Jak hinduizm reguluje życie seksualne swoich wyznawców?
Termin „hinduizm” jest dość problematyczny – to nazwa wprowadzona przez Brytyjczyków w XIX w. na określenie zróżnicowanego zbioru tradycji subkontynentu indyjskiego. Złożoność przekłada się na brak jednolitego podejścia do płci, miłości i seksu. W Indiach istnieją jednak kodeksy prawne ściśle związane z religią i określające ogólne ramy życia małżeńskiego i seksualnego. To dharmaśastry, a najbardziej autorytatywnym jest Kodeks Manu (przetłumaczony na język polski przez Marię Krzysztofa Byrskiego). Regulują one kształt struktury społecznej – podział na cztery główne grupy (tzw. warny) – oraz zasady, jakimi ludzie powinni się kierować w życiu codziennym, także przy zawieraniu związków małżeńskich. Należy pamiętać, że właściwy dobór współmałżonka decyduje o pozostaniu w danej klasie albo spadku w hierarchii! Jeśli dodać jeszcze, że głównym celem założenia rodziny jest spłodzenie potomstwa, zwłaszcza męskiego (syn jest odpowiedzialny za wypełnienie skomplikowanego schematu rytuałów pogrzebowych i składanie ofiar poprzednim pokoleniom przodków), sprawa zawarcia związku małżeńskiego urasta do najważniejszej w życiu. To było i nadal jest w Indiach bardzo istotne – wpływa na pozycję społeczną oraz życie religijne: doczesne i pośmiertne.
Na restrykcje związane z doborem małżonków oddziaływał też fakt, iż historia indyjskiej cywilizacji to historia podboju. Ariowie, którzy zdobyli przewagę nad lokalną ludnością, chcieli zachować swoją odrębność. Stąd dodatkowy zestaw reguł ograniczających tworzenie małżeństw mieszanych. Te oczywiście miały miejsce – kodeksy prawne z przełomu er zawierają listy mieszanych kast, czyli związków pomiędzy warstwami społecznymi, w tym między ludnością aryjską i tubylczą. Podziały na warny i kasty pozostają do dziś istotną formą kontroli relacji międzyludzkich w Indiach.
Czy istnieją w hinduizmie tradycje, w których seksualność nie jest aż tak uwikłana w małżeński układ społeczno-religijny?
Oczywiście, np. tradycje tantryczne. Ich wyznawców charakteryzuje szczególne przekonanie o mocy potencji żeńskich i stosowanie charakterystycznych rytuałów (mantr, jantr czy mudr). Tzw. seks tantryczny stał się również popularny w świecie Zachodu, choć niejednokrotnie został tu wypreparowany z całego systemu religijno-filozoficznego i sprowadzony do kontrowersyjnych form, praktykowanych w grupach, które miewają cechy sekt. Podobnie jak w Indiach, praktyki te mają sens i są dla ich uczestników bezpieczne, gdy odbywają się pod okiem doświadczonego nauczyciela.
W hinduizmie pozycja bogiń jest niekiedy bardzo wysoka. Żeńska część natury boskiej jest równie ważna jak męska – to widać w sztuce, np. w przedstawieniach pół kobiety i pół mężczyzny, wyraźnie wskazujących na jedność (przykładem może być postać Ardhanarinara – nazwa dokładnie oznacza „w połowie kobieta, a w połowie mężczyzna”). Z tantrą powiązane są tradycje śaktyjskie (śakti oznacza aktywną moc Boga, ale także żeńską personifikację owej mocy). W wyobrażeniach śaktyjskich boginie niejednokrotnie emancypują się do tego stopnia, że nawet Śiwa, który jest dominującym bóstwem, może zostać przez nie pokonany. Część tradycji zakłada transgresję norm społecznych, wśród nich tych związanych z seksem, który teoretycznie powinien być dopuszczany tylko między małżonkami pochodzącymi z odpowiednio dobranych grup społecznych. W śaktyzmie spotykamy się z rytuałami zakładającymi pozamałżeńskie stosunki seksualne przedstawicieli różnych klas społecznych.
