Z ukrzyżowania nadchodzi / nowe szaleństwo
Jure Detela
Wiersz apostoła po zstąpieniu Ducha Świętego (tłum. Karolina Bucka-Kustec)
1. W pierwszym Liście do Koryntian św. Paweł zastanawiająco pyta: „Czyż Chrystus jest podzielony?” (1, 13), w domyśle: „dla każdego inny?”. Czyni to w dwóch celach. Najpierw, aby zaprowadzić zgodę we wspólnocie najwyraźniej przeżywającej kryzys. Wszak „doniesiono” mu, że w grupie wyznawców dochodzi do „kłótni”, tak iż daje się nawet wyczuć groźbę „rozłamów”[1]. Drugi cel motywowany jest tyleż teologiczną podstawą religijności, co politycznym sceptycyzmem. Paweł zdaje sobie sprawę, że wszelka inwokacja o zgodę w imię jakiegokolwiek (choćby najbardziej zacnego) człowieka będzie nieskuteczna. Dlatego pomniejsza, wręcz usuwa siebie („Czyż w imię Pawła zostaliście ochrzczeni” – 1, 13), wysuwając na plan pierwszy „tego, który go posłał”, po to, „aby nie zniweczyć mocy Chrystusowego krzyża” (1, 17). Zgoda we wspólnocie jest więc bez wątpienia „ludzka”, dotyczy bowiem tych, którzy mają swoje imiona (Paweł wymienia Apollosa i Kefasa, Kryspusa i Gajusza), ludzi czynnych i upominających się o swoje racje różnymi sposobami („ludzie Chloe” donieśli Pawłowi o wątpliwościach zagrażających gminie). Jednak aby „ludzkie” sprawy przybrały autentycznie ludzki kształt, niezbędny okazuje się Ten-który-posyła po to, by głosić słowo czyniące zgodę. Jest to słowo „po ludzku” zrozumiałe, ale oddziałuje ono na dwóch poziomach. Jednym jest scena społeczna wymagająca porządku i jasnego prawa (List do Rzymian precyzuje to jasno i zwięźle: „Albowiem przykazania: Nie cudzołóż, nie zabijaj, nie kradnij, nie pożądaj, i wszystkie inne – streszczają się w tym nakazie: „Miłuj bliźniego swego jak siebie samego!” – 13, 9). Drugi poziom to sfera działania siły Tego-który-posyła – przesyca ona wnętrze zrozumiałego „po ludzku” słowa, nadając mu inne brzmienie, inny ton, inne akustyczne ziarno. Teraz słowo jest zrozumiałe i tajemnicze jednocześnie. Tak powstaje obywatelstwo wspólnoty: „Niech więc uważają nas ludzie za sługi Chrystusa[2] i za szafarzy tajemnic Bożych! (1 Kor 4, 1).
2. Słowo „ludzkie” i zrozumiałe zmienia ton, zostaje zde-tonowane nadzwyczajną mocą Tego-który-posyła. Gmach wspólnoty jedynie „po ludzku” pojętego słowa kruszy się i pęka, ale tylko dzięki temu zyskuje solidność: „Według danej mi łaski Bożej, jako roztropny budowniczy, położyłem fundament, ktoś inny zaś wznosi budynek” (1 Kor 3, 10). A może trzeba zaryzykować sąd mocniejszy: gmach wspólnoty podwładnych Chrystusa jest wielopostaciowy i nikt nie może rościć sobie prawa do bycia jego jedynym budowniczym. Communitas to wspólnota „innych” wysilających się przy wspólnej budowie lub raczej trudzących się przy budowie tego, co wspólne. Wszak w Chrystusie odkrywam „inność” tego, co wydawało mi się tak bardzo „moje”. Nie chodzi tu o proste konformistyczne przystąpienie do gotowego dzieła, lecz o czyn, o współuczestniczenie w tym, co wiecznie niegotowe. Wspólnota „innych” jest zawsze agoniczna.
