Enzetowski międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change – IPCC) w 2014 r. wydał piąty raport na temat skutków zmian klimatycznych. W porównaniu do wcześniejszych, zawiera on poważniejsze ostrzeżenia przed niebezpieczeństwami i znacznie bardziej zdecydowane sformułowania. Obszerne opracowanie, nad którym pracowało ponad 800 naukowców z całego świata, informuje, że ocieplenie atmosfery i oceanów jest faktem niepodważalnym. Wiele procesów, takich jak wzrost poziomu wód czy topnienie lodowców Grenlandii i Antarktyki, postępuje w tempie bez precedensu. Ingerencji człowieka w klimat nie da się zaprzeczyć, jest też „niezwykle prawdopodobne”, że to główna przyczyna obserwowanego od 1950 r. ocieplenia. Będący pod presją rządów i ostrzałem lobby przemysłowego zespół musi ważyć słowa bardziej niż wytrawni dyplomaci – jednak w słowniku IPCC „niezwykle prawdopodobny” tłumaczyć należy tak: według wszelkiej dostępnej nam wiedzy i z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością to człowiek odpowiada za ocieplanie się Ziemi.
Witamy w antropocenie – epoce całkowicie zdominowanej działalnością ludzi. Stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze wzrosło do poziomów niespotykanych przez 800 tys. lat. Wpływa to na ilość i częstotliwość opadów, topnienie śniegu i lodu, cykle hydrologiczne, globalny wzrost poziomu morza, gwałtowniejsze ekstrema związane z pogodą: fale ciepła, susze, powodzie, tropikalne cyklony, pożary lasów. To z kolei bardzo oddziałuje na różne dziedziny aktywności ludzkiej. Z dużą dozą pewności można powiedzieć, że negatywny wpływ zmian klimatu na plony będzie w skali całego świata częstszy niż pozytywny, a wydajność zbiorów rolniczych w XXI w. ma spadać o 2% co 10 lat.
Liczby przeciw liczbom
Zdaniem ekonomistów zmiany klimatyczne doprowadzą do spowolnienia wzrostu gospodarczego, zachwieją produkcją żywności, zaostrzą biedę i doprowadzą do powstawania nowych obszarów ubóstwa zarówno w krajach rozwijających się, jak i już rozwiniętych. Nie jest zaskakujące, że przede wszystkim dotkną społeczności wiejskie, biedne i zmarginalizowane. Na prowincji wpłyną szczególnie na dostęp do wody i wydajność rolnictwa. W miastach, które stale się rozrastają, mogą wstrząsnąć cenami żywności. To pośrednio może zwiększać ryzyko konfliktów, choć tu badania politologów nie dają jednoznacznych odpowiedzi, a popularna teza o „wojnach o wodę” jest zbyt dużym uproszczeniem. Konflikty społeczne i anomalie pogodowe mogą już niedługo spowodować przemieszczanie się ludzi na wielką skalę, powstanie grupy „uchodźców środowiskowych” opuszczających tereny, na których nie da się przeżyć.
Tempo wzrostu emisji CO2 przeraża, podobnie jak bierność polityków i większości z nas.
„Od ponad dziesięciu lat opowiadam studentom o polityce klimatycznej. Jedyne, co muszę co roku uaktualnić, to liczba cząsteczek CO2 na milion. Poza tym nic się nie zmienia” – powiedział nam niedawno znajomy politolog z Holandii. Rzeczywiście, negocjacje nowego, powszechnego i obejmującego cały świat porozumienia klimatycznego bardzo się przeciągały. Oczekujący szybkich działań i stanowczych posunięć obserwatorzy dawno już zwątpili, jednak zeszły rok przyniósł długo oczekiwany sukces metody małych kroków w polityce klimatycznej – to przełom w budowaniu światowego konsensusu na rzecz ochrony klimatu.
