Liao Yiwu rozmawia m.in. z grabarzem, właścicielem szaletu miejskiego, trędowatym, handlarzem ludźmi czy tytułowym prowadzącym umarłych. Nie bez znaczenia pozostaje sam Yiwu – grajek uliczny z konieczności, a przede wszystkim dziennikarz i poeta, za swoją twórczość skazany na cztery lata więzienia. Zadawane przez niego na kartach książki pytania mają drugorzędne znaczenie. Ważniejsze, aby ludzie wyrzuceni na margines społeczeństwa mogli wreszcie zabrać głos. I żeby tym razem nikt im nie przerwał uderzeniem w brzuch lub głowę.
Lektura tyleż wciągająca, co budząca opór i niezgodę na kolejne historie o tym, jak niską wartość posiada życie ludzkie w czasach reżimu komunistycznego. I co istotne – nie tylko podczas najstraszniejszych kampanii Mao Zedonga, ale i teraz, na przełomie XX i XXI w.
Książka, która trafia do polskiego czytelnika, nie była tłumaczona z oryginału, ale z wersji angielskiej. Tłumaczka Agnieszka Pokojska przyznaje: tym posunięciem złamała kardynalną zasadę przekładu. Jednocześnie z przekonaniem dodaje, że jej decyzję zrozumie każdy, kto przeczyta te wywiady. Trudno odnieść się do tego stwierdzenia, nie znając chińskiego. Trzeba jednak zgodzić się, iż rozmowy przeprowadzone przez Yiwu są tak ważnym i jednocześnie praktycznie niesłyszalnym głosem z chińskiego innego świata, że wręcz obowiązkowo powinny być przetłumaczone na wszystkie istniejące języki.
_
Liao Yiwu
Prowadzący umarłych. Opowieści prawdziwe. Chiny z perspektywy nizin społecznych
tłum. Agnieszka Pokojska, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019, s. 376
