W strukturę współczesnego świata, wpisane są na dobre najrozmaitsze przeciwieństwa. Z jednej strony mówi się o zaniku figury autorytetu, a z drugiej obserwuje się wzrost popularności naukowców, których nazwiska, dzięki szybkiemu przepływowi informacji i łatwemu rozpowszechnianiu się treści, stają się rodzajem kultowych marek.

Historyk Yuval Noah Harari, psycholog Jordan Peterson i ekonomista Nassim Nicholas Taleb – to trzy postacie wzbudzające duże emocje, ale także i spore kontrowersje. Ich książki są międzynarodowymi bestsellerami, na platformach internetowych, obserwują ich setki tysięcy osób. Kim są ci nowi prorocy i co mają do powiedzenia o palących problemach współczesności?

Mądrość zwierząt to wszystko to, czego my ludzie możemy się od zwierząt nauczyć. Zarówno od naszych czworonożnych domowych przyjaciół – psów i kotów, jak i szympansów możemy przecież czerpać życiowe lekcje pełne ciepła i wrażliwości.

Mądrość zwierząt to także umiejętność spojrzenia poza własne jednostkowe doświadczenie, po to, by zobaczyć, jak czują i widzą świat ci, którzy często głosu nie mają, a są tuż obok nas. Dzięki temu dostajemy szansę, żeby lepiej zrozumieć także siebie.

Dostrzeganie tego, co podpowiadają nam zwierzęta, pogłębia naszą empatię oraz, co niezastąpione – jak żadne inne doświadczenie pozwala na chwilę wymknąć się poza siebie, by zobaczyć, jak to jest być kimś innym.

Odporność psychiczna to umiejętność powrotu do równowagi po trudnych doświadczeniach lub stresie.

Przypomina tarczę obronną, która pozwala nam chronić się przed problemami, z którymi w większym lub mniejszym stopniu każdy z nas boryka się na co dzień. Składają się na nią poczucie wpływu, zdolność do działania, właściwe podejście do wyzwań oraz pewność siebie. Nie jest ona czymś danym raz na zawsze, możemy ją kształtować i wzmacniać.

Dbanie o nią jest absolutnie kluczowe, byśmy mogli dobrze funkcjonować w rzeczywistości pełnej niespodzianek oraz troszczyć się o świat, innych ludzi i samych siebie.

Obcięcie powiek było jedną z bardziej wyrafinowanych i okrutnych starożytnych tortur. Skazaniec z otwartymi oczami był narażony na nieprzerwany odbiór sygnałów ze świata. W konsekwencji szybko zaczynał chorować i umierał.

Wielu naukowców właśnie w tej figurze widzi metaforę współczesnego człowieka. Według badaczy z uniwersytetu w San Diego za pośrednictwem usług cyfrowych i innych mediów zalewani jesteśmy potokiem informacji o wielkości ponad 10 tys. słów dziennie. Przeciążenie informacjami i ilością bodźców odbieranych z otoczenia (światło, hałas, zapachy) sprawia, że coraz częściej mamy problemy z koncentracją i pogorsza się jakoś naszego snu. Może najwyższy czas, by zadbać wreszcie o „przestrzeń cyfrową” oraz środowisko zmysłowe, w którym żyjemy?

„Chamstwo” Kacpra Pobłockiego, „Pańszczyzna” Kamila Janickiego, „Ludowa historia Polski” Adama Leszczyńskiego, do tego całe półki literatury pięknej – książki Mariana Pilota, Radka Raka i przede wszystkim Wiesława Myśliwskiego – a to tylko początek możliwej listy. Ludowość i chłopskie pochodzenie Polaków są wiodącym tematem współczesnej humanistyki nad Wisłą, dostarczając z każdym rokiem kolejnych dzieł będących rozliczeniami z zapomnieniem o korzeniach większości obywateli Polski. Przez lata oficjalny przekaz kultury koncentrował się na dworze i dziedzictwie szlacheckim, w którym przecież większość Polaków, jeśli weźmie się pod uwagę pochodzenie, wcale nie uczestniczyła. A jeśli uczestniczyła, to jako ci obcy, nieposiadający spisanej historii, o której uczy się w szkołach.

Marta Duch-Dyngosz | Anna Wylęgała | Ilona Klimek | Daniel Rycharski

Podczas spacerów często odkrywamy nieznane miejsca, szukamy ukojenia w otoczeniu przyrody, próbujemy się oderwać na chwilę od codziennych obowiązków. Takie niespieszne wędrówki sprzyjają zachwytom, pozwalają się uspokoić, ale także lepiej przyjrzeć się sobie i swojemu życiu. Wpływają więc też pozytywnie na nasz dobrostan psychiczny.

Ten minibook uczy jak wsłuchać się w swoje potrzeby i odszukać wewnętrzną równowagę.

Karolina Zalewska-Łukasik | Marcin Fabjański | Janusz Czapiński | Urszula Zajączkowska

Kto jest moim bliźnim? – na to pytanie uczonego w prawie Jezus odpowiedział słynną przypowieścią o miłosiernym Samarytaninie, przekraczającym w niesieniu pomocy etniczne podziały. Ta ewangeliczna historia do dziś stanowi moralne źródło, z którego czerpią wierzący i niewierzący.

Naszą empatię i gotowość do pomagania warto uzupełnić jednak o dwa inne elementy. Po pierwsze, o wiedzę dotyczącą współczesnych migracji i wielokulturowości. Po drugie, o reguły efektywnego i długodystansowego pomagania. Mamy nadzieję, że w tym minibooku „Znaku” znajdziecie konkretne przykłady mądrej syntezy wrażliwości i doświadczenia.

Anna Alboth | Urszula Idzikowska | Konrad Pędziwiatr

Ostatnie lata przyniosły liczne informacje o skandalach seksualnych w Kościele. Przyczyniły się one do decyzji wielu ludzi o odejściu od instytucjonalnej religijności – tak w Polsce, jak i w krajach Zachodu. Postępująca sekularyzacja stawia nas przed wieloma pytaniami: czy chrześcijanie staną się mniejszością we współczesnym społeczeństwie? Czy laicyzacja to zagrożenie, czy raczej szansa na „oczyszczenie” wiary z polityczno-kulturowych narośli? Jakie nowe ścieżki wiary staną się ważne w epoce świeckiej?

Zebrane w tym minibooku rozmowy z czwórką wybitnych intelektualistów prezentują całe spektrum poglądów: konserwatywny projekt wyboru „opcji Benedykta” (Rod Dreher), życzliwe nastawienie na dialog ludzi wierzących i niewierzących (ks. Tomáš Halík, Charles Taylor), pesymistyczne diagnozy głoszące, iż chrześcijaństwo wytraciło swoją cywilizacyjną dynamikę (Tomasz Polak). To spotkanie różnych głosów pozwala lepiej zrozumieć, jaka może być religijna przyszłość naszej części świata.

Rod Dreher | Charles Taylor | ks. Tomaš Halík | Tomasz Polak

Co roku ukazuje się w Polsce kilkanaście książek z mózgiem na okładce, a przedrostek „neuro” stanowi jeden z bardziej skutecznych haków marketingowych. Badamy jak usprawniać mózg i popularyzujemy o nim wiedzę, ale choć wiemy coraz więcej, to jednak stajemy przed kolejnymi pytaniami.

Mówiąc o mózgu, nadal posługujemy się metaforami, sugerującymi nieprzebrane i niezgłębione zdolności dostępne na wyciągnięcie ręki. Towarzyszy nam wiara, że wystarczą tylko lekkie korekty mózgowej infrastruktury, aby uczynić nasze życie lepszym. Jednak często zamiast bazowania na rzetelnej wiedzy, wpadamy w pułapki pseudonaukowych hochsztaplerów. Niektóre z lansowanych teorii znajdują swe umocowanie w faktach, lecz inne stanowią tylko potwierdzenie naszych pragnień, zapotrzebowań politycznych i – mówiąc krótko – uprzedzeń.

Marcin Szwed | Anna Bereś | Paweł Boguszewski

Mistrzynie eseju, królowe humanistyki, prorokinie… Susan Sontag, Joan Didion i Margaret Atwood bywają dziś traktowane jak ikony, a ich fotografie zdobią półki i biurka studentek i studentów. Dokonały one potężnej pracy na rzecz feministycznego zwrotu, ujmując w swych tekstach przemiany XX i XXI w. i oddając głos wykluczonym. Sprowadzenie tych pisarek do intelektualnego celebryctwa choć jest naturalnym przejawem popularności, to jednak stanowi zbrodnię na twórczości, do której warto regularnie powracać.

W niniejszym minibooku zebraliśmy artykuły poświęcone tym trzem przewodniczkom po współczesności. To nie tylko portrety, ale również teksty krytyczne pokazujące ich warsztat pracy, inspiracje, a przede wszystkim wrażliwość, której uczą kolejne pokolenia czytelniczek i czytelników.

Hannah Arendt, Jacques Derrida i Michel Foucault to jedni z najważniejszych współczesnych myślicieli. To także autorzy tekstów i książek, które mimo upływu lat wciąż cieszą się popularnością. Co ciekawe, żaden z trójki tych myślicieli, nie kojarzy się w pierwszej kolejności z problematyką religii. Przy głębszym spojrzeniu okazuje się jednak, że temat ten miał dla nich ogromne znacznie.

Rafał Zawisza| Agata Bielik-Robson| Mateusz Burzyk

Świąteczny minibook miesięcznika „Znak” powstał, by zamknąć pełen niepokojów i obaw annus horribilis, jakim był 2020 rok, rozmową o sprawach najważniejszych – przyjaźni, miłości, duchowości i nadziei.

Fiedorczuk| Czechowska| de Barbaro| Bonowicz| bożonarodzeniowe opowiadanie Andrzeja Muszyńskiego

Znany krakowski psychiatra prof. Bogdan de Barbaro w rozmowach o tym, jak w coraz bardziej skomplikowanym świecie wieść dobre życie. We wspólnej rozmowie ze swoją córką, Natalią, zastanawiają się nad tym, jak tworzyć dobre więzi. W rozmowie drugiej profesor zagłębia się w gąszcz rodzajów miłości. Ostatnia rozmowa jest poświęcona wpływowi leków na psychikę człowieka.

Bogdan de Barbaro| Natalia de Barbaro

Jürgen Habermas to jeden z największych filozofów przełomu XX i XXI stulecia. W zestawieniach najbardziej wpływowych myślicieli świata od lat znajduje się na czołowych miejscach. W swojej karierze poruszał wiele tematów. Do wątków stale powracających w jego filozofii należy bez wątpienia zagadnienie racjonalności. To o nie spierał się z największymi XX-wiecznymi umysłami: Heideggerem, Derridą, Foucaultem, Rawlsem, naznaczając ich myśl swoimi interpretacjami.

Jürgen Habermas| Szymon Wróbel

Aniela Gruszecka, Zuzanna Janin i jej przodkinie, Mira Michałowska oraz Olga Scherer – w niniejszym minibooku prezentujemy portrety tych niezwykle ciekawych kobiet, odkrywając ich doświadczenia i opowieści. Wszystkie te postaci łączy usytuowanie na marginesach polskiej kultury, mimo że odegrały w niej istotną rolę.

Iwona Boruszkowska| Aleksandra Grzemska| Piotr Oczko

Mimo iż coraz lepiej go poznajemy, ludzki mózg nadal więcej przed nami kryje niż odsłania. Zebrane tu teksty starają się odkryć niektóre z jego tajemnic. Jednym z najbardziej kontrowersyjnych zagadnień związanych z badaniem nad mózgiem jest kwestia płci.

Anna Grabowska| Zbigniew Sołtys| Włodzisław Duch

Dzisiaj, choć popularne stają się idee minimalizmu czy zero waste, statystyki dotyczące marnowania nie napawają optymizmem. Statystyczny Polak wyrzuca co roku ok. 235 kg żywności, co sprawia, że rokrocznie w naszym kraju marnuje się 9 mln ton jedzenia.
Prognozy dotyczące zagrażającej nam katastrofy ekologicznej zmuszają do tego, by zastanowić się, ile i dlaczego wyrzucamy.

Zygmunt Bauman| Marta Dymek| Magdalena i Konrad Mielcarkowie

Jak o seksie mówi się w kulturze muzułmańskiej? Jak różnorodne są poglądy Hindusów na sferę seksualną? Dlaczego traktująca o stosunkach pozamałżeńskich Kamasutra uważana jest za tekst rewolucyjny? Jaki wpływ na podejście do seksualności, antykoncepcji oraz moralności ma postępująca w Polsce sekularyzacja?

Agata Skowron-Nalborczyk| Marzenna Czerniak-Drożdżowicz| Dominika Kozłowska

Zygmunt Bauman to najczęściej cytowany polski humanista ostatnich lat. Był znany na całym świecie ze względu na prace o związkach nowoczesności i Zagłady, „płynności” naszej epoki, globalizacji i nowych wykluczonych. W Polsce jego nazwisko pojawia się jednak częściej w kontekście pytań o powojenną przeszłość. Zabrane w niniejszym minibooku teksty mierzą się zarówno z dorobkiem intelektualnym Baumana, jak i z jego biografią.

Intensywność rzeczywistości, w której funkcjonujemy, presja pracy i codziennych obowiązków, ciągłe zamartwianie się tym, co się wydarzyło i tym, co dopiero przed nami sprawiają, że często zapominamy o sobie. Tymczasem właściwie rozumiana troska o siebie jest kluczem do uzyskaniu dobrostanu psychofizycznego i zbudowania satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi i ze światem.

ks. Jacek Prusak| Bartłomiej Dobroczyński|Paweł Holas

Czy stworzenia obdarzone samoświadomością wypada jeszcze traktować jako własność? Czego brakuje, by przyznać im prawa? Co jeszcze musimy wiedzieć o zwierzętach, by traktować je po partnersku i zrzec się „prawa” do ich zabijania?

Odpowiadają: Zbigniew Mikołejko, Marzena Zdanowska i Krzysztof Kornas

Minibook zawiera trzy wywiady z prof. Jerzym Vetulanim, które ukazały się na łamach miesięcznika „Znak”. Wybitny neurobiolog mądrze i z humorem opowiada w nich o Bogu, złu i narkotykach.

Skąd pochodzimy? | Jacy jesteśmy? | Jak pamiętamy? | Kto i co nas otacza? | Jesteśmy czy posiadamy? | Jak wierzymy? | Dokąd zmierzamy?

Odpowiadają: Bortnowska, Dancyg, Hryniewicz, Illouz, Mielcarek, Mikołejko, Olsen, Prusak, Rotfeld, Ryś, Siemienowicz, Sosnowski, Vetulani, Wasilewski

Jaka powinna być postawa chrześcijan wobec postulatów ekologii? Jakie prawa i obowiązki mamy wobec Ziemi? Jaka jest jej przyszłość? Na czym polega troska o naszą planetę? Czy niezrozumienie ekologii wynika z braku odpowiedniej edukacji?

Odpowiadają: Hryniewicz, Jaromi, Weiner i Kozłowska.

Tatarzy | Łemkowie | Mniejszości narodowe i etniczne

Przynależność do mniejszości narodowej czy etnicznej deklaruje dziś w Polsce niewielki procent mieszkańców. Czy narodowa i etniczna różnorodność ma szanse przetrwać?

Bauman | Delsol | Hausner

W jaki sposób w warunkach gospodarki rynkowej wspierać te inicjatywy i podmioty, które realizują ważne społeczne cele oraz tworzą kulturę współpracy? Jaką rolę w tym procesie odegrać może religia katolicka oraz podmioty działające w ramach ekonomii społecznej?

Festiwale filmowe | Kino na nowy wiek Jaka jest kondycja współczesnego kina w Polsce? Od czego zależy sukces produkcji filmowych? Co o nich świadczy? Dlaczego festiwale filmowe wciąż przyciągają tysiące widzów? Kim jest festiwalowicz?

Złożoność konfliktu izraelsko-palestyńskiego nie może zamykać nam oczu na codzienność zwykłych Palestyńczyków. Jak próbują im pomóc izraelskie i międzynarodowe organizacje praw człowieka? Z jakich powodów i jakie sprawy prowadzi przed izraelskim sądem prawnik, wnuk Zygmunta Baumana, Michael Sfard?
Jak postrzegają swoje doświadczenie Palestyńczycy? O trudnej przeszłości swojego narodu i o pragnieniu innej przyszłości opowiada Raja Shehadeh, autor Palestyńskich wędrówek. Zapisków o znikającym krajobrazie. Jak wygląda miłość izraelsko-palestyńska? – opowiada Marta Zdzieborska.

Czy mamy jeszcze wojnę?
Od wybuchu pierwszej wojny światowej, nie zdarzył się ani jeden rok bez poważnego konfliktu zbrojnego. Mimo doświadczeń drugiej wojny światowej – ludobójstwa na nieznaną wcześniej skalę, czasy powojenne nie przyniosły trwałej zmiany. Czyżby rację mieli ci, którzy głoszą, że to właśnie wojna jest naturalnym stanem ludzkości, od którego następują godne pochwały odstępstwa – okresy pokoju? Czy żyjemy dziś w czasie wojny czy pokoju?

Kapuściński | Ogdowski | Smolar

Czy filozofia może być zawodem? Co to znaczy „filozofować”? Jak dziś mówić o „umiłowaniu mądrości”? Jak stać się filozofem dzisiaj – w momencie, kiedy z programów studiów ta dyscyplina jest usuwana? Czy bycie filozofem ma w ogóle sens?

Czy teolog może nie być ateistą? Do czego służy teologia? Kim ma być teolog? Skąd wywodzi się ten zawód? Jak pogodzić funkcje naukowe z duszpasterskimi? Oto pytania, które stawiają Tadeusz Zatorski, Marek Sławnik i bp Adam Czaja w rozmowie z Tomaszem Ponikło

Czy koniec świata na pewno nastąpi? Kto wierzy w apokalipsę i zmierzch dziejów? Jakiego końca świata oczekujemy? Skoro wyobrażamy sobie jego kres, zastanówmy się przez moment, jaki był jego początek. W jaki koniec świata wierzył Jezus?

Jeść mięso jest źle dlatego, że zawirusowane, nafaszerowane sterydami i antybiotykami, genetycznie modyfikowane szkodzi zdrowiu. Tak jak odchody, które zatruwają powietrze, wody, gleby. Źle, bo praca na fermach i w rzeźniach to często praca sprzeczna z prawami człowieka. Źle, bo mięsne korporacje zwalczają rolników. Źle, bo coraz więcej osób na świecie cierpi głód, gdyż nie stać ich na zboże, którego ceny rosną wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na paszę. Takich „źle” jest o wiele więcej.

Ludzie przeciwko zwierzętom | Kiedy zwierzęta były ludźmi

Czym jest dla nas śmierć?
Groźną chorobę ukrywa się wówczas, kiedy jest się wobec niej bezradnym – wyjaśnia o. Jacek Salij. Czy śmierć jest chorobą, niedoskonałością ludzkiej natury, którą współczesna medycyna stara się coraz skuteczniej przezwyciężyć? Czy człowiek ma prawo wybory chwili swojej śmierci? Na te pytania odpowiadają: teolog, bioetyk i prawnik

Kim dzisiaj jest artysta? W jaki sposób obcuje ze światem i przenika jego strukturę? Jaką rolę pełni dla niego sztuka i co pozwala mu wyrazić? Czy artysta to rodzaj zawodu, czy też jedynie sposób odnoszenia się do otaczającej rzeczywistości i postrzegania jej z innej perspektywy?

Pytania o stan polskiego edytorstwa okazują się niezwykle istotne zarówno dla kultury jak i nauki. Zauważalne obniżenie standardów edytorskich oraz zaniedbywanie edycji krytycznych tekstów nowych to tylko niektóre z problemów zauważanych przez specjalistów. Za podstawową trudność można uznać narzucany wydawnictwom pośpiech i konieczność dostosowania się do tempa pracy nadzorującej instytucji.

Czym jest kicz religijny (sakrokicz)? Dlaczego plastikowe figurki Matki Boskiej, reklamówki z podobizną Jezusa, lampy z wizerunkami świętych cieszą się w Polsce taką popularnością? Czy wszystkie wyroby sakrobiznesu są świadectwem kryzysu sztuki sakralnej? Czy można szukać korzeni tego zjawiska w religii? Jak wyznaczyć granicę pomiędzy tym, co ludyczne i ludowe a sakrokiczem?

Lipski | Grabska | Bauman

Napięcia w relacji sztuka-sacrum wciąż narastają. Porzucenie przez artystów uniwersalnych symboli i postępująca indywidualizacja twórczego wyrazu sprawiły, że pytanie o możliwość przeżycia doświadczenia religijnego poprzez kontakt dziełem teatralnym, plastycznym, filmowym czy literackim nabrało nowego znaczenia.

Książka amerykańskiego ekonomisty, Richarda Floridy Narodziny klasy kreatywnej sprowokowała dyskusję i pogłębioną refleksję na temat twórczego potencjału Polski. Od czasu pierwszego polskiego wydania publikacji (w roku 2010) rodzimi specjaliści zaczęli szerzej myśleć o ukutym przez Floridę pojęciu „klasa kreatywna”.

Barbara Szacka | Anna Grabowska

Teksty zamieszczone w tym minibooku są pretekstem do zastanowienia się nad tym, czym dziś jest kobiecość i męskość, czy możemy w ogóle mówić o płci, dlaczego mamy problem z gender i skąd tak na dobrą sprawę wzięła się cała histeria wokół „genderyzmu”.
Próbujemy ustystematyzować pojęcia, wykonać pracę podstawową – zapoznać ludzi z gender. Jak się bowiem okazuje, przyczyna wzajemnego szkalowania i kłótni w atmosferze skandalu, wynika przede wszystkim z bałaganu w definicji oraz z niewiedzy.

Marek M. Dziekan | Anna Krasnowolska | Janusz Danecki

Postrzegając islam jedynie przez pryzmat funamentalizmu lub terroryzmu, zapominamy o tym, że jest to religia, która przekracza granice świata arabskiego. Bogactwo, które niesie mistyka i kultura islamu są zdominowane negatywną percepcją. Refleksja nad znaczeniem islamu dla chrześcijaństwa towarzyszy „Znakowi” od początku działalności, dlatego dziś przygotowaliśmy dla Państwa wybór tekstów z historii miesięcznika, które tematykę islamu zwykły oswajać, informować o sile i potędze tej religii.

Tadeusz Gadacz | Małgorzata Naimska

Lektura tekstów zamieszczonych w tym minibooku uświadamia nam po raz kolejny, że wspólna jest nasza – Żydów i chrześcijan – wiara w Boga, który nie tylko stworzył człowieka, ale też nieustannie go wyzwala. Przypominają o tym najważniejsze żydowskie święta: Pesach, Szawuot, Sukkot i Jom Noraim, tzw. Straszne Dni, w których – jeśli się im uważnie przyjrzeć – można dostrzec korzeń chrześcijańskiego świętowania Paschy (i przeżywania Wielkiego Postu)

Teksty zamieszczone w społecznym mini-przewodniku prezentują historię Izraela, którą w miesięczniku „Znak” zajmujemy się od samego początku działalności. Dlaczego młodzi Izraelczycy przyjeżdżają dziś do Polski? Jak pamiętają o Zagładzie? – pyta Marta Duch-Dyngosz. Czy da się wyodrębnić tekst, który nie jest zbyt długi, ale jest wyróżniony w ramach judaizmu jako szczególnie istotny? – zastanawia się Stanisław Krajewski. O izraelskim historyku Shlomo Sandzie i jego książce Kiedy i jak wynaleziono naród żydowski pisze Mikołaj Mirowski.

Imperializm Rosjan

Oczy świata zwrócone są ku Rosji, ponieważ Władimir Putin pragnie odbudowy imperium. Ale czy nastroje społeczeństwa rosyjskiego odzwierciedlają politykę kremlowską? Czy Rosjanie są gotowi na ciągłe poszerzanie granic? Czy imperializm jest chorobą? Jaki jest stosunek Rosjan do innych państw postsowieckich? Co wiemy o polityce Kremla i Pekinu? Jakie relacje łączą rosyjskiego niedźwiedzia i chińskiego smoka?

Kultura chłopska dożyła swojego kresu. Wieś nadal może jednak stanowić nieprzebrane i niezwykle żywe źródło inspiracji, o czym świadczy twórczość autorów, którzy literacko czerpiąc z doświadczenia życia na prowincji, nasycają swoje utwory niezwykłą wrażliwością.
Zamieszone w tym minibooku teksty Wioletty Grzegorzewskiej i Andrzeja Muszyńskiego powstały w nawiązaniu do Kresu kultury chłopskiej Wiesława Myśliwskiego i stanowią swoistą na niego odpowiedź. Słynny esej z 2004 r. kończą słowa: „Właśnie w tej triadzie: słowo – pamięć – wyobraźnia, kultura chłopska, przechodząc dziś w sferę już tylko tęsknoty i sztuki, przekazuje nam swoje nie stanowe, lecz w najpełniejszym tego słowa znaczeniu człowiecze dziedzictwo”. Co o tym dziedzictwie mówią głosy młodych twórców?

Być pisarzem – co to właściwie dziś oznacza? Odpowiedzi, jakie odnaleźć można w przekazach medialnych, nie napawają optymizmem. Podobnie jak głosy niektórych ludzi pióra, wskazujących – jak Paweł Potoroczyn czy Kaja Malanowska – na fatalną sytuację (zarówno finansową, jak i symboliczną), w jakiej znaleźli się współcześni twórcy. Czy rzeczywiście jest aż tak źle?

José Ortega y Gasset pisał, że „tłumaczenie nie jest kopią, lecz aktem twórczym”. Od niedawna w polskiej debacie publicznej dyskusja o roli i znaczenia tłumaczy i tłumaczek w kształtowaniu jakości kultury, ich wpływu na rozwój naszych relacji z innymi kulturami, cywilizacjami, ludźmi zamieszkującymi inne obszary językowe. Tłumacze i tłumaczki pozwalają znaleźć nam wspólny język w coraz wyżej Wieży Babel. Czy jednak tłumacz / tłumaczka to już zawód? Kiedy zaczyna się dobry przekład? Dlaczego twórcy / twórczynie przekładów pozostają jeszcze w cieniu autora lub tłumaczonego tekstu? W jaki sposób stać się twórcą równorzędnym z autorem? Czy to w ogóle możliwe?

We współczesnym weselu widać przemiany polskiego społeczeństwa. Co rytuał weselny mówi o Polakach? Z czego bierze się jego siła? Jak się zmienia i wokół jakich wartości jest organizowany? Kim się stajemy w czasie weselnego obrządku? Czy możemy pozostać sobą w rytuale?

Minibook Roberta Rynkowskiego jest próbą odpowiedzi na szereg pytań związanych z teologią. Czy teologia jest potrzebna osobom wierzącym? A może wręcz przeciwnie – to niewierzący powinni uczyć się teologii? Czy wierzący (lub niewierzący) powinni w ogóle zastanawiać się nad tym, co o sądzono np. o zbawieniu? Czy teolog zostanie zbawiony wcześniej / lepiej niż „prosta baba”? Kto w konsekwencji powinien być teologiem? Czy osoby odpowiedzialne za kształt wiary?

Czy w związku z tym, że modlitwa od zawsze była kojarzona z intymnością, ponieważ jak głosi Kazanie na Górze powinna odbywać się w ukryciu, wymaga ciszy i odosobnienia, jesteśmy w stanie rozmawiać o jednostkowym doświadczeniu religijnym? Czy można w ogóle odpowiedzieć na pytanie, jak się modlić? Czy istnieje jedna odpowiedź? Czy modlitwą to adoracja, dziecięcy rytuał, błaganie, a może poszukiwanie Boga? Może tyle modlitw, ilu ludzi?

Punktem zaczepienia może stać się rozmowa z sąsiadem w windzie, dociekliwe pytania uważnego kolegi syna w wieku przedszkolnym czy internetowe testy na depresję. „W 2014 życzę sobie wpadnięcia w jak najwięcej pułapek codzienności, raz, bo mam świadomość, jak łatwo leniwe myślenie może prowadzić do złego działania, a dwa, bo chcę o nich Państwu z przejęciem donosić” – pisała na początku roku Justyna Bargielska, inaugurując w ten sposób cykl felietonów do miesięcznika „Znak”.

Hinduizm, najstarsza i trzecia pod względem wyznawców religia świata, jest wyjątkowym zjawiskiem w historii myśli filozoficzno-religijnej. Stanowi bowiem zlepek różnych, często sprzecznych wierzeń, nie posiada spójnej doktryny oraz historycznego założyciela. Uznawanie Wedy za księgi święte, rytualizm i kastowość to tylko zewnętrzne i formalistyczne znaki rozpoznawcze hinduizmu, które jednak nie pozwalają orzekać o pełni jego istoty.

Jan Józef Szczepański | Marta Kudelska

Jak mówić o Chinach? Czy można znaleźć jeden język opisu dla „państwa środka”? W jaki sposób wytłumaczyć dysonas pomiędzy rozwojem technologicznym, za którym my, Europejczycy nie możemy nadążyć, a brakiem szacunku dla podstawowych praw – praw człowieka? Jaki wpływ mają Chiny na Europę? Jak filozofia mędrców chińskich Konfucjusza i Lao Tse wpływała na myśl europejską? – Pisze w swoim eseju Zenon Szpotański. Z kolei ojciec Roman Malek wkazuje na rosnący wpływ chrześcijaństwa na rzeczywistość chińską.

Społeczny mini-przewodnik miesięcznika „Znak”, w którym staramy się wyjaśnić, na czym polega i z czego wynika dysonans pomiędzy Indiami, które znamy z tradycyjnych przewodników (pełnych pięknych budowli typu Tadź Mahal, tętniących kolorami znanymi z kina czy telewizji) a Indiami widzianymi na hinduskiej ulicy – biednymi i nędznymi.

Jeśli życie w świecie ma dla człowieka archaicznego wartość religijną, to dlatego, że jest to wynik specyficznego doświadczenia czegoś, co nazwalibyśmy „przestrzenią uświęconą”. W rzeczy samej, dla człowieka religijnego przestrzeń nie jest jednorodna, pewne jej części różnią się jakościowo od innych. Istnieje przestrzeń święta, a więc silna, znacząca; są też inne przestrzenie, nie uświęcone, a więc pozbawione struktury, formy i znaczenia – tak o sakralizacji przestrzeni pisał Mircea Eliade.

W społecznym mini-przewodniku miesięcznika „Znak” prezentujemy trzy teksty na różny sposób podejmują temat bałkański. Stefan Wilkanowicz opisuje z niezwykłą empatią dramat wszystkich bohaterów wojny. Prezentujemy debatę o niepodległości Kosowa przeprowadził w 2008 r. z Wojciechem Stanisławskim i Moniką Izydorczyk Jan Piekło. I wreszcie tekst sprzed dwóch lat Konstantego Geberta to pytanie o przyszłość, czy uda się doprowadzić do pojednania między narodami byłej Jugosławii?

W społecznym mini-przewodniku miesięcznika „Znak” przyglądamy się z uwagą Afryce. By wiedzieć, jak mówić o Afryce dzisiaj, musimy sięgnąć do historii i przyjrzeć się temu nieprzeniknionemu i tajemniczemu kontynetowi. W niniejszym minibooku Halina Bortnowska pisze o swoim afrykańskim doświadczeniu, a Małgorzata Szupejko próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego powinniśmy interesować się Afryką.

Zamieszczone w społecznym mini-przewodniku miesięcznika „Znak” teksty prezentują dwa spojrzenia na Turcję: jedno zawarte w XIX-wiecznych listach Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej, opisującej życie, ludzi, obyczaje tego niezwykle egzotycznego wówczas kraju i drugie – pokazujące współczesne dylematy tureckiej tożsamości, a także nowe możliwości oraz wyzwania stojące przed Turcją, która mogłaby się stać jednym z głównych inicjatorów dialogu międzykulturowego.

Zagadnieniu „sztucznej inteligencji” poświęcono do dziś całe biblioteki. Podział stanowisk od siekiery dzieli wypowiedzi ekspertów i laików na obóz przekonanych, że AIda się zrealizować technicznie lub biotechnicznie, i na przeciwników, utrzymujących, że maszyny inteligencji ludzkiego typu nigdy nie osiągną. Ponieważ muszę być zwięzły, muszę być apodyktyczny – pisze Stanisław Lem

Opowiadanie Łukasza Oribtowskiego, pisarza, publicysty. Autora, między innymi, powieści Horror show (2006), Tracę ciepło (2007), Szczęśliwa ziemia (2013), Inna dusza (2015). Nominowanego do nagrody Nike i Paszportów Polityki, laureata Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Młoda Polska” 2012.

Esej Joanny Bator, pisarki, publicystki, felietonistki, laureatki Nagrody Literackiej „Nike” (2013) za powieść Ciemno, prawie noc.

Opowiadanie Jakuba Małeckiego, pisarza kojarzonego ze środowiskiem literatury fantastycznej, autora powieści Odwrotniak, W odbiciu, Dżozef.

Opowiadanie Andrzeja Muszyńskiego, autora książek Południe, Miedza, Cyklon (Wydawnictwo Czarne), laureata konkursu na najlepsze opowiadanie na Międzynarodowym Konkursie Opowiadania we Wrocławiu

Dwa opowiadania indyjskie Jacka Woźniakowskiego, pisarza, eseisty, publicysty, redaktora naczelnego miesięcznika „Znak”, załozyciela Wydawnictwa Znak

O przemocy | Uwaga o modernizmie | Prawda i wolność, co pierwsze? | Gdzie jest miejsce dzieci w filozofii liberalnej | Wybór tekstów Leszka Kołakowskiego z okazji 700 wydania miesięcznika „Znak”

W naszym społecznym mini-przewodniku miesięcznika „Znak” przyglądamy się polskiej wsi. Zastanawiamy się, jak zmieniało się jej oblicze w czasie powojennych przemian oraz jak funkcjonowała w polskiej myśli politycznej.

Społeczne mini-przewodniki miesięcznika „Znak”. Czy Ukraina jest państwem między Wschodem a Zachodem? Dlaczego ten kraj jest tak mocno podzielony? Co determinuje podziały? Skąd Ukraina czerpie swoje bogactwo kulturowe? Jak kształtowały się wzajemne relacje Polaków i Ukraińców? Co jest źródłem polsko-ukraińskich stereotypów. Odpowiadają Stefan Wilkanowicz i Mychajło Kirsenko | Janusz Radziejowski | Jarosław Hrycak

Minibook Żydzi-Polacy: trudna tożsamość stawia pytanie o to, co znaczy przynależność do dwu różnych tradycji – żydowskiej i polskiej czy judaistycznej i chrześcijańskiej.

Inny | Wiara w mrocznych czasach | Niebiańskie ideały i ziemskie złudzenia | Myślenie według Ewangelii | Bóg między nami | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Potrzebujemy dobrych symboli | Powrót do Europy | Kościół a Państwo | Dziewieć decyzj Tadeusza Mazowieckiego | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Józef Majewski | Dariusz Kot | Piotr Kaznowski | ks. Jerzy Krawczyk | Jean Vanier | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Michał Rogalski | Dominika Kozłowska | Marzena Zdanowska | Alicja Długołęcka | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Justyna Siemienowicz | jerzy Vetulani | Bartłomiej Dobroczyński | Krzysztof Krajewski | Wiktor Osiatyński | Ewa Woydyło

Nowoczesna obietnica wygody | Duch i ciało na rynku | 10,780,000 wyników w 0,21 sekund

Zbigniew Herbert | Jan Brzękowski | Dariusz Pachocki | Dodatek specjalny: „Odpisz Herbertowi”

Józef Tischner | Krzysztof Michalski | Dominika Kozłowska | Bartłomiej Dobroczyński | Olga Drenda | Katarzyna Pilorz | Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin | Wybór tekstów opublikowanych na łamach miesięcznika „Znak”

Antoni Kępiński | Zbigniew Mikołejko | Tadeusz Gadacz | Bartłomiej Dobroczyński | Olga Drenda | Szymon Szczęch | Marzena Zdanowska | Wybór tekstów opublikowanych na łamach miesięcznika „Znak”

Myślenie według wartości | Ludzie z kryjówki | Boski rodowód wolności, czyli „Bądź wola Twoja” | Kościół łaski | Podglądanie Pana Boga | Wybór tekstów ks. Józefa Tischnera z okazji 700 wydania miesięcznika „Znak”

Wojciech Jagielski | Małgorzata Szejnert | Andrzej Muszyński | Ryszard Kapuściński | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Halina Bortnowska | Jacek Filek | Krystyna Strączek | Andrzej Szczeklik | Andrzej Zoll | Marzena Zdanowska | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Po co nam Gross? | Homoseksualista idzie do nieba | Niewygodni katolicy | Kapłaństwo kobiet | Wszyscy jesteśmy chłopami | Polska przeprasza za powieść | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Od św. Hieronima do feministek | Jak przekłady zmieniają Biblię | Jak ideologie wpływają na przekład | Co Bóg naprawdę miał na myśli? | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Turcja | Afganistan | Młode Muzułmanki w Wilekiej Brytanii | Exodus z Kościoła | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Józef Tischner | Jerzy Jedlicki | Jan Andrzej Kłoczowski | Karol Tarnowski | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Wacław Hryniewicz | Tadeusz Gadacz | Małgorzata Chmelewska | Janina Ochojska-Okońska | Jean Vanier | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Karol Tarnowski | Adam Hernas | ks. Krzysztof Kościelniak | Ralph Sauer | s. Barbara Chyrowicz | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Michał Paweł Markowski | Henryk Markiewicz | Łukasz Tischner | Józef Majewski | Wybór tekstów opublikowanych się na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania

Minibook, który jest niezwykle ciekawym świadectwem rozpisanej na wiele głosów rozmowy toczącej się w „Znaku”. Prezentowane w tym wyborze teksty traktujące o dialogu teizmu z ateizmem.

Bóg fizyków to esej napisany przed laty przez Michała Hellera. Dziś autor opatrzył go wstępem o aktualnym namyśle nad racjonalnością wiary w Boga.

Minibook o Polsce w obliczu transformacji. Jak zmieniała się Polska po 1989 roku? Co to znaczy „więcej polskości w Europie”? A co „więcej europejskości, mniej polskości”? Jaka była polska tuż po przełomie?

Mniej znane teksty Jana Błońskiego poświęcone Polsce i literaturze polskiej oraz wspomnienia jego uczniów i przyjaciół. Przychody ze sprzedaży minibooków zostaną przeznaczone na kontynuowanie działalności miesięcznika „Znak”.

Kim jest święty? Co zrobić z kanonizacją? Czy wszyscy święci są potrzebni? Minibook wydany z okazji kanonizacji papieży: Jana Pawła II i Jana XXIII. Przychody ze sprzedaży minibooków zostaną przeznaczone na kontynuowanie działalności miesięcznika „Znak”.

Czy kot może upilnować myszy? Jaki prawa ma naród? Czy Polacy odnajdują w sobie chochoła sarmackiej melancholii? Minibook z tekstami ks. Józefa Tischnera o charakterze narodowym Polaków. Przychody ze sprzedaży minibooków zostaną przeznaczone na kontynuowanie działalności miesięcznika „Znak”.

Jak powinien przebiegać właściwie rozumiany rachunek sumienia? Jakie są powinności penitenta, a jakie spowiednika? ABC sakramntu pokuty w minibooku. Przychody ze sprzedaży minibooka zostaną przeznaczone na kontynuowanie działalności miesięcznika „Znak”.

ks. Marek Skierkowski | Geza Vermes | Agnieszka Piskozub-Piwosz | Jarosław Kołak | ks. Henryk Pietras | Dariusz Kot | Jacek Wojtysiak

Marzena Zdanowska | Ireneusz Ziemiński | Bogusław Wójcik | s. Barbara Chyrowicz | Mariusz Z. Ratajczak

Kościół, który nie traci nadziei | Tożsamość chrześcijańska dzisiaj | Dogmat i ortodoksja | Charyzmat poszukiwania | Nie trzeba się bać zmiany

Ryszard Horowitz |Joanna Kos-Krauze i Krzysztof Krauze | Wiesław Myśliwski | komiks | historie alternatywne |

Znaki Roku 2013 – najciekawsze artykuły kulturalne

Norman Davies i Nikołaj Ivanow | Bogdan de Barbaro | Roch Sulima | Władysław Stróżewski | Grace Davie | Znaki Roku 2013 – najpopularniejsze rozmowy

Philip Earl Steele |Wojciech Orliński | Tadeusz Gadacz | Łukasz Orbitowski | Julia Wizowska |

Znaki Roku 2013 – najpopularniejsze teksty publicystyczne

Zbigniew Herbert | Stanisław Lem | Józef Tischner | Jerzy Vetulani | Jacek Filek|

Wybór tekstów opublikowanych na łamach miesięcznika „Znak” z okazji 700. wydania