fbpx
Stefan Wilkanowicz
Stefan Wilkanowicz i Wojciech Bonowicz przy pracy nad Miesięcznikiem (fot. archiwum Miesięcznika „Znak”)
Henryk Woźniakowski

Stefana Wilkanowicza życie długie i owocne

To brzmi banalnie, ale w przypadku Stefana Wilkanowicza trudno znaleźć lepsze słowa. Żył długo – 98 lat – i wyjąwszy ostatni okres, w którym znajdował się pod troskliwą opieką sióstr Albertynek, a słabość ciała uniemożliwiła mu aktywne działanie, wciąż trudził się na wielu polach, które na kolejnych etapach swego życia uważał za najważniejsze.

Czytaj także

Stefan Wilkanowicz

Tomasz Ponikło

Stefan Powszechny

W młodości Stefan kształcił się na inżyniera. Wkrótce po wojnie uzyskał dyplom na Politechnice Warszawskiej i zaraz podjął pracę: w Ursusie, potem w warsztacie samochodowym rychło zlikwidowanym, by ostateczne wylądować na ultrasocjalistycznej budowie „Mincówki”, czyli gmachu ministerstwa przemysłu. Tam zetknął się z absurdami socjalistycznej gospodarki i biurokracji, ale także z pracą fizyczną, z robotnikami, z konkretem zwykłego życia i to wyznaczyło jeden z obszarów jego późniejszej działalności, w którym zajmował się pracą od strony teoretycznej i praktycznej. Podobnie jak ks. Tischnera pasjonował go „dialogowy” charakter pracy, lecz zajmował się też bezrobociem i bezrobotnymi, pomocą dla nich przez parafie, instytucje kościelne i powstające od początku lat 90. organizacje pozarządowe, uczestniczył we wprowadzeniu do Polski Towarzystwa Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych i w innych przedsięwzięciach związanych z tzw. ekonomią społeczną.

Jednak drugim nurtem – a może pierwszym – było dla Stefana życie duchowe, do którego się wdrożył w gimnazjum oo. Marianów, a potem kontynuował w Sodalicji Mariańskiej, szukając inspiracji poprzez kontakty z zakładem w Laskach, podczas rekolekcji u jezuitów i u benedyktynów tynieckich. I bodaj ci ostatni najsilniej go naznaczyli. Nie jest rzeczą przypadku, że dziś Stefan spoczywa na tynieckim cmentarzu. Tu leżą jego mistrzowie i przyjaciele, wśród których spędził najbardziej twórczy czas swego życia – Jerzy Turowicz, Hanna Malewska, Mieczysław Pszon, Tadeusz Żychiewicz, Marek Skwarnicki i wielu innych z kręgu „Tygodnika Powszechnego” i Znaku. Ale chyba ważniejsze jest, że Stefan pełnymi garściami – i całą duszą – zaczerpnął z duchowości i stylu benedyktynów.

Można śmiało powiedzieć, że pochodzące od św. Benedykta proste, a zarazem jakże wymagające wezwania stały się jego życiowymi drogowskazami, którym pozostał wierny na zawsze. Ora et labora – módl się i pracuj; ordo et pax – ład i pokój.

Modlitwa i praca, porządkowanie życia wewnętrznego w przestrzeni wiary i w płaszczyźnie intelektu, a zarazem takie porządkowanie świata, żeby panował w nim pokój.

Pokój, który w rozumieniu Stefana jest przeciwieństwem martwej ciszy: stanem dynamicznym, nieustanną możliwością rozwoju i postępu. Pokój, który daje szansę na prawdziwe spotkanie, na rzeczywisty dialog, tzn. na realną wymianę wartości i wzajemną gotowość na ich przyjęcie, niebędący usiłowaniem przekonania za wszelką cenę do własnych racji czy erystyczną szermierką.

Ora et labora, ordo et pax. Ale też inne składniki benedyktyńskiego stylu były mu bliskie. Św. Benedykt pragnie „nawilżać duszę rosą łaski”, inaczej niż św. Ignacy Loyola, który, jak Stefan powtarzał za wybitnym benedyktynem, o. Piotrem Rostworowskim – pracował nad duszą za pomocą „elektrowstrząsów”. Stefan przyjął jako swój własny ten łagodny, cierpliwy, benedyktyński sposób. Benedyktynom także zawdzięczał szacunek dla tradycji, który nie ma nic wspólnego z tradycjonalizmem, a jest gotowością powracania do korzeni, do zawsze żywych i czystych źródeł tryskających z Ewangelii i z apostolskich początków Kościoła.

Chcesz przeczytać artykuł do końca?

Zaloguj się, jeden tekst w miesiącu dostępny bezpłatnie.

Zaloguj się