Miesięcznik Znak

nr725

Michał Lubina

Birma: zdyscyplinowana demokracja

Planowane na 8 listopada pierwsze od 25 lat wybory powszechne w Birmie mają być namacalnym dowodem reform politycznych: wychodzenia kraju z wojskowej dyktatury i zmierzania ku demokracji. Jest wręcz przeciwnie. Bez względu na wynik wybory usankcjonują władzę armii przebranej teraz w cywilne stroje.

Kazimierz Popławski

Estonia po rosyjsku

Jeśli w Europie mówi się o Estonii, to najczęściej w kontekście dwóch tematów – o niesamowitym sukcesie modernizacji kraju albo o licznej mniejszości rosyjskojęzycznej. Ta pierwsza kwestia sprawia, że niewielki kraj nadbałtycki jest wynoszony pod niebiosa. Natomiast niemal każda wzmianka o mniejszości złowieszczy wojnę. Między tymi dwoma skrajnościami jest mniej spektakularne, ale prawdziwe codzienne życie.

Dominika Kozłowska

Synod ubogi

Kiedy w 2012 r. Kościół rzymskokatolicki obchodził 50. rocznicę rozpoczęcia obrad II Soboru Watykańskiego, w wielu krajach, również w Polsce, podnosiły się głosy wskazujące na potrzebę ponownej dyskusji o tym, co to znaczy „być chrześcijaninem”. Wszak posoborowe dekady przyniosły potężne zmiany obyczajowe, polityczne i naukowe, wpływające także na wybory oraz style życia ludzi wierzących. Odpowiedzią na tamte postulaty jest inicjatywa zwołania synodów poświęconych wyzwaniom stojącym przed rodziną.

Eliza Szybowicz

Szalona głowa, złote serce

Bohaterka o szalonej głowie i złotym sercu jest nie do pokonania. Wyjdzie cało z zamku Sinobrodego oraz pałacu Królowej Śniegu, zabierając ze sobą odmienionych groźnych gospodarzy. Jeszcze pomoże innym. Z impetem wkroczy do akcji, żeby naprawić relacje, których nikt nie umie czy nie chce zmienić

z Maciejem Dudą rozmawia Monika Świerkosz

Sukienka, która (nie) straszy

Jak zmienił się wizerunek i rola feministy od XIX w. i jakie pułapki czyhają dzisiaj na entuzjastów problematycznego słowa na „f” ?

Karolina Sulej

Puszczalskie, brzydkie i samolubne

Co z tym feminizmem? Jest wszędzie czy nie ma go w ogóle? To radykalna ideologia czy wyraz zwyczajnej troski o wolność i podmiotowość?

z Evą Illouz rozmawia Mateusz Burzyk

Feminizm nie tylko dla kobiet

Kobieta i mężczyzna są związani kontraktem miłości, tyle że umowa ta zawiera również zapis o podległości. Feminizm nie może więc kierować się polityką prostego antagonizmu, bo polityczność rodziny jest wewnętrznie bardzo skomplikowana, a tożsamość kobiety wiąże się ze wszystkimi rolami, które łączą ją z mężczyzną.

Janusz Poniewierski

Teolog powszechny

Większość autorskich prac ks. prof. Andrzeja Zuberbiera ma charakter popularny. On pisał je dla „zwykłych” ludzi, unikał w związku z tym określeń czytelnych wyłącznie dla specjalistów, ograniczał przypisy. Doskonale bowiem rozumiał, że Kościół potrzebuje teologów, którzy potrafią dotrzeć do szerszej publiczności

Józefa Hennelowa

Coraz bliżej albo coraz mniej

Staram się, przynajmniej dzwoniąc do ciebie, rozmawiać o przeszłości, którą żyjemy obie. Odnajdujemy się na ścieżce naszych dawnych i bardzo dawnych wspólnych wspomnień. Drugą ścieżkę odkrył niedawno proboszcz, uruchamiając także na twoje potrzeby domowego szafarza Eucharystii. Na resztę odpowiedzi: „Kiedy dojdziemy?”, pozostaje nam czekać, tak samo tobie jak mnie.

Paul Bloom

Przeciw empatii

Kiedy ktoś pyta mnie, nad czym pracuję, często mówię, że piszę książkę o empatii. Ludzie zwykle się uśmiechają i kiwają głową, a wtedy ja dodaję: „Jestem jej przeciwny”. Wywołuje to zazwyczaj skrępowany śmiech.

Janusz Poniewierski

Część IV: Chrześcijański korzeń antyjudaizmu

Czym jest nowa katolicka teologia judaizmu? Spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie, czytając soborową deklarację Nostra aetate i analizując konsekwencje, jakie jej treść niesie dla teologii i naszego stosunku do Żydów i judaizmu

Mateusz Hohol, Łukasz Kwiatek

Kulturowa natura moralności

Można wskazywać na różne biologiczne i kulturowe komponenty ludzkiej moralności, ale ostatecznie nie da się ich od siebie odseparować. Biologia wyposaża nas w społeczne i poznawcze mechanizmy, które dzięki kulturze integrujemy, a ich produkty przyswajamy i narzucamy innym.

ks. Grzegorz Strzelczyk, Jerzy Vetulani

Czy biologia pozbawiła nas wolnej woli?

Gdy XX-wieczne badania neurologiczne dowiodły, że decyzja podjęcia działania zapada w mózgu wcześniej, niż dowiaduje się o niej nasza świadomość, zachwiało to dotychczasową wizją świata, w którym człowiek dzięki wolnej woli jest w pełni odpowiedzialny za swoje wybory. Spowodowało to popłoch u moralistów, nie tylko katolickich

Justyna Bargielska

Znaki zastane

Człowiek zaczyna się rozglądać za ukrytymi kamerami, gdy w kolejnym wynajmowanym pokoju znajduje książkę o okładce utrzymanej w granacie i bieli lub, przeciwnie, smolistej czerni, z charakterystycznymi trójkątnymi kształtami mającymi nasuwać na myśl a to zdradzieckie skały, a to kły potwora czającego się w ciemnościach, a to XIX-wieczne okręty.

Andrzej Muszyński

Szczuka

Trudno znaleźć jego fotografię. Jakby nawet po śmierci chciał być wierny swojej idei – najpierw sztuka, potem twórca. Dlatego rarytasem jest zdjęcie w monografii Mieczysław Szczuka z 1965 r. – stoi zimą gdzieś na grani z partnerem, przypięty do liny.

Tomasz Z. Majkowski

Gra, czyli świat

Najbardziej dochodowe i najkosztowniejsze produkcje, przeznaczone zarówno dla jednego, jak i dla wielu graczy proponują obecnie wielogodzinny pobyt w realistycznie przedstawianych, fikcyjnych światach, których przemierzanie i zamieszkiwanie jest równie ważne, jeśli nie ważniejsze, niż rozgrywka czy opowiadana przez grę historia.

Łukasz Tischner

Dwie pierwszorzędne siły

Wreszcie w jednym tomie znalazły się wszystkie najważniejsze teksty Czesława Miłosza o Witoldzie Gombrowiczu i na odwrót! Mamy tu teksty literackie (m.in. fragmenty Dziennika Gombrowicza, Ziemi Ulro i Roku myśliwego Miłosza), ale i szkice krytycznowspomnieniowe Miłosza, zachowaną korespondencję pisarzy (poszerzoną o listy do innych adresatów, które rzucają światło na ich stosunki), a dodatkowo szkice „Kota” Jeleńskiego i Rity Gombrowicz. Zaletą tomu jest logiczne i chronologiczne uporządkowanie,które pozwala śledzić krok po kroku, jak obaj się inspirowali i wspierali

Piotr Sawczyński

Filozofia bez pardonu

Pierwszy rzut oka na tytuł książki Alaina Badiou musi zaskakiwać. Komu bowiem nie wstyd posługiwać się dzisiaj tak patetycznym i niemodnym słowem jak „manifest”?

Artur Madaliński

Oddawanie świata

„Jednak rozważam bezustannie zagadnienie tęsknoty, zastanawiam się też, czy sprawia mi ona cierpienie” – wyznaje narrator Poczucia kresu, opublikowanej w 2011 r. powieści, którą Julian Barnes zadedykował swojej zmarłej trzy lata wcześniej żonie Pat Kavanagh. To zdanie brzmi jak nieświadoma zapowiedź Wymiarów życia, najnowszej książki brytyjskiego pisarza.

Michał Koza

Widmowe narodziny nowoczesnego podmiotu

Książka Jakuba Momry to wyzwanie dla czytelnika już na poziomie językowym, którego roli w odbiorze całego projektu nie można pominąć. Wywód jest wyjątkowo gęsty, a przejście przez meandry myśli autora wymaga sporo cierpliwości, uwagi, a przede wszystkim wiedzy literaturoznawczej i filozoficznej.

Mateusz Burzyk

Warunki bezwarunkowości

Zanim Derrida osiągnął popularność i filozoficzny autorytet, musiał borykać się z antysemickimi ustawami reżimu Vichy, depresją po zderzeniu z francuskim systemem szkolnictwa oraz długoletnim niezrozumieniem przez wielu tradycyjnie zorientowanych akademików.

Krzysztof Wołodźko

Kapitalizm, postęp i wyzysk

Wiek kapitału: 1848–1875 to drugi tom opowieści Erica Hobsbawma o źródłach nowoczesności. Erudycyjna podróż w świat gospodarki, polityki, kultury i idei obejmuje nieledwie trzy dekady.

Początek i potrzeba kontynuacji

Oficjalny dialog Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce z Żydami i judaizmem rozpoczął się w maju 1986 r., przeszło 20 lat po uchwaleniu soborowej deklaracji Nostra aetate. To właśnie wtedy – tuż po wizycie Jana Pawła II w rzymskiej synagodze – powołano do życia Podkomisję Episkopatu ds. Dialogu z Judaizmem, a na jej czele stanął biblista bp Henryk Muszyński.

Paweł Jasnowski

Żydowskie elity Krakowa

W Muzeum Historycznym Miasta Krakowa do 25 października oglądać można wystawę Budowali nowoczesny Kraków, której towarzyszy publikacja poświęcona wkładowi żydowskich działaczy samorządowych w budowę nowoczesnego miasta.

Ilona Klimek-Gabryś

Kulturowa sztuczka

Dlaczego dzisiaj często odrzucamy nowoczesne projekty architektoniczne i nostalgicznie powracamy do tradycyjnych rozwiązań?

Martyna Słowik

Bezszelestna Panna Stefa

„Trudno określić, gdzie zaczyna się Korczak, a gdzie kończy się Wilczyńska” – pisał Emanuel Ringelblum. Z kolei Magdalena Kicińska, autorka biografii Stefanii Wilczyńskiej, swoje rozważania rozpoczyna od próby uchwycenia splotu dwóch wielkich postaci: „Współpracowali ze sobą przez całe życie (…) Wszystko, co związane jest z osobą Korczaka (…) jest wspólnym dorobkiem obojga”.

Paulina Małochleb

Pole walki o władzę

Świetna opowieść reporterska dla wszystkich, którzy chcą się dowiedzieć, dlaczego jakiekolwiek przemiany społeczne tak trudno przeprowadzić w państwach arabskich. El Feki – pół Walijka i pół Egipcjanka opisuje życie społeczeństwa egipskiego z dystansu, jaki daje jej podwójna tożsamość.

Agnieszka Dauksza

O polskich robotnicach, nareszcie

„Jesteśmy krajem setek tysięcy wdów i sierot” (s. 29) – tak o powojennych losach kobiet pisze Natalia Jarska. Monografia Kobiety z marmuru. Robotnice w Polsce w latach 1945–1960 to przykład pasjonującego i przejmującego pisania historii społecznej.