Miesięcznik Znak

Szymon Łucyk

Grzechy abbé Pierre’a

To jedna z biografii, które trzeba będzie napisać całkiem na nowo. Abbé Pierre, czyli ojciec Piotr, słynny francuski opiekun ubogich i twórca ruchu Emmaus, przez dziesiątki lat napastował seksualnie kobiety, w tym także te, które prosiły go o pomoc. Jak to możliwe, że w otoczeniu charyzmatycznej postaci milczano na ten temat przez ponad pół wieku?

Zuzanna Krzątała

Świat na wyciągnięcie ręki

Pierwsze wrażenie? Brud, smród, hałas i chaos. Nowy Jork jednocześnie przyciąga i odpycha. Wylewają studzienki, a szczury wplątują się w sznurówki na peronie metra. Ale przecież nie dla infrastruktury czy pięknej architektury się tu przyjeżdża. 17 czerwca 2008 r., parę dni po zdanej maturze, przyjechałam dać tej relacji jeszcze jedną szansę. To miał być wakacyjny romans, a zostałam na 11 lat. Ja i Nowy Jork – miłość nie od pierwszego wejrzenia.

Bartosz Sadulski

Jakiś cholerny geniusz

Janusz Głowacki oceniał: „Manhattan jest właśnie nieprzewidywalny. Tutaj pewniacy giną bez śladu, a kompletnie beznadziejne przypadki nagle wygrywają”. Do której kategorii należał Antoni Gronowicz, pierwszy w historii Stanów Zjednoczonych autor inny niż dziennikarz, który został zmuszony do przedstawienia swoich źródeł?

Wojciech Bonowicz

Wielkie Jabłko intymnie

Spośród wielu Nowych Jorków, jakie są do dyspozycji, trzeba któreś wybrać, a któreś odrzucić. Nie da się mieć wszystkich naraz i jednakowo intensywnie. Przy czym kiedy sięgamy po literackie wizerunki, nieuchronnie wybieramy Nowy Jork, którego już nie ma.

Patrycja Jaskólska i Kamila Mroczkowska

Nieoczywiste jak Regina

Trudno nam wyobrazić sobie miejsce, w którym dziś jesteśmy, bez wyjazdu do Nowego Jorku. W 2013 r. skończyłyśmy pierwszy etap naszych studiów, zdobywając licencjaty z dziennikarstwa i filologii angielskiej. Lubiłyśmy razem marzyć i potrzebowałyśmy zmiany

Maciej Jarkowiec

Krwiobieg kosmosu

Nad moim biurkiem wisi mapa nowojorskiego metra. Jest oknem, przez które teleportuję się do miasta. Wsiadam i jadę do knajp, uciekam do odległych, półdzikich parków. Podróżuję pośród ludzi wszystkich kolorów i ras.

z Craigiem Taylorem rozmawia Milena Rachid Chehab

Kocham, nie rozumiem

Wielkie miasto pozwoli ci się odkrywać, słuchać, smakować, ale nigdy nie da się do końca poznać i zrozumieć. Bo jak tylko chcesz wbić w nim flagę, ono rusza dalej.

Maciej Myśliwiec

Kiedy polecisz na Marsa?

Dziś, ponad 60 lat po locie Jurija Gagarina, eksplorujemy kosmos bez ówczesnej brawury i pośpiechu. Może nie jesteśmy już tak odważni jak kiedyś, ale wiemy więcej i więcej jesteśmy w stanie osiągnąć. Jeżeli chcemy wrócić na Księżyc i polecieć na Marsa, musimy jeszcze trochę poczekać i dobrze się przed tą drogą przygotować

Doma Matejko

Dlaczego masowa turystyka musi się skończyć

Obyś urodził się w turystycznym raju – mogłaby brzmieć współczesna klątwa. Bo na Wyspach Kanaryjskich, Barcelonie czy Kioto przyjemnie spędza się urlop, ale coraz trudniej tam żyć

Agnieszka Kozyra

Nietrwałość wszystkiego, co istnieje

Słynny XVII-wieczny samuraj Yamamoto Tsunetomo pisał, że gotowość na śmierć nie jest obsesją na punkcie śmierci. Świadomość skończoności życia ludzkiego ma prowadzić samuraja do doświadczania każdego dnia, jakby miał to być jego ostatni dzień

Mateusz Sarnowski

Sen o zen

Śniłem o Japonii latami. We śnie i na jawie. O smakach, kolorach, zapachach. O mglistych konceptach jak „zen", „iki" czy „wabi sabi".

Kaja Klimek

Popkulturowe maksimum

Będąc w Tokio czy Osace, ma się wrażenie, że anime to filtr nałożony na rzeczywistość, a świat realny i wyobrażony łatwo się przenikają

Mateusz Urbanowicz

Księgarnia na każdym rogu

Nie chciałbym, żeby pomyślano, że w Japonii to wszyscy „ę, ą”, noszą van Gogha i tomik haiku za pazuchą – zadziwia mnie jednak, jak naturalną częścią życia codziennego są tu książki, czasopisma, komiksy, ilustracje, animacje i gry oraz filmy.

Anna Wołcyrz

Więcej niż piękne uszy

U Murakamiego mają piękne uszy, niezaspokojony seksualny apetyt i aurę tajemnicy. U Tanizakiego i Kawabaty są ucieleśnieniem idei piękna, metaforą posłusznej, wyrafinowanej istoty. Poza tym: gejsze i wampy. A jaki portret japońskim kobietom malują japońskie pisarki?

Karolina Bednarz

A miało być tak pięknie

Mówi się, że Japonia to kraj kontrastów, mieszanka historii i nowoczesności. Że to kraj żyjący w przyszłości, ze wszystkimi tego zaletami i bolączkami. Ale rzeczywistość jest o wiele bardziej prozaiczna. Stagnacja gospodarki i najniższa od lat wartość jena. A do tego coroczny spadek w rankingach wolności prasy i równości płci.

Jędrzej Dudkiewicz, Jakub Styczyński

Przyjaźń z konieczności

Finlandia jest uznawana za najszczęśliwszy, ale jednocześnie jeden z najbardziej rasistowskich krajów Unii Europejskiej. Z powodów demograficznych pilnie potrzebuje imigrantów. Jednak czy jej społeczeństwo potrafi ich zaakceptować?

Weronika Gogola

Czy istnieje coś takiego jak Europa Środkowa?

Czy istnieje coś takiego jak Europa Środkowa? Międlę ten temat niemal etatowo, kilka razy w roku na spotkaniach z panami w średnim wieku. Bardziej interesuje mnie jednak co innego: gdzie w tym wszystkim jestem ja, polska pisarka mówiąca po słowacku z bratysławskim akcentem?

Sylwia Czubkowska

Nowa mapa świata pisana przez AI

Nie wierzcie politykom i analitykom, którzy bez mrugnięcia okiem mówią, że wiedzą, jak sztuczna inteligencja zmienia globalny układ sił. Wiedzą tyle, ile ChatGPT odpowiadający na nasze pytania. Czasem mówią trafnie, czasem leją wodę, a nierzadko halucynują i kłamią.

z Moniką Bobako rozmawia Jędrzej Dudkiewicz

Izrael bronił się przed antysemityzmem, ale wpadł w pułapkę kolonializmu

Państwo Izrael powstało, aby chronić Żydów przed europejskim antysemityzmem. Zostało ono jednak zarazem zbudowane jako kolonialne „zachodnie państwo na Wschodzie”. Jeśli nie znajdziemy formuły na pogodzenie tych dwóch opowieści, to samo mówienie o Izraelu i Palestyńczykach będzie nastręczało ogromnych trudności.

Małgorzata Nocuń

Małgorzata Nocuń: czy Donbas był prorosyjski?

Książka Ołeksandra Mycheda „Zmieszam z węglem twoją krew” jest wielkim socjologicznym studium najbardziej tajemniczego regionu Ukrainy. To lektura obowiązkowa dla chcących lepiej zrozumieć tragiczną wojnę toczącą się tuż za naszą granicą.

Anna Mateja

Planeta to abstrakcja

Zabieranie rzeczy spod śmietnika jest dla wielu ludzi czynnością wstydliwą. Obawiają się chorób, pluskiew, brudu, a przede wszystkim cudzych myśli

Aleksandra Woźniak-Marchewka

Spóźnione tajwańskie #MeToo

Tajwan uchodzi za najbardziej otwarty i tolerancyjny kraj Azji Południowo-Wschodniej. Zalegalizował małżeństwa jednopłciowe, a na jego czele od siedmiu lat stoi kobieta – prezydentka Tsai Ing-wen. Jednocześnie dopiero w zeszłym roku uchylono prawo kryminalizujące zdrady małżeńskie. Ruch #MeToo, który w 2017 r. przetoczył się przez Chiny, Koreę i Japonię, ominął wyspę. Aż do tego roku.

Małgorzata Nocuń

W krainie Arcach i Chankendi

Ormianie uważają Górski Karabach za swoją świętą ziemię. Azerowie twierdzą, że żyli w Karabachu od stuleci i to ich ojczyzna. I na tym polega przekleństwo tych ziem.

Jędrzej Czerep

Made in Africa

Przejście od postrzegania Afryki jako niesamodzielnej i problematycznej do partnera, który będzie współdecydować o świecie, to wyboisty, ale i fascynujący proces. Wymaga pracy i przełamywania stereotypów po obydwu stronach – globalnej, jak i w samej Afryce. Choć to dopiero początek drogi, kierunek jest wyraźny.

Mariusz Zawadzki

Izrael na krawędzi

Od 75 lat Izrael istniał jako twór tymczasowy i nieokreślony: bez granic, bez konstytucji, bez sprecyzowanych planów na przyszłość. I świetnie sobie radził. Aż nagle formuła przestała się sprawdzać. Dlaczego?

Klaudia Khan

Gdy woda nie spada z nieba

Wojny o wodę, jej wykupywanie przez bogatych i utrzymywanie władzy dzięki kontroli nad jej dystrybucją brzmiały do niedawna jak scenariusz filmów science-fiction. Przykład Pakistanu zamieszkiwanego przez ponad 200 mln mieszkańców, udowadnia, że tylko krok dzieli nas od momentu, gdy stanie się on faktem.

Adam Michalski

Koniec Turcji Erdoğana?

Recep Tayyip Erdoğan, piastując w ciągu 20 lat najwyższe funkcje państwowe, przetrwał wielokrotne masowe protesty i próbę zbrojnego puczu. Czy odsunie go od władzy wytrawny polityk pochodzący z ubogiej Anatolii?

Adrian Brona

Przewodniczący wszystkiego

Po trzech latach polityki „zero COVID” Chiny wracają do normalności. Xi Jinping ma dziś więcej władzy niż kiedykolwiek i stał się najpotężniejszym przywódcą od czasów Mao Zedonga. Jak wykorzysta swoją siłę?

Karolina Rakowiecka-Asgari

Solidarność odmieni Iran

W patriarchalnej rodzinie, jaką przypomina Islamska Republika Iranu, nic nie jest tak groźne dla autorytetu jak dogadanie się podległych. Irańczycy od dawna nie byli tego tak bliscy.

Katarzyna Chawryło

Rosjanie: naród sterowany

Mniej więcej tyle samo Rosjan opowiada się za kontynuowaniem działań zbrojnych co za przystąpieniem do rozmów pokojowych, gdyby Kreml podjął taką decyzję. Wyniki te świadczą o dużej elastyczności rosyjskiej opinii publicznej, łatwo przyjmującej narrację władzy.

Katarzyna Łoza

Ukraina walcząca

Ukraińcy mają świadomość, że po zakończeniu wojny – a mówiąc to, używają zwrotu „po zwycięstwie”, nie „po wojnie” – przyjdzie stoczyć jeszcze jedną walkę. O Ukrainę uczciwą, wolną od korupcji, bezpieczną, taką, o jakiej teraz marzą.

Martyna Wasiuta

Poszukiwanie prezydenta wszystkich Czechów

Rok 2023 Czesi inaugurują wyborem nowego prezydenta. Debata polityczna toczy się z kryzysem energetycznym, inflacją i wojną w tle. Na kogo postawią nasi sąsiedzi: na doświadczonego generała, pierwszą w historii kobietę, a może na byłego premiera oskarżanego o defraudację unijnej dotacji?

Radosław Powęska

Mesjasz i diabeł

Zamiast święta demokracji Brazylia w czasie wyborów prezydenckich przeżyła karnawał nienawiści. Z Bogiem i moralnością na ustach.

Sara Nowacka

Mundial po nowoarabsku

Trudno nie zadawać sobie pytania: czy mundial ma szansę zwalczyć negatywny obraz Kataru, czy też, przeciwnie, uwypukli kontrowersje wokół księstwa?

Łukasz Fyderek

Awatary geopolityki

Geopolityka uprawiana na YouTube sprawia wrażenie szumu złożonego z kakofonii bon motów, kontradykcji, neologizmów i romantycznych metafor.

Jan Jęcz

Życie codzienne z algorytmami

Algorytmy to po prostu zestaw instrukcji krok po kroku, które należy wykonać w sposób dość mechaniczny, aby osiągnąć pożądany rezultat. Towarzyszą nam od zarania ludzkości – ale dziś oplatają całe nasze życie. Czy powinniśmy się tego bać?

Franciszek Czech

Saga rodu Marcosów

Nowym prezydentem Filipin został Ferdinand Marcos jr., syn obalonego w 1986 r. dyktatora. Dzieje tej rodziny to historia politycznych zabójstw, olbrzymich ambicji i jeszcze większych pieniędzy – oraz opowieść o powojennych losach kraju.

Anna Wylegała

Wszystkie nasze wojny

Rosjanie mówią o ukraińskich nazistach i wielowiekowym ruskim mirze. Ukraińcy odpowiadają, że toczą w obronie swojego kraju „ukraińską wojnę ojczyźnianą”. Kto wygrywa w wojnie o historię?

Kamil Fejfer

Załamanie trendów

Apostołowie nowego optymizmu głoszą, że świat jest coraz lepszy, a historia pokazuje, że dawni prorocy apokalipsy zazwyczaj się mylili. Problem w tym, że wystarczy, aby mieli rację tylko raz.

Redakcja

Andruchowycz: Moskwa to dziś światowe centrum zła

„Marzyliśmy, żeby wojna skończyła się w kilka tygodni czy miesięcy. Teraz może nawet musimy już myśleć o latach” – uważa Jurij Andruchowycz.

Ołena Szeremet / Олена Шеремет

Те, чого я не можу пояснити

«Як ви пояснюєте сину цю війну», – питають у мене польські журналісти. А як я можу пояснити восьмирічній дитині, що хтось хоче нас знищити? До чого в його досвіді я могла б апелювати?

Ołena Szeremet / Олена Шеремет

Czego nie umiem wytłumaczyć

„Jak pani tłumaczy synowi tę wojnę?” – pytają mnie polscy dziennikarze. Jak mogłabym wytłumaczyć ośmiolatkowi, dlaczego ktoś chce nas zniszczyć? Do czego w jego doświadczeniu miałabym się odnieść, żeby mógł to zrozumieć?

Wołodymyr Rafiejenko / Володимир Рафєєнко

Rocznica naszego ślubu

O piątej rano Rosja wystrzeliła pociski samosterujące i balistyczne na Kijów, Charków, Odessę i Dniepr. Wpatrywałem się w wiecznie przestraszone oczy mojej żony i wiedziałem, co będzie dalej: dwie torby rzeczy, ewakuacja, bezdomność i palący wstyd, że twoim językiem ojczystym jest rosyjski.

Petro Jacenko / Петро Яценко

Wojna o miłość

My, Ukraińcy, lubimy dobrobyt i spokój, ale jesteśmy skazani na życie w cieniu góry lodowej. W każdej chwili ta bezduszna bryła może się poruszyć i rozgnieść wszystko, w co wierzymy.

z Adamem Danielem Rotfeldem rozmawia Łukasz Pawłowski

Rosji grozi los ZSRR

Jeśli w najbliższym czasie dokona się w Rosji zmiana, to nie w drodze buntu mas, lecz buntu elit. To będzie możliwe dopiero wtedy, gdy Rosja znajdzie się w obliczu katastrofy. Decyzja o inwazji na Ukrainę uczyniła taką katastrofę bardzo realną.

Serhij Płochij

Odwołany koniec historii

Ukraina zaczęła się bronić w sposób, którego niewielu jej zwolenników na Zachodzie się spodziewało. Powstrzymała plany Putina względem blitzkriegu, ale uczyniła to za ogromną cenę, którą ponoszą zarówno ona, jak i cały świat. Obecnie każdy może zgadywać, jak i kiedy zakończy się ten etap wojny, ale nie ma wątpliwości, że pewna epoka w historii Europy, dobiegła właśnie końca.

z Jarosławem Hrycakiem rozmawia Sonia Knapczyk

Ukraińska odrębność

Putin myśli, że jesteśmy podobni do Rosjan, etnicznie i językowo. Wierzy, że nie walczy z Ukrainą, ale z Zachodem na ukraińskim terytorium. Dla niego Ukraina nie istniała, nie istnieje i nie będzie istnieć. Nie dostrzega naszej wielowiekowej odrębności.

z Jurijem Andruchowyczem rozmawia Mateusz Burzyk

Czarne kłęby dymu

Postrzegam tę wojnę jako ostatnią próbę Moskwy, by uratować imperium i pozostać mocarstwem. Marzy im się przecież nie tyle regionalne przewodnictwo, ile panowanie nad prawie połową świata. Dlatego uważam, że jeśli Ukraina przegra, ta agresja nie skończy się tylko na nas.

Anne Applebaum

Dlaczego Putin rozpętał wojnę w Ukrainie?

Prezydent Rosji zaatakował Ukrainę, ponieważ pragnie upadku demokracji – nie tylko w tym jednym państwie.

Rebecca Solnit

Wojna w Ukrainie zmienia przyszłość świata

Cholernie wierzę, że Ukraina wygra. I robię, co w mojej mocy, aby ujrzeć zwycięstwo sprawiedliwości dla Ziemi, życia i klimatu.

Kultura

Świat

Społeczeństwo