Do świadomości publicznej Lanckorońska miała przeniknąć dopiero kilka lat później, gdy wydano jej bestsellerowe Wspomnienia wojenne opowiadające m.in. o więzieniu w Ravensbrück. Pochodząca z arystokratycznego roku i urodzona jeszcze w końcówce XIX w., pierwsza kobieta na ziemiach polskich z habilitacją, po 1945 r. nie wróciła do Polski. Z zagranicy, głównie z Rzymu, gdzie osiadła na wiele lat i gdzie została pochowana w 2002 r., organizowała życie naukowe, zajmując się głównie wsparciem materialnym dla polskich badaczy. Była poza tym dosłowną i duchową spadkobierczynią Karola Lanckorońskiego, który w swoich imponujących zbiorach posiadał np. Dziewczynę w ramie obrazu oraz Uczonego przy pulpicie Rembrandta. I to przekazanie przez nią Zamkowi Królewskiemu w Warszawie tych dzieł wzbudziło w owym 1994 r. godną prasowych „jedynek” sensację.
Moment donacji to w książce holenderskiej historyczki sztuki i pisarki Gerdien Verschoor punkt wyjścia dla toczącej się dwoma torami fascynującej i, trzeba przyznać, zgrabnej oraz zajmującej opowieści. Historia wędrówki obrazów holenderskiego mistrza od czasów ich powstania aż po współczesność stanowi jedną z osi Dziewczyny i uczonego. Drugą są równie interesujące dzieje uwikłanej w największe XX-wieczne europejskie dramaty silnej kobiety prof. Lanckorońskiej.
Gerdien Verschoor Dziewczyna i uczony. Historia dwóch Rembrandtów z kolekcji Karoliny Lanckorońskiej tłum. Alicja Oczko, Wydawnictwo HarperCollins Polska, Warszawa 2022, s. 368
