnego dla mas XIX-wiecznego miasta Ebenezer Howard nienawidził. Cierpliwie dobijał się o uwagę decydentów. I miasta ogrody – zawsze w wersji zmodyfikowanej, a jednak do idei Howarda nawiązujące – zaczęły powstawać w różnych europejskich krajach. Na przykład w Polsce – w podwarszawskim Śródborowie.
Patrycja Paula Gas

Lekcje z Borneo

Współcześni Dajakowie, dawniej znani jako łowcy głów mieszkający w długich domach na palach, nie różnią się w zasadniczy sposób od przeciętnego Europejczyka. Stawiają przede wszystkim na zdobycie dobrego wykształcenia oraz godnej pracy. Z jednej strony ciągle walczą o kultywowanie swoich tradycji pełnych magii i rytuałów, z drugiej – nie chcą być traktowani jako zacofani i niecywilizowani.
z Adamem Bodnarem rozmawia Dominika Kozłowska

Prawo i praworządność

Nasza Konstytucja do czasu protestów z 2017 r. traktowana była jako dokument niespecjalnie ważny. Dopiero niedawno zyskała znaczenie symbolu i stała się punktem odniesienia dla obywateli. Być może więc te ostatnie lata to początek procesu budowania patriotyzmu konstytucyjnego.
z Michałem Bilewiczem rozmawia Daniel Lis

Więcej niż polityka

Jesteśmy wspólnotą. Jeżeli chcemy skutecznie osiągać nasze cele polityczne, powinniśmy nie tylko budować poparcie dla polityków, którzy wyrażają nasz interes, ale też przekonywać do swoich racji ludzi, którzy się z nami nie zgadzają. Żeby to zrobić, nie można na wstępie ich dehumanizować.
z Janiną Ochojską rozmawia Anna Mateja

Trudno nie robić nic

Nie zakończę wojny w Syrii ani nie rozwiążę konfliktów w Somalii, ale konkretnym ludziom mogę ulżyć w cierpieniach. Dzięki naszej pomocy ich życie stanie się trochę lepsze, a w ostatecznym rozrachunku to się jedynie liczy.
Joanna Gocłowska-Bolek 

Na krawędzi przepaści

Wenezuela dysponuje największymi zasobami ropy naftowej na świecie. Litr benzyny przez dziesięciolecia kosztował tu parę groszy. Jeszcze kilka dekad temu była krajem o wysokim standardzie życia, potwierdzanym imponującymi na tle innych państw latynoamerykańskich wskaźnikami rozwoju gospodarczego i społecznego.
Joanna Bar

Tanzania na drodze do społeczeństwa obywatelskiego

W skali regionu Tanzania postrzegana jest jako stabilne państwo, które odnotowuje stały wzrost gospodarczy. Zawdzięcza go jednak w dużym stopniu zagranicznej pomocy. W skali globalnej znajduje się bowiem w pierwszej dwudziestce państw, które otrzymują największe wsparcie rozwojowe.
Krzysztof Kornas

Futurologia czy futureligia?

Nikt nie może mieć pewności, że Bóg-AI będzie życzliwy nawet swoim najtroskliwszym akuszerom. Możemy natomiast oczekiwać, że kiedy dzięki sztucznej inteligencji kolejne nadludzkie możliwości techniczne znajdą się w zasięgu człowieka, dysponować nimi będą mogli nieliczni.
Mateusz Marczewski

Prawo do ziemi, prawo do głosu

Kultura rdzennych mieszkańców Australii i ich duchowe wartości, które były skutecznie wyniszczane przez dwa ostatnie stulecia, dziś stają się cennym towarem. Prawo do wizerunku, podobnie jak prawo do ziemi, to zagadnienie, w sprawie którego zarówno rdzenni mieszkańcy, jak i potomkowie kolonizatorów zabierają głos. Coraz bardziej równy.
Piotr Oleksy

Jak zdobywano polskie wyspy

Po wojnie wyspy Wolin, Uznam i Karsibór, tak jak całe tzw. Ziemie Odzyskane, stały się swoistą wieżą Babel. Pierwszymi osadnikami byli często zdemobilizowani żołnierze oraz ludzie powracający z robót przymusowych w III Rzeszy. Później dołączali do nich kolejni.
z Michałem Łuczewskim rozmawia Michał Jędrzejek

Zrozumieć Wojtyłę

Brakuje mi niepokoju związanego z Janem Pawłem II. Lewica czyta go przez pryzmat jego kultu: gadżetów, kremówek, pomników. Prawica traktuje jak kopalnię cytatów. A może trzeba myśleć o nim inaczej?
Ola Synowiec

Meksyk jeszcze nie zginął

W lipcu 2018 r. Meksyk wybrał pierwszego lewicowego prezydenta w historii. Oddano na niego więcej głosów niż na jakiegokolwiek innego kandydata wcześniej. Do urn poszła rekordowo duża liczba Meksykanów. Społeczeństwo domaga się zmian w przeżartym przemocą i korupcją kraju.
z Markiem Górlikowskim rozmawia Daniel Lis

Jak Józef Rotblat przestawał być Polakiem

Gdy w sierpniu 1939 r. Józef wyjeżdżał do Liverpoolu, miał 31 lat, żonę, przyjaciół, skromne, ale dość przyjemne życie w Warszawie, robił doktorat. Gdy przyjechał znów w 1957 r. i pojechał na Muranów, po dawnej tętniącej życiem dzielnicy nie było już śladu.
Paweł Słoń

Lasy Astany

EXPO 2017 miało umocnić wizerunek Kazachstanu jako kraju odważnie spoglądającego w przyszłość. Hasło przewodnie: „Energia Przyszłości” – wzbudziło kontrowersje, bo środkowoazjatyckiej republice daleko do miana zielonej gospodarki. Niemniej transformacja jest konieczna, żeby uporać się z problemami degradacji środowiska odziedziczonymi po ZSRR.
Patryk Kugiel

Prześladowania chrześcijan w Indiach?

Według Open Doors 215 mln chrześcijan cierpi z powodu „silnego lub ekstremalnego” stopnia prześladowań. Wpływowa, założona w Holandii protestancka organizacja uznaje wyznawców tej religii za najbardziej prześladowanych na świecie. Kolejnych doniesień o śmierci za wiarę dostarczają regularnie polskie i zagraniczne media.
Roman Husarski

Pod batutą Pjongjangu

Największą sztuczką Pjongjangu, ukrywającą prawdziwe cele Korei Północnej, okazuje się dżucze. Ta sztandarowa ideologia Kim Ir Sena została wykreowana przede wszystkim na potrzeby zewnętrznego świata i w samej Korei nigdy nie odgrywała wiodącej roli.
Mikołaj Golachowski

Ludzie Północy

Arktyka syberyjska jest nieprzerwanie zasiedlona od co najmniej 10 tys. lat, amerykańska – od 5 tys. I wcale nie była to dla mieszkańców nieustanna walka o przeżycie. Warunki arktyczne są oczywiście surowe, ale przez tysiąclecia były też dosyć przewidywalne.
Andrzej Brzeziecki

Chwała zwyciężonym

Strajki w maju 1988 r., gdy stanęły „dwa Leniny”, nie odniosły sukcesu – jeden został rozbity przez ZOMO, drugi zakończony przez samych strajkujących. A jednak władze odniosły wówczas pyrrusowe zwycięstwo – dzięki tym protestom do debaty publicznej wróciło słowo „Solidarność”.
Piotr Oleksy

Mołdawianie. Naród (de)konstruowany

Poradziecki mołdawianizm, a także unionizm (koncepcja połączenia kraju z Rumunią) i pragmatyczny, państwowy patriotyzm to trzy postawy, które do tej pory określają mołdawskie życie polityczne i społeczne. Jednak to dwie pierwsze idee rządzą społecznymi emocjami, mobilizując zwolenników do politycznej i obywatelskiej aktywności.
Marcin Rzepka

Kurdyjskie marzenia o niepodległości

Historia w Kurdystanie wydaje się częściej dzielić, niż łączyć. Niewątpliwie jest ona jednak przeżywana, aktualizowana w teraźniejszości, opowiadana i dyskutowana. Wciąż idealizowana i interpretowana jako ciąg możliwości, by wreszcie uzyskać wymarzoną niepodległość, określić miejsce na mapie, stworzyć ojczyznę i towarzyszące jej symbole.
z Charlesem Taylorem rozmawia Łukasz Tischner

Odzyskiwanie kontaktu. Poezja w epoce świeckiej

Wiersz prowokuje, wydobywa, tworzy potężne poczucie odzyskania kontaktu jako czegoś bardzo ważkiego, poruszającego i wpływającego na sposób, w jaki powinna się kształtować nasza relacja do natury.
Radosław Powęska

Słońce nie gaśnie. Na razie

Dzieje Boliwii reguluje wahadło rozwoju i upadku, porządku i chaosu. Chaos wkracza, kiedy państwo nie ma czego rozdawać i przestaje oliwić pasy transmisyjne klientelizmu. Tak upadła poprzednia rewolucja. Ostatnio rząd stąpa po kruchym lodzie społecznego gniewu. Czy przejdzie po nim suchą stopą, a nowy kataklizm zostanie odroczony?
Grzegorz Gil

Somalia: państwo, którego nie ma

Do końca lat 80. Somalia była jednym z najbezpieczniejszych miejsc w Afryce. Nie zawdzięczała tego jednak służbom państwowym, lecz wyłącznie umowie społecznej, która utrzymywała zamieszkujące ją klany w ryzach.
z Tomaszem Twardowskim rozmawia Anna Mateja

Strach przed czarnym tulipanem

Od kiedy stosuje się modyfikacje genetyczne w rolnictwie na masową skalę, czyli mniej więcej od 30 lat, nie pojawiły się naukowe dowody szkodliwości organizmów zmodyfikowanych dla człowieka lub środowiska. Skoro tak, to właściwie dlaczego przyjęto za oczywiste informowanie konsumentów, że dany produkt „zawiera GMO”?
Józefa Hennelowa

Coraz bliżej albo coraz mniej

A może zacząć trzeba od tego, że owo „tak” i „nie” „bez światło-cienia” to moja własna miara wierności i zawierzenia, tylko moja własna. Nie zaś adresowana do bliźniego, któremu natychmiast chce się wystawić cenzurkę ze stopniami, jakąkolwiek samoocenę wykluczając.
Katarzyna Kwiatkowska-Moskalewicz

Nowa ukraińska fala

Dziś coraz więcej osób przyjeżdża do Polski ze wschodu i południa Ukrainy. Z milionowych miast, takich jak Charków, Donieck, Dniepr. Są to przeważnie ludzie z wyższym wykształceniem, o dobrych kwalifikacjach zawodowych, którzy nie uciekają od bezrobocia, lecz szukają wyższych płac w swoich branżach i lepszych warunków życia.
z Janiną Ochojską rozmawia Marzena Zdanowska

Chodzi o to, żeby silniejszy wyciągnął rękę

Badania z 2012 r. pokazywały, że Polacy byli bardziej otwarci na przyjmowanie uchodźców – bez względu na ich pochodzenie – niż Niemcy. Dziś ta informacja już nie jest aktualna.
Jakub Sławek

Jemen – plemienne zależności

W Jemenie prezydent i rząd nie kontrolują znacznej części terytorium państwa. Secesja południowych obszarów to już właściwie fakt, a skala podziałów społecznych i wzajemnych antagonizmów jest zbyt wielka, aby w najbliższej przyszłości zdołano utworzyć wspólne państwo.
Emilia Kaczmarek

Historia jednej tabletki

Liczne badania wykazują od lat, że nawet drobne upominki i przysługi – choćby takie jak fundowanie posiłków czy wręczanie darmowych próbek leków – wywierają wpływ na to, co przepisują lekarze.
z Charlesem Kingiem rozmawia Błażej Popławski

Miejska nostalgia  

Opowieść o wielokulturowości musi uwzględniać skomplikowaną relację między małymi a wielkimi ojczyznami, uznawać, że lokalne patriotyzmy często konstruowane są jako przeciwieństwa kultur narodowych. Zależności te łatwo dostrzec w identyfikacji stambulczyków i odesyjczyków.
Patrycja Sasnal

Zmierzchanie orientalizmu

Niemcy, jedyni ważni orientaliści, których Edward Said oszczędził w słynnym dziele Orientalizm, mają dziejową szansę na skończenie z fikcyjnym myśleniem o Bliskim Wschodzie. Dowodem przełomu byłaby wystawa główna w berlińskim Pergamonie.
Adam Daniel Rotfeld

Obcy wśród swoich

Bracia Szeptyccy – metropolita Andrzej i archimandryta Klemens – stali się rzecznikami kształtującej się tożsamości wspólnoty ukraińskiej w Galicji Wschodniej. Andrzej Szeptycki był nie tylko wielkim kapłanem i duchowym nauczycielem, ale też jednym z ojców założycieli nowoczesnego narodu ukraińskiego.
z Agnieszką Godfrejów-Tarnogórską rozmawia Michał Jędrzejek

Chrześcijanka, luteranka, feministka

Każdy ewangelik podejmuje ważne decyzje w odniesieniu do Bożego Słowa. Nie odpowiada za swoje życie przed Kościołem ani księdzem, ale przed Bogiem. To daje z jednej strony poczucie wolności, ale z drugiej – nakłada na jednostkę olbrzymią odpowiedzialność.
z Hansem Joasem rozmawia Michał Jędrzejek

Max Weber nie miał racji

Reformacja bywa czasem rozumiana jako ważny punkt procesu „odczarowania”, jednakże gdy zwrócimy uwagę choćby na silną wiarę Lutra w istnienie diabła, to teza ta wyda się wątpliwa. Niektórzy historycy twierdzą nawet, że lata 1500–1650 to epoka wyjątkowo zaczarowana.
Bogumił Luft

„Ufajcie demokracji”. Oblicza rumuńskiego buntu

Od czasów szczególnie odrażającej dyktatury komunistycznej Rumunia przeszła długą drogę i dokonała imponującego dzieła rozwoju i modernizacji. Jest dziś bezpieczniejsza i bogatsza niż kiedykolwiek. Dlaczego więc trudno w tym kraju znaleźć kogoś, kto byłby jednoznacznie zadowolony?
z Danielem Rycharskim rozmawia Szymon Maliborski

Bez środowisk konserwatywnych nie napiszesz historii queer

Chcę, by krzyż, który stał się zarzewiem podziałów społecznych, tym razem symbolizował pojednanie nie tylko różnych części Kościoła, ale również zwaśnionych stron politycznego konfliktu. To symbol należący do wszystkich, którzy pragną się do niego przyznać.
Marcin Dzierżanowski

Słowo „lesbijka” wtedy nie istniało

O doświadczeniu bycia lesbijką na wsi opowiadają Dorota Walicka i Marzena Frąckowiak z Grzebieniska w Wielkopolskiem.
Justyna Struzik, Ewa Furgał, Natalia Sarata

„Nikt nie chce być w sferze nieistnienia”. Lesbijki, wieś i Kościół

Z jednej strony poczucie izolacji i wyobcowania, wykluczenie, poszukiwanie własnego miejsca we wspólnocie, a z drugiej, przywiązanie do tego, co lokalne – taki obraz wyłania się z opowieści lesbijek żyjących poza dużymi miastami.
Joanna Beata Michlic

Długi cień Zagłady: historie ocalałych dzieci

Epoka po ludobójstwie nie przyniosła najmłodszym ocalałym końca poczucia dezorientacji i bezbronności w świecie dorosłych. Ich powojenne doświadczenia najlepiej opisuje świadomość zrujnowanych marzeń i dojmujące uczucie osierocenia ukrywane pod maską radości z powodu własnego ocalenia.
Jakub Wódka

Paradoksy tureckiego „nowego starego” autorytaryzmu

Erdoğan stwierdził jakiś czas temu: „Czy komuś się to podoba czy nie, ustrój Turcji uległ zmianie. To, co teraz należy zrobić, to dostosować ramy prawne zawarte w konstytucji do faktycznego stanu rzeczy”. Logika ustrojowa à rebours.
Błażej Popławski

Gniew Biafry. Pół wieku po ludobójstwie

Pięćdziesiąt lat temu krwawa wojna domowa wstrząsnęła Nigerią – obecnie najludniejszym i jednym z najbogatszych krajów Afryki. Pamięć o tym konflikcie i hekatombie, jaka stała się udziałem Nigeryjczyków, jest żywa do dzisiaj.