Miesięcznik Znak

nr705

Andrij Portnow

Ukraina. Wojna i pokój

Na Ukrainie zachodzi bardzo niebezpieczny proces przyzwyczajania się społeczeństwa do przemocy i opisywania tego, co się dzieje, za pomocą terminologii „wojennej”. Zatrzymanie uruchomionych w taki sposób mechanizmów zawsze jest trudne. Wymaga też szczególnej odpowiedzialności zarówno polityków, jak i działaczy społecznych oraz dziennikarzy.

Piotr Kosiewski

Obrazy i rzeczy

Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg czy Andy Warhol na dobre weszli do kanonu kultury. Więcej, stali się częścią kultury masowej, należą dziś do głównego nurtu i chyba zapominamy, że pop-art u swych początków był propozycją radykalnej zmiany myślenia o sztuce. Nie zawsze też pamiętamy o jej związkach z designem. Wystawa Pop Art Design w londyńskim Barbicanie pokazuje te mniej oczywiste oblicza pop-artu.

Michał Jędrzejek

Pojednanie Kościołów – pojednanie narodów

O pojednaniu i przebaczeniu, o trudnych kartach polsko-rosyjskiej historii, ale również o wraku tupolewa i „ideologii gender” dyskutowali duchowni, politycy i ludzie kultury podczas konferencji Przyszłość chrześcijaństwa w Europie. Rola Kościołów i narodów Polski i Rosji, która odbyła się pod koniec listopada w Warszawie.

Justyna Siemienowicz

Na pętli czasu

Okazuje się, że opętanie nie zawsze jest sprawą nieczystych mocy. A twórczy szał dopaść może nie tylko człowieka pozostającego we władzy (złego) ducha, lecz także przeklętego ciała, zwłaszcza gdy ciałem tym żywią się wszystkie największe świętości naszej kultury.

Anna Arno

Wspaniały egocentryk Rilke

„Zgaś moje oczy: ja cię widzieć mogę” – ten wiersz z Księgi godzin długo uchodził za ekstatyczne wezwanie do Boga. Dopiero opublikowane w 1951 r. wspomnienia Lou Andreas-Salomé wyjawiły, że była to w istocie modlitwa do niej. Po raz pierwszy po polsku ukazuje się Dziennik schmargendorfski, jeden z młodzieńczych diariuszy Rilkego, w całości adresowany do Lou.

Danuta Sosnowska

Dopóki śmierć…

„W dniu 28 zeszłego miesiąca, o godzinie 8ej wieczór, straszne lecz sprawiedliwe wyroki nieba rozłączyły mię z ukochaną moją małżonką (…)” – notuje Antoni Ostrowski. W chwili tragedii miał 31 lat, zmarła żona zaledwie 26: wielka miłość trwała „7 lat, 5 miesięcy i dni 13”.

Maria Karpińska

Już nigdy

Pisząc Dziennik żałobny, Roland Barthes pracował równolegle nad innymi tekstami. W tym trudnym okresie redagował jedno z najważniejszych swoich dzieł, Światło obrazu. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że wiele z opisywanych w tym kanonicznym dziele emocji miało swoje źródło właśnie w żałobie po śmierci matki.

Anna Mateja

Tkanka codzienności

Historia środowiska Znakowo-Tygodnikowego to dzieje mężczyzn. Oni piastowali najwyższe funkcje, stanowili większość w zespołach redakcyjnych, ogłaszali programowe teksty. Oni angażowali się w politykę, gdy po przełomie październikowym czy w 1989 r. stawało się to możliwe. A gdzie w tym wszystkim były kobiety?

z Alvinem H. Rosenfeldem rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Pornografia Holokaustu

Pytania o pamięć Zagłady biorą się nie tylko z samej historii zbrodni nazistowskich przeciwko Żydom, ale również z tego, jak te zbrodnie są reprezentowane i interpretowane przez wiele mediów w różnych narodowych, społecznych i kulturowych kontekstach. To, co nazywamy „pamięcią Holokaustu”, w dużym stopniu jest produktem tych reprezentacji oraz wielu znaczeń, które różnorodne publiczności im nadają.

Eva Illouz

Miłość w kapitalizmie

Internet, jak żadna wcześniejsza technologia, zradykalizował pogląd, że „ja” jest tym, „który wybiera”, i wyostrzył przekonanie, że romantyczne spotkanie winno być wynikiem najlepszej możliwej selekcji. Innymi słowy, wirtualne spotkanie stało się czymś wysoce przemyślanym, wynikiem zastosowania racjonalnej metody zbierania informacji potrzebnych do wyboru partnera. Stało się dosłownie zorganizowane jak rynek: można porównać „wartość” przypisywaną różnym osobom i wybrać „najlepszą okazję”.

Jakub Małecki

Wydmy

Pojawiły się niedawno. Piękne, olbrzymie. Właściwie spodziewałem się ich dużo wcześniej. Żałuję tylko, że skończyła mi się herbata.

z Jarosławem Hrycakiem rozmawia Tomasz Horbowski, Piotr Kosiewski

Ukraina to codzienne doświadczenie

Na pewno jest to Ukraina młoda. Etniczność i język przestały być dla niej kluczowe. To Ukraina dwujęzyczna. Można w niej mówić po rosyjsku i dla nikogo nie będzie to stanowić problemu. Najważniejsze są bowiem dla niej wybory, których chce dokonywać. A one są proeuropejskie. Na Majdanie ta „trzecia” Ukraina odwołuje się do wartości. Chce wartości europejskich. Dzisiaj nie jest ważne, co się pod tym pojęciem kryje. Czytelny jest przekaz: „Domagamy się głębokiej zmiany”.

z Mykołą Riabczukiem rozmawia Tomasz Horbowski, Piotr Kosiewski

Majdan Ukraińcom się wydarzył

Okazało się, że Ukraina stale i zapewne w sposób nieunikniony dryfuje na Zachód. Nie można już tego zatrzymać. Nie chodzi tylko o „miękką siłę” Unii, która jest miejscem atrakcyjniejszym do życia, lecz o wartości.

z Adamem D. Rotfeldem rozmawia Michał Jędrzejek, Dominika Kozłowska

Nowy porządek światowy

Świat zmienia się coraz szybciej, a myślenie polityków z reguły pozostaje dosyć tradycyjne. Przykładowo: decyzje polskich polityków i wojskowych – świadomych przecież potencjalnej groźby konfliktu w cyberprzestrzeni – wydają się niekiedy anachroniczne, zwłaszcza gdy dotyczą rozbudowywania i modernizacji sił pancernych. Z drugiej strony, warto pamiętać, że konflikty w cyberprzestrzeni będą rozgrywać się równolegle z konfliktami konwencjonalnymi. A zatem potrzebne są zbrojenia, które umożliwią przeciwstawienie się potencjalnej napaści, zarówno z użyciem tradycyjnych środków walki, jak też nowych narzędzi wojny w cyberprzestrzeni.

Justyna Bargielska

Kierunki i kąty, i pola kapusty

Z demokracją jest taki problem, iż nagle okazuje się, że kąt prosty pomiędzy kierunkiem północnym a kierunkiem, dajmy na to, wschodnim zawiera w przybliżeniu nieskończoną ilość kierunków północno-wschodnich. I w każdym z nich można by pociągnąć metro.

Józefa Hennelowa

Coraz bliżej albo coraz mniej

Przed grozą musimy się bronić, albo przynajmniej pocieszać, prognozami.

Tadeusz Zatorski

„Wiemy zbyt wiele”. Czy teolog może nie być ateistą?

Bardziej tradycjonalistycznie nastawieni wyznawcy w karkołomnych koncepcjach teologicznych wyczuwają zapewne nie tyle powiew świeżej myśli, ile raczej desperację, zwątpienie i zagubienie konstruujących je uczonych, którzy chyba sami przestają z wolna wierzyć we własne dogmaty, ale wciąż jeszcze boją się do tego – nawet przed sobą – przyznać. Stąd wyrażane dziś dość często podejrzenie, że teologowie wcale nierzadko bywają w istocie kryptoateistami. Podejrzenie niebezzasadne.

Józef Majewski

Watykańska strażniczka ortodoksji a teologia

W posoborowej historii Kościoła fale krytyki teologów pod adresem Kongregacji Nauki Wiary, i w ogóle Kurii Rzymskiej, przyjmowały kształt w miarę regularnie ogłaszanych deklaracji, będących odpowiedzią na konkretne wydarzenia. Ostatnio dołączyła do nich jeszcze jedna, jak się zdaje, równie ważna, tyle że internetowa: „Władza w Kościele katolickim. Deklaracja katolickich uczonych w sprawie władzy”.

z Andrzejem Szostkiem MIC rozmawia Dominika Kozłowska

Posłuszeństwo sumieniu czy Kościołowi?

Wielu księży boi się stawiać sprawę sumienia i wolności wyraźnie: „Masz prawo iść za głosem swojego sumienia”. W tle czai się niekiedy niewypowiedziana wprost obawa, że przestaniemy wówczas mieć nad ludźmi kontrolę. A przecież nie o taką kontrolę chodzi.

z Wacławem Hryniewiczem OMI rozmawia Dominika Kozłowska, Janusz Poniewierski

Nie trzeba się bać zmiany

Nie wykluczajmy kategorycznie pojęcia czasu przemienionego z życia przyszłego świata. Teologowie nazywają go czasem Bożym, czasem eschatologicznym, czasem radości i święta z Bogiem, w którym możliwy jest ciągły rozwój.