fbpx
Bogumiła Motyl marzec 2021

Płynna prawda

Manipulacja, dezinformacja czy kreowanie propagandowej wizji rzeczywistości nie są zjawiskami nowymi. Wręcz przeciwnie, zostały oswojone i wpisane w autorytarne polityki. Jednak współcześnie osobliwość owych mechanizmów zawiera się w ich ogólnoświatowej powszechności, niezarezerwowanej wyłącznie dla krajów komunistycznych, oraz w tym, że media i idea globalnej połączonej wioski stały się od nich uzależnione.

Artykuł z numeru

Michał Heller. Pytanie o Boga i ateizm

Peter Pomerantsev opowiada dwie historie. Krótszą, o funkcji faktów w świecie swoich rodziców, którzy pod koniec lat 70. wyemigrowali ze Związku Radzieckiego, oraz bardziej rozbudowaną, o roli prawdy we współczesności – w Anglii, Rosji, USA, Syrii, na Filipinach. Pokazuje, że świat zza żelaznej kurtyny się nie skończył, ale rozszerzył i wyewoluował. Prawda została obecnie zdegradowana do wyświechtanego frazesu, a dostęp do informacji przyspieszył szerzenie fałszywych narracji i wzmocnił podziały. Dziennikarz przedstawia zarówno ludzi próbujących walczyć z farmami trolli, kształtowaniem debat publicznych przez media tożsamościowe, teoriami spiskowymi czy wojną informacyjną, jak i tych, którzy stworzyli owe mechanizmy. Pyta m.in.: czy prawda może cokolwiek zmienić? Jak do niej dotrzeć w gąszczu sprzecznych ,,faktów” i opinii? Jednocześnie autor zwraca uwagę, że jako społeczeństwo nie jesteśmy pozbawieni winy. Demaskuje kłamstwa i czcze obietnice, na które dajemy się nabrać, wyimaginowanych wrogów, przed którymi drżymy, zafałszowaną przeszłość, która staje się wyznacznikiem w budowaniu przyszłości. W obliczu takiej prawdy może nie dziwić, że czasami trudno jest dopuścić ją do głosu.

Peter Pomerantsev

To nie jest propaganda. Przygody na wojnie z rzeczywistością

tłum. Aleksandra Paszkowska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020, s. 268