fbpx

Kultura

282

Świat

Społeczeństwo

Rok
  • 832
  • 2024
  • 2023
  • 2022
  • 2021
  • 2020
  • 2019
  • 2018
  • 2017
  • 2016
  • 2015
  • 2014
  • 2013
  • 2012
  • 2011
  • 2010
  • 2009
  • 2008
  • 2007
  • 2006
  • 2005
  • 1983
  • 1978
  • 1971
  • 1946
Sharif S. Elmusa

Przenośna nieobecność

Dla mnie Palestyna, jak każdy inny kraj, nie może być domem, jeśli nie akceptuje Innego. Palestyna to zorientowana na przyszłość odyseja obejmująca również zalotników: ideał, który ma to do siebie, że szuka się go, rozpacza nad nim, a nawet obawia się go znaleźć.
z Rają Shehadehem rozmawia Katarzyna Czerwonogóra

Walka bez przemocy

Wyjątkowość sytuacji Palestyńczyków polega na tym, że nie chodzi tylko o utracone mienie w postaci domu czy kawałka ziemi, ale o to, że cały naród został pozbawiony swojego miejsca i musi walczyć o ponowne uznanie dla swojej podmiotowości.
z Michaelem Sfardem rozmawia Konrad Pędziwiatr, Dominika Blachnicka-Ciacek

Jest prawo

Od pierwszego dnia, gdy prowadzimy naszą bazę danych, widzimy, że spośród 100 skarg wniesionych przez Palestyńczyków na osadników ponad 90 jest lekceważona. Ma to oczywiście dalekosiężne konsekwencje. To, że prawdopodobieństwo pociągnięcia osadników do odpowiedzialności jest minimalne, całkowicie zmienia sytuację na Zachodnim Brzegu.
Andrij Portnow

Ukraina. Wojna i pokój

Na Ukrainie zachodzi bardzo niebezpieczny proces przyzwyczajania się społeczeństwa do przemocy i opisywania tego, co się dzieje, za pomocą terminologii „wojennej”. Zatrzymanie uruchomionych w taki sposób mechanizmów zawsze jest trudne. Wymaga też szczególnej odpowiedzialności zarówno polityków, jak i działaczy społecznych oraz dziennikarzy.
z Jarosławem Hrycakiem rozmawia Tomasz Horbowski, Piotr Kosiewski

Ukraina to codzienne doświadczenie

Na pewno jest to Ukraina młoda. Etniczność i język przestały być dla niej kluczowe. To Ukraina dwujęzyczna. Można w niej mówić po rosyjsku i dla nikogo nie będzie to stanowić problemu. Najważniejsze są bowiem dla niej wybory, których chce dokonywać. A one są proeuropejskie. Na Majdanie ta „trzecia” Ukraina odwołuje się do wartości. Chce wartości europejskich. Dzisiaj nie jest ważne, co się pod tym pojęciem kryje. Czytelny jest przekaz: „Domagamy się głębokiej zmiany”.
z Mykołą Riabczukiem rozmawia Tomasz Horbowski, Piotr Kosiewski

Majdan Ukraińcom się wydarzył

Okazało się, że Ukraina stale i zapewne w sposób nieunikniony dryfuje na Zachód. Nie można już tego zatrzymać. Nie chodzi tylko o „miękką siłę” Unii, która jest miejscem atrakcyjniejszym do życia, lecz o wartości.
z Adamem D. Rotfeldem rozmawia Michał Jędrzejek, Dominika Kozłowska

Nowy porządek światowy

Świat zmienia się coraz szybciej, a myślenie polityków z reguły pozostaje dosyć tradycyjne. Przykładowo: decyzje polskich polityków i wojskowych – świadomych przecież potencjalnej groźby konfliktu w cyberprzestrzeni – wydają się niekiedy anachroniczne, zwłaszcza gdy dotyczą rozbudowywania i modernizacji sił pancernych. Z drugiej strony, warto pamiętać, że konflikty w cyberprzestrzeni będą rozgrywać się równolegle z konfliktami konwencjonalnymi. A zatem potrzebne są zbrojenia, które umożliwią przeciwstawienie się potencjalnej napaści, zarówno z użyciem tradycyjnych środków walki, jak też nowych narzędzi wojny w cyberprzestrzeni.
z Adrianną Łukaszewicz rozmawia Dominika Kozłowska

Ekonomia muzułmańska receptą na kryzys?

Kryzys, który wybuchł w 2008 r., poza jednym wyjątkiem, Dubajem, ominął gospodarki islamskie. W związku z tym na rynkach zachodnich zaczęto analizować islamskie wzorce. Wiele zachodnich banków ma dziś tzw. okna islamskie, w ramach których prowadzi działalność zgodną z szariatem. Banki podjęły współpracę z ulemami, którzy weryfikują, czy dana instytucja spełnia religijne wymogi. Takie produkty mogą kupować nie tylko muzułmanie. Wielu inwestorów włącza je do swego portfela jako bezpieczny produkt rynkowy.
Marzena Zdanowska

Bezgraniczne niebezpieczeństwo

Zaczęło się od wzmożonej kontroli na lotniskach, dziś wiemy, że się na tym nie skończyło. Stany Zjednoczone na masową skalę gromadzą e-maile i rozmowy telefoniczne, podsłuchują polityków, włamują się do baz danych zagranicznych firm, prowadzą działania mające na celu uzyskanie dostępu do wszystkich informacji szyfrowanych w Internecie i infekują dziesiątki tysięcy komputerów oprogramowaniem, dzięki któremu przejmują nad nimi kontrolę.
z premierem Jerzym Buzkiem rozmawia Marzena Zdanowska

Syria – porażka prawa międzynarodowego

Powinniśmy jednak wziąć pod uwagę, że chaos, jaki musi panować w kraju zbombardowanym przez jego własny rząd, stwarza wiele pokus dla grup przestępczych. Nie tylko ekstremistów politycznych, ale też gangów i radykalnych bojówek islamistycznych. Te dwie kategorie często zamienia się ze sobą.
z Oddbjørnem Birgerem Leirvikiem rozmawia Miłosz Puczydłowski

Religia państwowa i wielość kultur

Kwestia równouprawnienia pozostaje niezwykle silnie obecna w Skandynawii i pytania o rolę kobiet stanowią także centralny temat w oficjalnym dialogu międzyreligijnym.
Joanna Bocheńska

Podróż do raju niemych

Wielu kurdyjskich intelektualistów ma za sobą wieloletnie wyroki więzienia za wydawanie po kurdyjsku książek i czasopism. Państwo tureckie przez lata interpretowało ich działalność na rzecz własnej kultury jako dowód separatyzmu, a nawet terrorystycznych intencji.
Marzena Zdanowska

Añoranza, homesickness, stesk

Ginące języki mogą kryć w sobie remedia na gnębiące nas choroby i lekarstwa na klęskę głodu, ale niemniej fascynująca jest zapisana w nich wiedza o samym człowieku i o tym, jak rozumie on świat.
Marta Zdzieborska

Dziś akurat nikt nie umarł

Od początku wojny domowej w Syrii ochronę w Polsce znalazło 24 syryjskich uchodźców. Wielu wciąż czeka na decyzję polskich władz. Każdy ma nadzieję, że kiedyś wróci do ojczyzny, i drży o bliskich, którym nie udało się uciec.
Marzena Zdanowska

Afrykańskie dziecko z kąpielą

Na terenach starć zbrojnych nie ma dobrych rozwiązań, bo czy należy pomagać ludności tam, gdzie wymagana jest zgoda władz reżimu albo nieprzewidywalnego dowódcy bojówek? A tam gdzie taka zgoda nie jest darmowa – czy zapłacenie za nią jest już finansowaniem jednej ze stron konfliktu?
z Dawidem Grossmanem rozmawia Andrzej Brylak

Wieczne poszukiwanie alternatywy

Pisanie może mieć efekty terapeutyczne, ale w literaturze chodzi o coś więcej. Terapeuta jest jak ratownik na basenie: kiedy widzi tonącego, wskakuje do wody i próbuje go ratować. Pisarz w takiej sytuacji chce tonąć razem z nim, chce wiedzieć, jak to jest.
z Etgarem Keretem rozmawia Andrzej Brylak

Siła bezużyteczności

Piszę opowiadania o Izraelu, ale to nie znaczy, że mam dla niego jakieś rozwiązania. Nie sądzę, by intelektualista był do czegokolwiek zobowiązany. Kiedy piszę książkę, wiem jedno: nikt nie wykopie nią dołu, nie usmaży na niej jajecznicy. Ale bezużyteczność jest siłą. 
Timothy Garton Ash

Kryzys Europy cz. II

Strach przed upadkiem, Monnetowska logika konieczności czy po prostu siła bezwładu pozwolą nam zaledwie utrzymać się na drodze, nie stworzą dynamicznej, patrzącej w przyszłość Unii, która cieszy się aktywnym poparciem swoich obywateli. Bez nowych sił napędowych, bez pozytywnej mobilizacji elit i społeczeństwa Unia Europejska, choć przetrwa pewnie jako kombinacja traktatów i instytucji, stopniowo będzie tracić na znaczeniu i rzeczywistej skuteczności.
Joanna Bocheńska

Emancypacja bez korzeni

Społeczeństwo na Bliskim Wschodzie było i w dużej mierze wciąż jest zbudowane na idei wspólnoty, a nie jednostki. Europejski indywidualizm, przez jednych postrzegany jako smakowity, choć nie całkiem osiągalny owoc, dla innych jest jednym z najbardziej podejrzanych i godnych pogardy wynalazków, świadczących o egoizmie i zepsuciu Zachodu.
Marta Zdzieborska

Nadgryzione jabłka

Powoli, coraz bardziej zagęszcza się atmosfera – dziewczyny palą papierosy jeden za drugim. W wielu językach mówi się: „palić jak Turek”. Śmiało można też powiedzieć: „jak Turczynka”. Ta w chuście i bez. Każda ma wiele powodów do zmartwień, a największym z nich są mężczyźni.
z Bogdanem Góralczykiem rozmawia Marzena Zdanowska

Kraina małych cesarzy

Dziś chińska polityka planowania rodziny nie jest już tematem tabu, można o tym dyskutować, pisać na blogach, temat pojawia się w mediach. Pewnym katalizatorem było trzęsienie ziemi w Syczuanie w 2008 r. Zginęło wtedy ok. 70 tys. ludzi. Zaczęto wtedy mówić o obszarach, dla których polityka jednego dziecka może być zagrożeniem.
z Markiem-Olivierem Hermanem rozmawia Marzena Zdanowska

Po pierwsze, nie szkodzić

Prawa ludzi głodujących powinny być dla polityków co najmniej tak samo ważne jak interesy ich bezpośrednich wyborców – polskich rolników, brytyjskich przedsiębiorców z sektora naftowego, hiszpańskich pracowników rafinerii. Istnieje niestety długa lista działań Unii Europejskiej, które pogłębiają problemy cierpiących głód.
z Januszem Muchą rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Transnarodowe ścieżki

Można być całkowicie patriotycznym w deklaracjach, popierać ugrupowania głoszące takie hasła, ale to nie wpływa na to, gdzie będziemy mieszkać. Coraz częściej mamy do czynienia z zaangażowaniem obywatelskim ponad granicami.
Marzena Zdanowska

Córki na wymarciu

Preferencje dotyczące płci potomstwa istniały w społeczeństwach Azji od dawna. Jednak dopiero dostęp do badań prenatalnych określających płeć uwidocznił drastycznie, co może oznaczać przyznawanie pierwszeństwa synom. Śmierć córek, która w poprzednich dziesięcioleciach była często wynikiem zaniedbania i braku odpowiedniej opieki medycznej, a przez to mogła być postrzegana jako przypadkowa, stała się w ostatnich latach przejawem świadomego i zaplanowanego działania rodziców.
Maria Janas

Przyczyny konfliktu w Syrii

Kiedy porównamy rewolucję Braci Muzułmanów w Syrii z lat 80. i tę, której świadkami jesteśmy dziś, możemy zauważyć znaczące różnice. Przed 30 laty retoryka Braci była wymierzona przeciwko sekularnemu, nieislamskiemu reżimowi partii Baas. Dziś, mimo że reżim nieustannie podkreśla islamistyczny charakter rewolucji, żadna organizacja radykalna nie odgrywa w niej roli przewodniej.
Abel A. Murcia Soriano

Pamięć hiszpańska jest milczeniem

Chcę mówić o pamięci, nie o historii. W Hiszpanii ciągle spieramy się o interpretację przeróżnych faktów z naszej najnowszej historii. Na przykład, czy wojna domowa była konieczna, czy rozpoczęła się w roku 1936 czy 1931, czy doszło do zamachu stanu i wiele innych. Od początku lat 30. w różnych częściach kraju zaczęły się dziać rzeczy okropne – tak po stronie prawicy, jak i lewicy hiszpańskiej.
Jarosław Hrycak

Nie ma jednej historii

Trudno nie być rozczarowanym postępowaniem naszych elit, szczególnie ukraińskiej, ale nie pozwólmy się rozczarować Ukrainą. Proces pojednania wciąż trwa i musimy go kontynuować. Zawsze lepsze jest niedoskonałe pojednanie niż piękna wojna.
z Nalini Vishvanathan rozmawia Marzena Zdanowska

Indie – świat bez córek

Płodobójstwo jest tylko jednym z symptomów większego problemu. Nie chodzi tylko o aborcję, ale też o zaniedbywanie narodzonych już córek, głodzenie ich, zostawianie poza domem, kiedy są chore. W biednych rodzinach, jeśli w domu brakuje jedzenia, pozbycie się córki nie musi być planowane. Syn, który jest zazwyczaj otaczany większą troską, dostaje większe porcje pożywienia i to wystarczy.
z Wojciechem Jagielskim rozmawia Daniel Lis

Z perspektywy Innego

O wojnach burskich, krwawo stłumionych przez Anglików, mówi się, że były pierwszymi wojnami wyzwoleńczymi w Afryce. Burowie zostali podbici, dzieląc los Hindusów, Arabów czy Zulusów. To dlatego podczas II wojny światowej popierali Niemców, walczących przeciwko Anglikom. Ci, których zniewoliliśmy, mogą nam służyć, ale nie oczekujmy, że będą podzielać nasz sposób myślenia.
Andrzej Muszyński

Pijawka

Rebeliantów z Birmy nie przyjmie żaden kraj Azji, prócz Indii, które w imię zadośćuczynienia przyznały im status uchodźców. Jednak żaden z nich nie chce tu mieszkać. Listy z prośbą o ich przyjęcie otrzymały rządy Wielkiej Brytanii, Szwecji, USA i Czech. Czekają. Kończą im się pieniądze na mieszkanie i żywność
z Janiną Ochojską-Okońską rozmawia Marzena Zdanowska

Przemoc karmi się głodem

Gdyby głębiej przeanalizować konflikty, z jakimi mamy dziś do czynienia na świecie, okazałoby się, że ich podłożem często jest ogromne ubóstwo. Dla ludzi mających wodę i jedzenie życie zaczyna się odradzać. Rozpoczynać walkę na nowo? Po co?
ks. Stanisław Grodź SVD

Nigeryjski pryzmat. Konflikty religijne w zachodniej Afryce

Chrześcijanie są także tymi, którzy prowokują konflikty, a nawet atakują wyznawców innych religii. Mimo że ta perspektywa rzadko przebija się w polskich mediach, można trafić na informacje o napadach na muzułmanów i ich wsie. Doniesienia te są jednak tonowane, bo napastnikami nie są „chrześcijanie”, lecz „uzbrojeni sprawcy”.
Marzena Zdanowska

Pożegnanie z ekologią?

Wydawało się, że ekologia jest jedyną szansą. Alternatywą miały być nagminne huragany, powodzie, choroby i inne oznaki końca świata. Można też było odnieść wrażenie, że społeczność międzynarodowa traktuje poważnie nadciągające zagrożenia, kiedy powstawały porozumienia łączące prawie wszystkie państwa w walce o utrzymanie Ziemi w dobrym stanie. Powoli jednak okazuje się, że nie stajemy na wysokości zadania, a naukowcy, myśląc o nadciągającej katastrofie, przygotowują „plan B”.
Marzena Zdanowska

Głód to pieniądz

Nie ma cudownej recepty, która gwarantowałaby sukces w walce z głodem. Jednak zarówno politycy, jak i organizacje pozarządowe coraz częściej mówią o konieczności wprowadzenia regulacji na rynku żywności. Jedzeniem handlowano zawsze, ale odkrycie, że z pszenicy lub ryżu można zrobić oderwany od rzeczywistości produkt finansowy, jest nowe.
Tony Weis

Nierówna szczodrość

W wielu miejscach na świecie ludzie siadają do stołu z mniejszą niż kiedykolwiek wcześniej świadomością na temat tego, co jedzą, w jaki sposób ich żywność uprawiano, hodowano i przetwarzano, jakie chemikalia ona zawiera. Jeszcze mniejsza jest ich wiedza dotycząca szerszych społecznych i środowiskowych konsekwencji systemu, dzięki któremu tę żywność mają.
Heidi Bachram

Oszustwo i kolonializm – nowy handel gazami cieplarnianymi

Uchwalony w 1997 roku Protokół z Kioto, który stawia przed społecznością międzynarodową cel ograniczania emisji gazów cieplarnianych, powstał w odpowiedzi na alarmujące doniesienia na temat zmian klimatycznych. Okazuje się, że początkowo witany z entuzjazmem traktat jest obecnie wykorzystywany jako licencja pozwalająca bezkarnie zanieczyszczać atmosferę, bioróżnorodność zastępować szkodliwymi monokulturami, a tysiące ludzi przesiedlać, żeby przejąć ich ziemie.
Gerard McCann

Moralna ekonomia w dobie kryzysu

Wspólnota powinna opierać się na socjalizacji, kształtowaniu egzystencji jednostki i tradycyjnych sposobów życia. Tymczasem opętana obsesją marki kultura, która stanowi znak firmowy globalnego rynku, postępuje zgoła odmiennie. Stara się ukształtować społeczeństwo na swój obraz i podobieństwo, sprawiając tym samym, że jego członkowie chętniej będą nabywać wytwarzane przez nią produkty. Z pozoru nikt na tym nie cierpi - poza wspólnotą, z jej złożoną siecią zależności społecznych, rodzinnych i sąsiedzkich, których rozpad boleśnie odczuwa wielu ludzi.
Janina Ochojska-Okońska

Wody znikąd nie przybędzie

Nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie, jak ważna jest woda. Jej dostępność jest dla nas tak oczywista, że właściwie nie zauważamy jak wielkie to dobro. Wszyscy wiemy, że trzy czwarte naszej planety stanowią zbiorniki wodne, ale często nie mamy pojęcia, że tylko 1% stanowi wodę pitną.
z Firouzehem Nahavandim rozmawia Agnieszka Gołkowska, Marzena Zdanowska

Ryba czy wędka, czyli jak pomagać krajom Południa

Sytuację, w jakiej znajduje się obecnie świat, można nazwać wielobiegunowością, która oznacza, że nie mamy już jednego czy dwóch mocarstw, którymi do tej pory były Stany Zjednoczone i Rosja. W tym momencie funkcjonują liczne „mocarstwa lokalne”, których znaczenie rośnie – są nimi Chiny, Indie, Republika Południowej Afryki. Coraz częściej nawiązywana jest współpraca między krajami Południa. Martwi jednak to, jak mało uwagi te państwa poświęcają kwestii praw człowieka.
z Janiną Ochojską-Okońską rozmawia Kai Bumann

Każdy chce żyć w lepszym świecie

Już prawie dwa lata upłynęły od chwili, gdy Kai Bumann, znakomity dyrygent i dyrektor artystyczny Polskiej Filharmonii Bałtyckiej, zainaugurował cykl spotkań „Filharmoniczne wykłady na Ołowiance: Polska – kraj nadziei”. W tekście przedstawiającym główne założenia przedsięwzięcia napisał o kulturowym i duchowym dziedzictwie naszego kraju, z którego dziś nie zawsze potrafimy czerpać. Spotkania mają przekonywać do tego, że nasz kraj jest wciąż miejscem dającym siłę i nadzieję, którego bogactwo przejawia się w życiu i działaniu konkretnych ludzi.
ks. Jarosław Wiśniewski

Osz to znaczy płow

Płow to potrawa z ryżu i baraniego mięsa z dużą ilością kunduka (baraniego tłuszczu), cebuli, marchewki i ostrych przypraw. Ilość ryżu i marchewki w kazanie (tak nazywa się wielki żelazny garnek w formie misy ze ściankami mającymi ponad centymetr grubości; pojemność garnka do 100 litrów) powinna być podobna – na przykład po pięć kilo; mięsa i cebuli może być po dwa kilogramy. Najpierw długo smażymy mięso, później – cebulę i marchew, a dopiero potem dodajemy podgotowany ryż i – już na koniec – przyprawy. Zostawiamy to wszystko na godzinkę bez ognia, żeby „doszło”…
Tadeusz Jagodziński

Kopenhaski klimat niezgody

Międzynarodowa konferencja klimatyczna w Kopenhadze (7–19 grudnia), która po prawie dwutygodniowym maratonie debat, lobbingu i negocjacji przekształciła się w pełnowymiarowy szczyt z udziałem najważniejszych aktorów globalnej sceny politycznej (grubo ponad stu szefów rządów), miała w zamyśle organizatorów z ONZ wypracować porozumienie jednoczące świat we wspólnej kontrofensywie przeciwko emisjom dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych.
Arkadiusz Stempin

Europy wojna o symbole

Wzniecanie i podsycanie lęków przez elity ma w Szwajcarii długą tradycję i historyczne przyczyny. Pozbawiona narodowej kultury oraz jednoczącego społeczeństwo języka tożsamość helwecka od zawsze powstawała pod wpływem zewnętrznego zagrożenia.
z Krystyną Kurczab-Redlich rozmawia Marcin Żyła, Katarzyna Syska

Putin się nie czerwieni

Dla Putina prawa człowieka oznaczają prawa przyznane obywatelowi dla jego pracy na rzecz państwa. Jest to więc zaprzeczenie ich istoty.
Magdalena Panz

Przypadek Quebecu. Misjologiczne sprzężenie zwrotne?

Polityka międzynarodowa Quebecu miałyby stanowić w pewnym sensie propozycję sposobu zapełnienia pustki misjologicznej, która dotkliwie daje o sobie znać od czasów Cichej Rewolucji, kiedy to katolicyzm przestał odgrywać rolę nośnika tożsamości narodowej.
Henryk Siewierski

Gułag a sumienie Zachodu

W czasie tegorocznego wakacyjnego pobytu na plaży dalekiego Zachodu zwróciła moją uwagę wytatuowana na piersiach młodego mężczyzny dziwnie znajoma twarz. W pierwszej chwili przypomniały mi się postacie Blemmjów, mitologicznych potworów, ludzi bez głów, z ustami i oczami na klatce piersiowej, ale ten obraz okazał się jeszcze potworniejszy, kiedy rozpoznałem, czyj to wizerunek z morskich wyłonił się pian. Ta sama twarz patrzy na mnie teraz z okładki książki Gułag w oczach Zachodu Dariusza Tołczyka.
Marcin Żyła

Patriarcha na trudne czasy

Zmarły w połowie listopada patriarcha Pavle był dla Serbów kimś znacznie więcej niż tylko głową miejscowego Kościoła prawosławnego: był również ostatnią osobą publiczną, która swoim życiem łączyła wszystkie okresy dwudziestowiecznej historii tego narodu.
Tadeusz Jagodziński, Mandisi Majavu

Afrykańskie wyzwania

Argument kolonialny tylko częściowo tłumaczy słabość systemów prawnych w większości państw Afryki oraz komunikacyjnej przepaści między władzą, a wyłaniającymi ją społecznościami.
Małgorzata Szupejko

Dlaczego Afryka?

Ciągle fascynują nas egzotyczne kraje, które choć odległe, przeobrażają się w coraz nam bliższe nie tylko dzięki temu, że je poznajemy, lecz również dlatego, że sami Afrykanie stają się „uczestnikami naszego świata”.
Franke Toornstra

Kilka uwag o polityce Banku Światowego wobec Afryki

Pomoc powinna być kierowana nie tylko do państw, w których mamy gwarancję jej skutecznego wykorzystania – musi być również udzielana krajom, w których podejmuje się różnego rodzaju ryzyko: wprowadza się nowy ustrój, przeprowadza reformy.