Miesięcznik Znak

nr738

Shalini Randeria

Decentralizowanie Europy

Spojrzenie na historyczne i współczesne splątanie Starego Kontynentu z resztą świata pozwoli nam na myślenie w kategoriach powiązań, a nie różnic. Ale, co ważniejsze, pomoże dostrzec fakt, że Europa nigdy nie posiadała czystej tożsamości, która byłaby nieskażona wiekami mieszania się z innymi kulturami i religiami.

Beata Chomątowska

Pokolenie Europejczyków

Pamiętam doskonale tamten moment, początek maja 2004 r. Stojąc na krakowskim Rynku, słuchając niekończących się przemówień i gapiąc się na feerię sztucznych ogni, poczułam – bodaj pierwszy raz w życiu, nie licząc uniesień podczas koncertów – wzruszenie z uczestnictwa w rytuale zbiorowym. Wreszcie, udało się! Jesteśmy w Unii!

z Aleksandrem Smolarem rozmawia Michał Jędrzejek

Kruchość

Poczucie kruchości jest dla mnie czymś szczególnie europejskim. Jesteśmy kontynentem małych narodów. Wojny i tragedie nauczyły nas, że konieczne są kompromis i szukanie porozumienia w świecie podzielonych racji.

Angelika Kuźniak

Niebo nad

W Polsce: „czarno, czarno, piekielnie czarno”. Taki wpis ukazuje się na fanpage’u poświęconym Zofii Stryjeńskiej. Są tacy, którzy słowo „piekielnie” (to jej słowa z 1934 r.) traktują dosłownie.

Julia Szulecka, Kacper Szulecki

Pocztówki z antropocenu

Aktualne stężenie CO2 w atmosferze wynosi ponad 404 cząsteczki na milion, o 40 razy więcej niż w roku 2000. Średnia globalna temperatura roczna była w roku 2015 (najcieplejszym w historii, ale obecny się jeszcze nie skończył) o 1°C wyższa niż przed rewolucją przemysłową. Jak wygląda świat, który kryje się za tymi abstrakcyjnymi liczbami?

Błażej Popławski

Głodni sukcesu

Afryka odnotowuje spektakularny wzrost gospodarczy. Jego beneficjentem są jednak głównie elity polityczne. Nauczyły się one z ułańską fantazją ogrywać opozycję, przedstawicieli koncernów międzynarodowych oraz dawców pomocy z Europy i Ameryki.

Dominika Kozłowska

Przeciw dyskryminacji

Czy osoby homoseksualne są w Polsce dyskryminowane ze względu na orientację, a postawa katolików się do tego przyczynia? Czego dowiedzieliśmy się po zakończeniu kampanii społecznej Przekażmy sobie znak pokoju?

Janusz Poniewierski

Wypominki A.D. 2016

Redakcję „Znaku” przez lata tworzyli ludzie łączący w sobie profesjonalizm z ideowością. Pragnę ogarnąć dziś ich wszystkich wdzięczną pamięcią i modlitwą.

Józefa Hennelowa

Coraz bliżej albo coraz mniej

Szczególnym darem staje się w tej mierze to krótkie stwierdzenie ks. bpa Rysia, że Ojcze nasz jest jedyną modlitwą podarowaną nam przez samego Syna Bożego, a więc ze środka wieczności, a przeznaczoną, by nią mówić do Boga.

Anna Mateja

Szpalty obalają ustrój

Przez 44 lata, od 1946 do 1990 roku, redakcja miesięcznika „Znak” funkcjonowała w asyście dodatkowego, nieproszonego współpracownika – cenzury. W jaki sposób redaktorzy utrzymywali równowagę między nadmiarem ostrożności a obroną niezależności?

z René Girardem rozmawia Redakcja czasopisma „Réforme”

Apokalipsa już się rozpoczęła

Żyjemy w epoce wstrząsu. Ogłoszenie apokalipsy to dziś jedyny sposób na uratowanie świata. Wyzwanie ludzkości trwa.

Rafał Zawisza

Bez końca z Girardem, i tak aż do końca świata…

Teoria Girarda ma dzięki swojemu rozmachowi potencjał, żeby widzieć w procesie sekularyzacji spełnianie się Ducha, jednającego konserwatywny respekt dla uznanych i sprawdzonych instytucji z rewolucyjnym zapałem do ich odnowy oraz liberalnym wyczuciem kruchości życia jednostkowego.

z Tomaszem Dietlem rozmawia Anna Mateja

Intuicja w świecie nano

Pracujemy nad urządzeniami, które by przypominały neurony ludzkiego mózgu. I choć jesteśmy na początku drogi, przypuszczam, że tu właśnie należy się spodziewać przełomu technologicznego.

z Grzegorzem Niziołkiem rozmawia Katarzyna Pawlicka

Teatr jest przestrzenią lękową

W Polsce wciąż mamy potrzebę wyodrębnienia teatru jako medium osobnego. Nie chcę się zagalopować, ale za tym kryje się chęć obrony polskiej inności wobec zagrażającego nam imperializmu kulturowego.

Anna Marchewka

Sukienka w sprawie

Zespołowej pracy – jak gry w piłkę – trzeba się nauczyć. Jak duże to zadanie? Wystarczy przypomnieć niechęć do wpisywania się w tradycję działań kobiecych: pisarki i poetki pytane o inspiracje, o mistrzynie najczęściej odpowiadają, że nie mają takich – jakby odwołanie się do osiągnięć Zofii Nałkowskiej czy Anny Świrszczyńskiej groziło posądzeniem o wtórność. Czy przyznajemy się do tego czy nie, to wchodzimy po ich plecach i wspierając się na ich ramionach, widzimy więcej, dalej, bo nie musimy zaczynać od nowa.

Jacek Błach

Podziemne rzeki, inne życia

Młody Hertz porusza w Iwaszkiewiczu jakąś wewnętrzną, niezwykle dla niego ważną, strunę – bliski kontakt z młodym, wrażliwym człowiekiem uderza w skorupę, która zdążyła powlec poetę w średnim wieku.

Krzysztof Wołodźko

Po czyjej jesteś stronie?

Zinn widzi historię Ameryki jako zadanie na przyszłość: ze wszystkiego należy wyciągać wnioski, każda przegrana i wygrana stanowią lekcję poglądową, materiał do odrobienia w zeszycie do ćwiczeń z walki klas.

Bernadeta Prandzioch

Dlaczego Go zdradziłeś, Judaszu?

Czy w istocie Judasz mógł być zły, tak zły, jak opisują to ewangeliści, skoro Chrystus wybrał go na jednego ze swoich apostołów? Dziwne napięcie, sprzeczność, niedopasowanie przenikające tę postać stają się rytmem opowieści Máraiego.

Katarzyna Kazimierowska

Koniec niewinności

Wojna odbiera światło, kolory i radość, ale można ją pokonać – przekonują Romana Romanyszyn i Andrij Łesiw.

Marta Marzec

Klucz do szczęścia społeczeństwa

Sztompka wskazuje idealny model społeczeństwa, do którego powinniśmy dążyć. To model oparty na szczególnej formie kapitału społecznego – kapitale moralnym.

Arkadiusz Kierys

Biografia paralelna katolików polskich

Koniec II wojny światowej oznaczał dla katolików polskich akceptację reżimu komunistycznego w polityce, uspołecznionych środków produkcji w gospodarce i dialektyki w nauce. Jedyną wolną niszą – „butlą powietrza w zaduchu indoktrynacji” – była sfera duchowa.

Michał Przeperski

Zychowicz niepoprawny

Piotr Zychowicz przyzwyczaił czytelników do kontrowersji. Łamanie tabu, formułowanie brawurowych tez i historia kontrfaktyczna – to jego znaki rozpoznawcze.

Paweł Jasnowski

Miasto zapomnianych

Nowa książka w Serii „Zakopiańska” Czarnego opowiada o Zakopanem, którego już nie ma, a którego śladami można podążyć.

Marcin Cielecki

Lustereczko, powiedz przecie…

Jean-Louis Vullierme stwierdza dobitnie, że dysponujemy zdecydowanie zbyt prostym równaniem: „nazizm = antysemityzm + traktat wersalski”.

Mateusz Burzyk

Kres wielkości

Esej ten to przede wszystkim studium upadku – Francja jest dla Ciorana krajem z wielką przeszłością, który popadł w dekadencję, czyli w „niemożność dalszego tworzenia w kręgu wartości, które [ją] określają”.

Iwona Boruszkowska

Autor własnego życia

Wydawnictwo słowo/obraz terytoria przypomniało (pierwsze polskie wydanie miało miejsce w 1972 r.) wspaniałą miniaturę Michela Leirisa – książkę o dojrzewaniu do autorefleksji, monolog zbuntowanego intelektualisty cynicznie (realistycznie?) oceniającego otaczający świat.

Mateusz Szczerba

Genet, sobowtór Gombrowicza

W książce Rosoła, jak to zresztą często bywa w przypadku książek „o Gombrowiczu”, rozbrzmiewa wiele głosów.

Eliza Kącka

Rozmowy uchodźców?

Rozmowy o inteligencji to dziesięć wywiadów z profesorkami i profesorami (od roczników 30. po 60.; od Andrzeja Walickiego po Agatę Bielik-Robson i Tomasza Zaryckiego) – wyraziście obecnymi akademicko i nieobojętnymi na to, co się dzieje w sferze publicznej.