Miesięcznik Znak

nr731

Tadeusz Zatorski

Ateista nie musi przepraszać

Bóg bez znaczenia ma szansę odegrać ważną rolę w polskiej, skądinąd bardzo wątłej, debacie o współczesnym chrześcijaństwie. Wierzących zapewne nie przekona, ale może im przynajmniej wyjaśnić fenomen powszechnego zachodnioeuropejskiego ateizmu, który właściwie nie tyle zmaga się z religią, ile ją po prostu ignoruje.

Krzysztof Wołodźko

Kapitalizm i (nie)odpowiedzialność

Co się dzieje, gdy nieliczna uprzywilejowana elita, czyli słynny już 1%, przerzuca cały ciężar negatywnych konsekwencji rosnącego rozwarstwienia na barki pozostałych grup społecznych? A wszystko to w myśl jak najbardziej wolnorynkowych haseł, których wcielenie rzekomo wciąż czyni możliwym spełnienie choćby mitu kariery „od pucybuta do milionera”.

z Kubą Snopkiem rozmawia Arkadiusz Gruszczyński

Niepokorna architektura siódmego dnia

W momencie ogromnych problemów ekonomicznych i społecznych władza wydawała więcej pozwoleń na stawianie kościołów. Powód był prosty: ludzie mieli zająć się budową, a nie protestami.

z Natalią Bażowską rozmawia Marta Lisok

Poleżeć na ziemi

Maluje, rzeźbi, filmuje. Bez kalkulacji i planu. Na szybko, intuicyjnie. Nie stawia granic między środkami wypowiedzi. Natalia Bażowska pyta o miejsce człowieka w cywilizacji sterylności. Dostrzega tęsknoty nowoczesnego społeczeństwa za dzikością. W swoich pracach pragnie znaleźć ekwiwalent ujarzmionej przyrody.

ks. Grzegorz Strzelczyk, Jerzy Vetulani

Módl się i pracuj

Medytacja zwiększa możliwości kory mózgowej. Fakt, że samą aktywnością mentalną możemy coś fizycznie zmienić w naszym mózgu, to jeden z najlepszych dowodów na jedność ducha i materii.

Janusz Poniewierski

Część VIII: Nasi ojcowie (święci) i „starsi bracia”

Czym jest nowa katolicka teologia judaizmu? Spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie, czytając soborową deklarację Nostra aetate i analizując konsekwencje, jakie jej treść niesie dla teologii i naszego stosunku do Żydów i judaizmu.

Catherine Malabou

Plastyczność a cierpienie mózgowe i psychiczne

Zarówno w psychoanalizie, jak i w neurobiologii plastyczna psychika i plastyczny mózg są tym, co znajduje dobrą równowagę między przyszłością a pamięcią, zdolnością do zmieniania się i skłonnością do pozostania tym samym, otrzymywaniem i nadawaniem kształtu. Plastyczność ma jednak również potencjał destrukcyjny.

z Catherine Malabou rozmawia Noëlle Vahanian

To samo jest różne

W przypadku tożsamości nie sposób rozgraniczyć tego, co pojedyncze i powszechne. Istnieje wspólna struktura, funkcjonująca jednak na wiele różnych sposobów. Tożsamość zdecydowanie nie jest substancją.

Antoni Szwed

Intymny Kierkegaard

Świderski zderza ze sobą Witolda Gombrowicza i Fryderyka Nietzschego z Sorenem Kierkegaardem. Do wszystkich trzech myślicieli ma osobisty stosunek i wyraźnie sympatyzuje z ich wyobcowaniem, duchowo do nich przystając.

Maciej Jakubowiak

Czas na wspólnotę akademicką

Akademia jest dziś w kryzysie. Postępująca prekaryzacja pracy naukowej, rosnące zadłużenie związane z kształceniem (które tylko w Stanach Zjednoczonych przekroczyło już 1 bln dolarów), wyzysk pracy doktorantów, wzrastające koszty dostępu do wyników badań – to tylko wierzchołek góry lodowej.

Myśleć do siebie

Wznowiony niedawno Ledwie mrok Andrzeja Falkiewicza przypomina, że literatura to nie tylko ładnie obmyślone zdania, składające się w czytane przy ciepłym świetle historie z pocieszającym zakończeniem.

Magdalena Wrana

„Uczta ziemska, uczta niebiańska”

Florencja ma wymiar inicjacji – spotkanie z nią jest lekcją piękna w czystej postaci, oślepiającą równie mocno co ciepłe, rozmyte światło, dające efekt malarskiego sfumato w naturze, odbijające się w Arno.

Mieczysław Godyń

Serce rozważne szuka mądrości

Tuż przed końcem 2015 r. nakładem niezależnej oficyny Panzerfaustinum Verlag ukazała się książka Joanny Gromek-Illg Szczęście psa i inne teksty.

Anna Marchewka

Największa jest miłość

Z historią Kingi Kosińskiej, transseksualistki, którą czytelnicy i czytelniczki „Znaku” mogą pamiętać z ostatniego numeru roku 2014, trzeba się zmierzyć.

Iwona Boruszkowska

Zapiski z antymaterii

Przebicia, czyli zbiór szkiców krytycznoliterackich ukazujących się na łamach różnych czasopism w ostatnim pięcioleciu, to szczerze wzruszająca próba przedostania się na drugą stronę prześladujących autora literackich obrazów, zdzierania kolejnych palimpsestowych warstw dzieł, dotarcia do „tamtych minut, dźwięków, ruchów, oczekiwania i nadziei”.

Martyna Słowik

Nieprzerwany sprzeciw

Dwunastu reporterów i reporterek. Ogromna liczba historii, które już opowiedzieli i które jeszcze chcą opisać.

Joanna Bilmin-Odrowąż

Relacja z drugiej strony

Po ośmiu latach od opublikowania przez Wydawnictwo Czarne Obwodu głowy zdecydowano się wydać zbiór reportaży Nowaka po raz kolejny.

Piotr Sawczyński

Pojąć politykę

Pojęcia polityczne to pierwsza w Polsce książka Roberta Esposita, czołowego przedstawiciela współczesnej włoskiej filozofii politycznej, na Zachodzie określanej często mianem Italian Theory.

Artur Zaborski

Głos czarnoskórego kina

Kino afroamerykańskie to pozycja pionierska, ale nierówna. Tak jakby liczba badaczy znających się na tym temacie była tak mała, że konieczne okazało się awansowanie tych z II ligi.

Janusz Poniewierski

Wokół jubileuszu 1050-lecia chrztu Polski

Czym jest naród? I kto jest jego członkiem? Czy – jeśli przyjmiemy, że Polacy są „narodem ochrzczonym” – znajdzie się w nim miejsce dla polskich Żydów i muzułmanów? I dla niewierzących?

Marta Kania

Mikrohistoria i makroproblem w Peru

Pozyskiwanie złota na dziko trwa intensywnie od ok. 2005 r. Jeszcze kilka lat temu był to rzeczywiście złoty interes. Mimo że dziś wydobycie znacznie spadło, brunatne wody Madre Dios nadal przyciągają wielu chętnych z całego departamentu, a nawet z obszarów Sierry.

Franciszek Czech

Klany, media i siła ludu

W pierwszych dziesięcioleciach po II wojnie światowej Filipiny były jedną z nielicznych demokracji w Azji. Gospodarka rozwijała się szybko, mówiono nawet, że to drugi po Japonii kraj pod względem ekonomicznym. Jednocześnie już wtedy ujawniały się mankamenty krzepnącego systemu politycznego, które Republika Filipin odziedziczyła po czasach kolonialnych.

Donatas Puslys

Strach reżymu

Katastrofa czarnobylska jeszcze raz potwierdziła najstraszniejsze rzeczy o systemie sowieckim – całkowite deprecjonowanie ludzkiego życia, ogólnie przyjęte traktowanie człowieka jak najzwyklejszego zasobu, zyskującego wartość jedynie w odpowiednich rubrykach statystycznych.

Serhij Stukanow

Prometeusz chybił

Awaria w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej przyczyniła się do desakralizacji władzy radzieckiej, po której rozpad ZSRR pozostał jedynie kwestią czasu.

Aleksiej Łastouski

Nie/przerwana trauma Czarnobyla

Czarnobyl stał się symbolem bezdusznego systemu sowieckiego, nieudolności komunistycznej administracji, która bez trudu poświęciła białoruską ziemię i życie mieszkańców.

Siergiej Paskiewicz

Strefa radioaktywnego zapomnienia

Kiedy ludzie odeszli ze strefy, w stosunkowo niedługim czasie na te tereny wróciły nie tylko pospolite drapieżniki, ale też zwierzęta, które potrzebują do życia wielkich przestrzeni, porośniętych absolutnie dziewiczym lasem. Powrót niedźwiedzia dobitnie świadczy o wyjątkowości ekosystemu czarnobylskiej strefy wykluczenia i o tym, że jej wartość rośnie z każdym rokiem.

Józefa Hennelowa

Coraz bliżej albo coraz mniej

Następny dzień starzenia się może przecież otworzyć pustkę. Było w pamięci i nagle już nie ma, było w wyobraźni i nagle cisza zamiast dźwięku, szara plama zamiast zarysu twarzy.

Oksana Zabużko

Planeta Piołun

26 kwietnia 1986 r. w Kijowie, w okolicy Szulawki, spadł śnieg. Trwało to może minutę albo dwie. Dzień był już prawie letni, słoneczny, drzewa stały w kwiatach i nad wiśniami i morelami, które o tej porze roku szczęśliwie zasłaniają śnieżnobiałymi weselnymi bukietami koszmarkowatość radzieckiej mieszkaniówki, brzęczały pszczoły – ciepła, basowa nuta w szumie miasta…