Pelikana interesują pytania, które nie tylko z intelektualnej igraszki, ale z egzystencjalnego głodu zrozumienia świata i człowieka zadawali sobie filozofowie i teolodzy IV w. Skąd się bierze życie i gdzie skończymy po śmierci? Co o Bogu powiedzieć można, a czego powiedzieć się nie da? To fundamentalne kwestie, dla których każdy po swojemu szuka języka wyrazu.
Funkcjonujący w nurcie świeckiej lub politeistycznej kultury klasycznej, posługujący się idiomem Homera i Platona ojcowie kapadoccy sięgali po rzeczy nowe, zaślubiając grecką tradycję z wczesnochrześcijańską nowoczesnością. Aby dokonać tego mariażu, poruszali się na gruncie teologii naturalnej. Pelikan metodycznie obrazuje ich refleksję poprzez dwa równolegle prowadzone w wykładach wątki: naukę mówienia o Bogu i naukę mówienia o świecie. Dzięki temu autor wyciąga ojców Kościoła z kruchty i prowadzi na agorę, dając im głos jako intelektualistom żywo uczestniczącym w świeckim dyskursie filozoficznym swoich czasów. Ze świecą dziś szukać teologów, którzy mieliby otwartość na świat równą bohaterom – i bohaterce – wykładów, co prócz olbrzymiej wartości historycznej książki stanowi o jej ponadczasowym charakterze.
Jaroslav Pelikan Chrześcijaństwo i kultura klasyczna tłum. Michał Szczurowski, Teologia Polityczna, Warszawa 2024, s. 710
