Miesięcznik Znak

nr740

Giorgio Agamben

Anioły i historia

Każdy anioł ma dwoistą naturę: ekstatyczne chóry śpiewające w niebiosach nieskończoną chwałę Boga są niczym innym jak drugim obliczem – ceremonialnym i liturgicznym – pilnych skrzydlatych funkcjonariuszy, którzy wykonują na ziemi „historyczne” dekrety Opatrzności.

Ireneusz Kania

Do czego są nam potrzebne anioły?

Problematyka „anielska” jest nie mniej złożona i bogata niż „diabelska”; anioł, jego istota i usytuowanie w teologii chrześcijańskiej nastręczają wręcz więcej pytań, wątpliwości i niejasności niż diabeł, poniekąd prosta antyteza Boga.

z Rafałem Milachem rozmawia Łukasz Białkowski

Kolektywność, której musiałem się nauczyć

Przez to, że fotografia rejestruje rzeczywistość, często wydaje nam się, że możliwe jest opisanie tej rzeczywistości. Jest to nie tyle błąd, ile myśl bardzo utopijna. Fotografowanie to nieustanna walka z wyobrażeniami.

Justyna Siemienowicz

„Za kogo mnie masz? Za białego człowieka?”

Pogrzebać kajdany to napisana z naukową rzetelnością, a zarazem z powieściowym rozmachem i werwą historia ruchu abolicjonistycznego.

Anna Marchewka

O literaturze, czyli o manifestacjach wolności

Julio Cortázar wykonuje pracę u podstaw czy też: pracę od wewnątrz, uświadamiając swoim rozmówcom i rozmówczyniom ograniczenia i ślepotę wynikające z ich specjalnej pozycji: tyle jest światów poza ramą centrum, tyle do czytania, tyle do zrobienia.

Błażej Popławski

Wyspa zwierciadlanych miraży

Krzysztof Jacek Hinz w reportażu Kuba. Syndrom wyspy wciela się w rolę przewodnika po skansenie rewolucji, ostatnim – i nieco już zmurszałym – bastionie komunizmu.

Ilona Klimek-Gabryś

Opowiedzmy to razem

Antologia wydana przez Muzeum Warszawy przywraca legendom ich pierwotne znaczenie: przypomina, że niegdyś były one opowieściami ukazującymi ludową wersję historii, przekazywanymi wśród dorosłych i pełniącymi nie tylko poznawcze, ale także socjalizujące i więziotwórcze funkcje.

Inga Iwasiów

Zranieni miłością

Miłość, potraktowana jako widomy znak sukcesu, a zarazem oprawiona w ramę ironii i dystansu, powinna przestać kojarzyć się z zadaną wolnością.

Joanna Bilmin-Odrowąż

Recykling historii

Polsko-niemieckie miejsca pamięci to kompendium nowoczesnej historii polsko-niemieckiej, które traktuje o procesie tworzenia się pamięci – jej rozwoju i zmiennej naturze – w ujęciu porównawczym.

Tadeusz Zatorski

Nie śpijcie spokojnie

Prawdziwą siłą nośną religii okazuje się jej zdolność do wydobywania z człowieka najgorszych cech i aktywizowania jego najbardziej odrażających skłonności. Gdyby religie nie istniały, mawiał Steven Weinberg, „byliby na świecie ludzie dobrzy, czyniący dobro, i ludzie źli, czyniący zło. Religii potrzeba, by zło czynili ludzie dobrzy”.

Michał Przeperski

Pius XII i zapomniani bohaterowie

Czy Pius XII był „papieżem Hitlera”? To pytanie historycy zadają sobie od lat, udzielając na nie różnych, często bardzo skrajnych odpowiedzi. Książka Marka Rieblinga w prawdziwie imponującym stylu podejmuje ten temat na nowo.

Martyna Słowik

Wszechświat w kawałkach

Miasto Archipelag jest owocem dużego projektu dokumentalnego, który Filip Springer realizuje razem z Wydawnictwem Karakter, „Polityką”, radiową Trójką oraz korespondentami i mieszkańcami 31 byłych miast wojewódzkich.

Monika Gałka

Świadomość miasta

Wade Graham szczegółowo opisuje proces powstawania różnych rozwiązań urbanistycznych i powody, dla których te często odważne, lecz dość utopijne koncepcje mogły z papieru przenieść się także (w jakimś stopniu) do świata rzeczywistego.

Joanna Bernatowicz

Powrót do wspólnej historii

Jak mówić o bieżeństwie, by było zrozumiałe dla Polaków? Autorka Bieżeństwa 1915 znakomicie uporała się z tym problemem.

Marta Duch-Dyngosz

Zadawać wciąż te same pytania

W tej niewielkich rozmiarów książeczce francuska historyczka Annette Wieviorka mierzy się z jednym z największych wyzwań myśli humanistycznej – podejmuje próbę opowiedzenia i zrozumienia Zagłady.

Marcin Cielecki

Zapomniany apologeta

Setianie uważają, że Jezus narodził się z Dziewicy, a dopiero później zstąpił na niego Chrystus. Sam zaś Chrystus często przybierał postać węża i wcis- kał się do łona Maryi, stąd mamy poskręcane wnętrzności. Askoduci utrzymują, że zbawienie jest poznaniem, dlatego rytuał chrztu nie ma większego sensu. Donatyści tak bardzo pragną męczeństwa, że zmuszają napotkanych ludzi, aby zadali im śmierć. Nowacjanie uznają, że ci którzy wyparli się wiary – choćby później żałowali – nie dostąpią zbawienia. Czternastianie utrzymują uparcie, że Pascha przypada 14. dnia miesiąca…

Janusz Poniewierski

Świat pytań

Fascynujący jest świat żydowskiej egzegezy biblijnej. Przenika go wiara, że święty tekst „tłumaczy nie tylko to, co Bóg miał na myśli, ale nawet to, kim On jest i kim jesteśmy my”. W świecie tym większą wagę przywiązuje się do dobrze zadanych pytań aniżeli do trafnych odpowiedzi, których zresztą może być więcej niż jedna.

Wojciech Zalewski

O Bogu po „śmierci Boga”

Książka Idol i dystans to obszerny, erudycyjny esej filozoficzno-teologiczny: próba nakreślenia nowego, głębokiego, źródłowego myślenia i mówienia o Bogu. Trzeba zaznaczyć, że określanie autora książki Jeana-Luca Mariona, współczesnego francuskiego fenomenologa, mianem filozofa postmodernistycznego – co zdarzyło się redaktorom polskiego wydania – jest nietrafione.

Janusz Poniewierski

Bibliofil

Redaktor „Tygodnika” Jacek Susuł był człowiekiem starej daty: miał klasyczne gusta literackie, przedwojenną kindersztubę i takiż sposób bycia. Zdaniem o. Jana Góry „z brodą i wąsami wyglądał jak krasnal. A ze swoją specyficzną powolną wymową, jakby zamierzał celebrować każde słowo, był przybyszem z XIX wieku”.

Józefa Hennelowa

Coraz bliżej albo coraz mniej

A jednak to nieprawda, że ta ostateczna starość jest jakąś pustelnią, w której pomału znikamy. Zadziwiającym zwrotem kalendarz wydarzeń nie tylko przyspieszył niewyobrażalnie, ale jakby zmienił kierunek o 180 stopni. Doświadczenie biegnących godzin przynosi sygnały alarmowe.

Janusz Poniewierski

Antygona à rebours

W ostatnich latach wiele mówiło się o klauzuli sumienia; debatowano o niej głównie w odniesieniu do kwestii aborcji. Dziś szacunku dla swoich sumień domagają się niektóre rodziny ofiar katastrofy smoleńskiej. Czy wolno ten ich głos zlekceważyć?

Andrzej Brzeziecki

Był Sacharow, zabrakło Havla

Inteligenci we wschodniej Europie byli sumieniem narodu, ale sumienie ma to do siebie, że od czasu do czasu nieznośnie ciąży. Utożsamiana z nimi diermokracja kojarzy się poradzieckim społeczeństwom z chaosem i biedą. Inteligencja była w stanie odpowiedzieć na pytania dotyczące historii czy kwestii narodowościowych, okazała się jednak bezradna, gdy poziom życia w krajach poradzieckich gwałtownie się pogorszył.

Michał Lubina

Niechciane zjednoczenie

Na Półwyspie Koreańskim wszyscy mówią o zjednoczeniu. Lecz tak naprawdę nikt go nie chce. Światowym mocarstwom odpowiada stan obecny. Dla reżimu północnokoreańskiego podział Korei to gwarancja istnienia. Południe zaś nie chce zapłacić za zjednoczenie. Wszystkim opłaca się podzielona Korea, choć nikt nie może tego powiedzieć głośno.

Angelika Kuźniak

Wyprzedaż teatru

Codziennie o 7.30 rano Maria Zet przemierza halę dworca. Przystaje co kilka kroków, opiera się plecami o ścianę, chwilę odpoczywa. A potem niesie dalej te swoje 67 lat. I walizkę, niewielką, ze skórzanym wykończeniem.

Tomasz Przybyszewski

Sportowcy i śmiertelnicy

Joanna po wejściu na bieżnię stadionu była zdezorientowana, bo nie przywykła do obecności kibiców na zawodach w kraju. Wojciech przed finałem pływackim potrafił wyłączyć się, nie odbierać bodźców. Janusz nie wiedział, czy zerwany mięsień pozwoli pchać kulą. Jakub tuż przed kajakarskim finałem usłyszał od trenerki: „Masz być jak byk!”. Igrzyska paraolimpijskie w Rio de Janeiro to już czysty sport. Na pokonanie swojej niepełnosprawności był czas wcześniej.

z Ewą Maksymowicz rozmawia Artur Zaborski

Ślepota nie odbierze mi radości życia

My, niewidomi, dopiero niedawno przebiliśmy się ze swoimi sprawami i powiedzieliśmy: istniejemy! Zobaczcie nas! Wyszliśmy z domu z naszymi laskami i powiedzieliśmy, że pragniemy żyć, cieszyć się światem, chcemy dostępu do kultury i sztuki, chcemy pełnić normalne funkcje w społeczeństwie i w rodzinie.

Marzena Zdanowska

Nie-złe upośledzenie

Założenia ruchu disability pride w pierwszym momencie mogą szokować, ale po wsłuchaniu się w argumenty teoretyków niepełnosprawności racjonalne staje się rozróżnienie na neutralną niepełnosprawność i negatywne ograniczenia, jakie niepełnosprawni spotykają w świecie zaprojektowanym dla pełnosprawnych.