fbpx
Andrzej Ficowski

Motyle za kierownicą

Ich wizytówką jest cisza.

659 - spis treści

659 – spis treści

OD REDAKCJI

Aleksander Hall

Demokracja, ale jaka?

Mamy w Polsce demokrację realną, nie fasadową, choć cechują ją słabości wynikające z niedostatków politycznego wyrobienia obywateli; ich najpoważniejszym skutkiem jest jakość tzw. klasy politycznej.

Tadeusz Jagodziński

Zygzaki demokracji

Dwie tury wyborów prezydenckich na Ukrainie można by w kategoriach makro interpretować jako wielkie przemalowywanie politycznego pejzażu kraju.

Janusz Poniewierski

„Nawróćmy się i uwierzmy w Ewangelię”

Wielki Post A.D. 2010 powinien był stać się dla Kościoła czasem szczególnej pokuty. Bo też szczególnie ciężka jest wina wielu jego członków: w Irlandii, w Niemczech, w Holandii…

Marcin Żyła

Ocieplenie

Nie odwracajmy się tyłem do Wschodu. Jeśli lubimy się szczycić tym, że na mapie Europy Polska znajduje się dokładnie w środku, nie zapominajmy też o jednym: jedną czwartą tej mapy wciąż zajmuje Rosja.

z Adamem D. Rotfeldem rozmawia Marcin Żyła

Polska gotowa na pojednanie

Proces pojednania między Rosyjską Cerkwią Prawosławną a polskim Kościołem katolickim jest bodaj ważniejszy od spotkań prezydentów czy premierów. Cerkiew i Kościół docierają do milionów ludzi, a ich wzajemne zbliżenie wymaga przemiany duchowej. Tego na ogół nie przynoszą spotkania polityczne.

Aleksander Wawrzyńczak

Marzenia o „piątym imperium”

Nawet w tych środowiskach, w których wzrasta rozczarowanie Putinem czy Miedwiediewem, nie przekłada się ono na poparcie dla liberałów. Umacniają się natomiast ugrupowania nacjonalistyczne: wyraźnie widać, że Rosjanie pragną silnego państwa, z którym będzie się liczył świat.

Siergiej Magarił

Współczesna Rosja: modernizacja w rozproszonym społeczeństwie

W razie podjęcia próby przeprowadzenia prawdziwych reform prezydent Miedwiediew nie uniknie konfrontacji z ostrym sprzeciwem powstałych za rządów swojego poprzednika struktur administracyjnych.

z s. Małgorzatą Chmielewską rozmawia Łukasz Tischner

Pozszywać to, co rozdarte

Polska jest rzeczywiście krajem nadziei. Nadziei na piękno. Jestem osobą wierzącą, więc ufam, że świat został stworzony przez Boga i Jego Miłość, a potem oddany nam w dzierżawę. Jest jednak popsuty – psujemy go sami, czasem psują go siły natury – więc to my mamy budować jego harmonię, odsłaniać piękno: to zadanie naszego życia.

Donald Nicholl

Bracia Karamazow jako nauczyciele religii

W książce Fiodora Dostojewskiego odkrywamy  skończoną teologię twarzy. Wystarczy wspomnieć słowa starca Zosimy o przerażającym losie, jaki wyczytał z twarzy Dymitra, i to, jak posłał Aloszę do Dymitra w nadziei, że jego „bratnia twarz” pomoże uchronić go przed przeznaczeniem.

Jacek Woźniakowski

Zapiski na marginesach

Jakie będą następne nazwiska-symbole? Pierwszy człowiek, który obleci dokoła Księżyc… Pierwszy człowiek, który stanie na Księżycu (to będzie symbol gigantyczny, księżycowy Adam)…

Kazimierz Bem

Wzory duchownych

Czym Bill Coffin tak bardzo podpadł? Nawoływał do przyjmowania większej liczby Żydów, Murzynów i kobiet na studia, sprzeciwiał się elitarności klubów i stowarzyszeń studenckich, zwracał uwagę na to, że elitarność i ekskluzywność zawsze mają drugą, dużo mniej przyjemną stronę: wykluczenie i odrzucenie. A to, uważał, jest nie do pogodzenia z Ewangelią Jezusa Chrystusa.

Halina Bortnowska

***

Krzyż ma swoje korzenie w naszym cierpieniu. Krzyż skłania nas do refleksji nad naszą tożsamością. Jeśli moja tożsamość jest tożsamością ofiary, nie staję się automatycznie osobą świętą.

Jerzy Surdykowski

Od kapłana do profana

Ekologia ma swoje dramatyczne upadki, ma swoich proroków, ale i wiarołomnych kapłanów, jednak – obojętnie, czy trzymająca się tylko nauki czy też podszyta wiarą – jest niezbywalną częścią nowoczesnej cywilizacji, pozwala jej zachować choć trochę równowagi między sztucznym a naturalnym.

Krzysztof Jaskułowski

Legendy o krwi

Monumentalna książka Joanny Tokarskiej-Bakir opowiada o długich dziejach europejskiego dyskursu antyżydowskiego. Składa się z dwóch części, które, jeśli wziąć pod uwagę ich objętość, ilość analizowanego materiału i merytoryczną zawartość, z powodzeniem mogłyby zostać wydane jako osobne monografie.

Krzysztof Stachewicz

Żywot człowieka odpowiedzialnego

Fascynujące życie Malewskiej wpisuje się w meandry biograficzne pokolenia przedwojennego, zamieszkującego wschodnie rubieże kraju.

Jolanta Prochowicz

Literatura a sens życia

Niektórzy uważają, że ich życie nie ma sensu. Być może mają rację. Ich przekonanie wynikać może z odrzucenia przez kulturę postmodernizmu fundamentów, które ten sens tworzą. Kiedy życie przestaje samo się tłumaczyć (być wartością „samą w sobie”), konieczne staje się poszukiwanie wyjaśnienia w świecie kultury, sztuki, literatury.

ks. Tadeusz Pabjan

Nauka i teologia wobec problemów najważniejszych

Historia wzajemnych relacji pomiędzy nauką i teologią w znacznej mierze jest historią konfliktów i sporów, a także wzajemnych oskarżeń o to, że jedna ze stron próbuje umniejszyć, a nawet całkowicie przekreślić rolę drugiej.

Marcin Cielecki

Wyjmując drzazgi, pielęgnując rany

Te dwa obrazy nie dają spokoju: lekko uśmiechnięty Budda medytujący na kwiecie lotosu i wykrzywiona twarz Jezusa skazanego na śmierć. W tle inne obrazy, cierpliwie dostarczane przez media – ciała, stosy ciał, tragedia na Haiti, rocznica wyzwolenia Auschwitz… Jest zima, z trudem wyszarpuję nogi z kolejnej zaspy. Udaję, że to skupienie wymaga ode mnie spuszczonego wzroku i opuszczenia głowy. Tak naprawdę nie mam siły, aby zadać pytania. Nie mam odwagi, aby próbować udzielić odpowiedzi.

Stanisław Zasada

Kronika trzeciej A

„Jakaż piękna musi być Polska. Czegoż bym nie dał dziś za to, aby choć trochę pamiętać te czasy, kiedy będąc małym dwuletnim dzieckiem nie rozumiejąc niczego żyłem z Rodzicami w Ojczyźnie”, pisał w 1952 roku na obczyźnie Krzysztof Miłoszewski.

kard. Stanisław Dziwisz

„Trudna sprawa”

Poniżej zamieszczamy fragment przemówienia kard. Stanisława Dziwisza, wygłoszonego 27 maja 2009 roku w Krakowie w trakcie spotkania z członkami Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych.

658 - spis treści

658 – spis treści

OD REDAKCJI

Aleksander Hall

Ważna decyzja

Pod koniec stycznia premier Donald Tusk ogłosił, że w tegorocznych wyborach nie będzie ubiegał się o urząd prezydenta. To dobra i logiczna decyzja.

Tadeusz Jagodziński

Stan państwa po zapaści

12 stycznia na Haiti kompletnie zapadło się państwo. Tuż przed piątą po południu trzęsienie ziemi o sile 7 stopni w skali Richtera prawie doszczętnie zniszczyło stolicę kraju Port-au-Prince.

Janusz Poniewierski

Znaki czasu

Bazylikę św. Piotra od rzymskiej Synagogi Większej, położonej na drugim brzegu Tybru, dzielą zaledwie dwa kilometry. Jednak Kościół rzymskokatolicki potrzebował aż 1900 lat, ażeby pokonać ten dystans. Mniej więcej tyle czasu upłynęło bowiem od śmierci Piotra – galilejskiego Żyda, który stał się biskupem Rzymu – do Jana Pawła II, który jako pierwszy papież (nie licząc, oczywiście, Księcia Apostołów) przekroczył próg żydowskiego domu modlitwy.

Paweł Łuczeczko

Wciąż jesteśmy dzicy

Zdolność do myślenia mitologicznego, a tym samym tworzenia mitów, nie została zarezerwowana li tylko dla „dzikich”, ale stanowi naturalne wyposażenie każdego człowieka, również tego „nowoczesnego” – miłośnika croissantów i porannej prasy.

z Wojciechem J. Bursztą rozmawia Dominika Pycińska, Marcin Żyła

Zasłuchani w te same opowieści

Nigdy nie wiadomo, który z tworów popkultury, niezależnie od tego, ile pieniędzy zostanie weń zainwestowane, stanie się zjawiskiem kultowym i umożliwi nam realizowanie naturalnej potrzeby odwoływania się do wartości czy też „snucia opowieści”.

Damian Leszczyński

Mit w rękach zręcznych rzemieślników

Współczesne mity pragną uchodzić za wiedzę, nie to jednak jest ich szczególną cechą – bowiem mitologie zawsze charakteryzowały się takim roszczeniem – lecz fakt, iż prezentują się jako wiedza naukowa w nowożytnym czy pozytywistycznym rozumieniu tego słowa, czyli wiedza formułowana pod postacią praw, pozwalająca przewidywać przyszłość.

Józef Majewski

Ponowne zaczarowanie świata

Tabloidowy świat mediów to jedna z tych sfer współczesnego życia społeczeństw, które idą pod prąd słynnemu „proroctwu” Maxa Webera o „odczarowaniu świata”, czyli o nieubłaganym eliminowaniu z nowoczesnego życia zjawisk irracjonalnych, niezrozumiałych, tajemniczych, niewytłumaczalnych czy nadprzyrodzonych.

Arkadiusz Dudziak

Głębsze dno reklamy

Aby uzyskać trwałą lojalność względem reklamowanej marki, należy odzwierciedlać wyznawane przez odbiorców wartości w symbolice tworzącej ikony kultury. Atrakcyjność promowanej marki zależy od nasycenia obrazów reklamowych pierwiastkami archetypowymi.

z Aldoną Mickiewicz rozmawia Krystyna Czerni

Malarstwo czyli profesja

W latach osiemdziesiątych, w wystawach Ruchu Kultury Niezależnej uczestniczyli artyści niegodzący się na zmanipulowane, oficjalne „życie artystyczne” PRL-u. Z pokazywanych wtedy obrazów, rejestrujących całą gorączkę tamtych lat, nie wszystkie przetrwały próbę czasu.

Paweł Taranczewski

O Janie Błońskim – wspomnienie

Błoński miał styl i smak duchowego arystokraty. Dysponował też absolutnym wyczuciem stylu innych – osobowego, językowego, artystycznego – jakimś absolutnym smakiem. Nie epatował erudycją, ale odrzucał wszystko poniżej wyczuwanego przezeń poziomu.

Tadeusz Gadacz

Bankructwo humanisty czy „tylko” kryzys?

Zasadniczym problemem nie jest sprzeczność interesów między naukami przyrodniczymi i humanistycznymi, lecz pragmatyzm, który redukuje naukę do techniki. Dopóki się tego nie przemyśli i nie wypracuje się pewnego konsensusu, niewiele może się zmienić.

Krzysztof Biedrzycki

Błoński gadany i napisany

Czytanie dobrej krytyki to nie tylko poszukiwanie myśli i sądów. To po prostu czytanie dobrej prozy. Tak właśnie jest z krytyką Jana Błońskiego.

Małgorzata Łukasiewicz

Gramatyka włoska dla zakochanych

Naczelna zasada nakazuje czytać i rozumieć w kontekście. Tymczasem kontekst właśnie podmieniono, jakby to były komórki do wynajęcia. Słowa umieszczone pośród innych słów, umocowane w sekwencji fabuły lub wywodu, osadzone w logice integralnego utworu, zostają nagle z tego porządku wyrwane. I okazuje się, że mogą świetnie pasować do całkiem innego porządku.

Jean Delumeau

Campanella

Strefy cienia zawsze otaczać będą postać tego człowieka – pewnego siebie, chętnie posługującego się prowokacją i agresywnego, którego okoliczności, to jest procesy i więzienie, zmuszały do skrywania czasem swoich prawdziwych uczuć.

ks. Marek Sierkowski

W poszukiwaniu Jezusa historycznego

Od pewnego czasu w kręgach naukowych przybrało na sile niezwykłe zainteresowanie żydowskością Jezusa z Nazaretu. Znalazło ono kulminację w tzw. nurcie trzeciego poszukiwania Jezusa historycznego (Third Quest).

Karol Tarnowski

Wenecjanie w Luwrze

Pojechać do Paryża na trzy dni, i to tylko na wystawę malarstwa – czy to nie wybryk w stylu przedwojennych paniczów? Szaleństwo? Tak, z pewnością. Ale co życie byłoby warte bez odrobiny szaleństwa? Jedni jeżdżą na narty w Alpy, inni – do Paryża na Wenecjan.

Sławomir Buryła

Na tropach zła

W Czekając na barbarzyńców Johna Maxwella Coetzeego ofiara indaguje swego oprawcę:

Krzysztof Stachewicz

Świętość czy jakość życia?

Problemy etyczne były sprzężone z medycyną od samych jej początków, czego najlepszym dowodem jest tekst przysięgi Hipokratesa. Niemniej współczesny rozwój medycyny pociąga za sobą coraz większą komplikację i złożoność problemów moralnych, a swoistym punktem zwrotnym tej złożoności było wynalezienie respiratora.

Adam Hlebowicz

Oto człowiek

Przyjechałem do Gdańska. Tanie linie lotnicze docierające od pewnego czasu także do Europy Wschodniej sprawiły, że ostatnio częściej latam na wschód niż na zachód. Praga, Wilno, niedawno Kraków, teraz Gdańsk – miasto Lecha Wałęsy i legendarnej „Solidarności”.

Mirosław R. Kaniecki

Jest coś. Jest Ktoś

Najczęściej wypada w lutym. Bywa zaraz po Matce Bożej Gromnicznej, kiedy karnawał jest krótki. Niekiedy na początku marca.

657 - spis treści

657 – spis treści

OD REDAKCJI

Aleksander Hall

Czas podsumowań, prognoz i nadziei

Przełom starego i nowego roku to czas, w którym następują podsumowania ostatnich dwunastu miesięcy, formułowane są prognozy i wyrażane nadzieje na przyszłość.

Tadeusz Jagodziński

Kopenhaski klimat niezgody

Międzynarodowa konferencja klimatyczna w Kopenhadze (7–19 grudnia), która po prawie dwutygodniowym maratonie debat, lobbingu i negocjacji przekształciła się w pełnowymiarowy szczyt z udziałem najważniejszych aktorów globalnej sceny politycznej (grubo ponad stu szefów rządów), miała w zamyśle organizatorów z ONZ wypracować porozumienie jednoczące świat we wspólnej kontrofensywie przeciwko emisjom dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych.

Janusz Poniewierski

Notatki z końca 2009 roku

Równoczesne ogłoszenie dekretów o heroiczności cnót Jana Pawła II i Piusa XII mogło wywołać wrażenie, jakoby Stolica Apostolska zamierzała przeprowadzić wspólną beatyfikację obu papieży. Podobnie jak w roku 2000, kiedy to Jan Paweł II beatyfikował jednocześnie Jana XXIII, inicjatora II Soboru Watykańskiego, i Piusa IX, autora słynnego Syllabusa.

Charles Taylor

Leszek

Ujawnienie kruchości dogmatycznych odpowiedzi oferowanych przez naukę, religię, metafizykę nie było – nie mogło być – unieważnieniem tych kwestii. Takie było niewygodne stanowisko Leszka, które wypracowywał w serii uderzających obrazów.

Paweł Śpiewak

Kapłan i Leszek Kołakowski

Kapłan pozostaje w pismach Kołakowskiego do końca. Błazen znika. Jego miejsce zajął sceptyk i jego karykatura, wyzwoliciel, demaskator. Kapłan dźwiga ciężar pytań i tradycji, zachowuje i wzmacnia uczestnictwo w sacrum. Ale nigdy nie pozostanie na ziemi sam. Stale towarzyszyć mu będzie „wielki filozof”.

Jan Andrzej Kłoczowski, Jarosław Kuisz, Karol Tarnowski, Michał Bardel, Łukasz Tischner, Paweł Kłoczowski

„Zgroza nagłych cisz”. Trudne dziedzictwo Filozofa

Numer poświęcony dziedzictwu życia i myśli Leszka Kołakowskiego nie może się obyć bez dyskusji, bo właśnie żywioł wieloosobowego dialogu najlepiej pokazuje wszechstronne dziedzictwo i sokratejską naturę tego filozofa.