Miesięcznik Znak

nr743

Andrzej Juchniewicz

Nie(d)oceniony zmysł archiwisty

W swojej najnowszej książce Sławomir Buryła prezentuje zagadnienia związane z Holokaustem, posiłkując się prozą artystycznie niesatysfakcjonującą, zdyskredytowaną i częstokroć zapomnianą.

Marta Duch-Dyngosz

Niereligijny wymiar katolicyzmu

Instytucjonalny Kościół nie stał się czynnikiem wspomagającym procesy demokratyzujące w polskim społeczeństwie. Kościelne elity dokonały w ostatnim czasie, jak twierdzi Stanisław Obirek, abdykacji wobec idei Polaka-katolika.

Janusz Poniewierski

Stary Testament ukryty w Nowym?

Ks. Mariusz Rosik jest biblistą specjalizującym się w badaniu żydowskich korzeni chrześcijaństwa. Mówi o tym wiele jego książek – zarówno naukowych, jak i tych popularyzatorskich.

Marcin Cielecki

Myśleć Szekspirem

Gdy opada kurtyna, bohaterowie komedii greckiej zostają zdemaskowani – publiczność się śmieje, aktorzy płaczą. Bohaterowie komedii chrześcijańskiej uzyskują przebaczenie – wspólnie śmieją się publiczność i aktorzy.

Ilona Klimek-Gabryś

Przemilczenia i poświęcenie

Znany Plastusiowy pamiętnik czy Rogaś z Doliny Roztoki to książki, które mimo że przyniosły ich autorce sukces, stanowiły również jedno ze źródeł jej kompleksów.

Urszula Pieczek

Grzanki razowe zamiast magdalenek

Pociąg linii M to trzecia książka Patti Smith, która trafia do rąk polskich czytelników. Po wprowadzających w świat nowojorskich beatników Poniedziałkowych dzieciach oraz zbiorze miniatur Obłokobujanie otrzymujemy pozycję, którą można uznać za klaser lektur i wspomnień jednej z największych żyjących artystek rockowych.

Zbigniew Rokita

Kirgiz wsiada do auta

Kirgistan to uboga i niewielka kraina, nieznana szerzej polskiemu czytelnikowi – gubi się wśród sąsiednich „stanów”, kojarzy co najwyżej z peryferiami dawnego Związku Radzieckiego.

Aldona Kopkiewicz

Zimna dziewczyna

Niewielu w Polsce wie o tym, że poeta Philip Larkin był prozaikiem – choć może są i tacy, co pamiętają „Literaturę na Świecie” z 1993 r., w której pojawiły się fragmenty jego powieści.

Dominika Kozłowska

Wściekłość i ból

Korzenie nienawiści. Moja prawda o islamie Oriany Fallaci to książka, która została wydana po śmierci autorki. Jest to redakcyjny wybór wywiadów, portretów, reporterskich opowieści, wystąpień, tekstów publicystycznych i esejów tworzonych przez kilka dekad.

Justyna Gawełko

Na ich własnej ziemi

Przewrotny tytuł książki: Na Zachodnim Brzegu bez zmian można powtarzać codziennie. Chociaż znaczna część przytoczonych w publikacji danych pochodzi sprzed kilku lat, możemy być pewni, że liczby po jednej i drugiej stronie rosną, a granica ciągle się przesuwa, uniemożliwiając zastosowanie wypracowanych wcześniej rozwiązań pokojowych.

Katarzyna Pawlicka

W mieście śmierci

Dom, którego nie było Łukasza Krzyżanowskiego ma szansę definitywnie zamknąć usta wszystkim zwolennikom mglistej narracji historycznej, w ramach której uczestnicy pogromów tracą personalia, szczególnie polskie pochodzenie.

Karol Toeplitz

Era ryzyka i niepewności

Książka Paula Tillicha stanowi klucz do zrozumienia tego, co dziś nazywamy erą protestantyzmu, idealnie wpisując się w 500. Rocznicę reformacji. Jej wymowa głęboko współbrzmi ze sposobem odczuwania i rozumowania współczesnego człowieka i jako taka domagała się już dawno publikacji w Polsce.

Błażej Popławski

Wspomnienia zbrodniarza

Lektura pierwszego wydania zaginionych po procesie norymberskim Dzienników Alfreda Rosenberga daje szansę wglądu w struktury władzy i sieci powiązań elity nazistowskiej. To wstrząsające świadectwo meandrów totalitarnej polityki prowadzonej przez narodowosocjalistyczny reżim

Piotr Napiwodzki

O Kościele jako moralnej wyroczni

Hans Joas jest socjologiem, a gdy socjolog bierze się za rozważania o Kościele, dla wielu wierzących oznacza to z konieczności niebezpieczeństwo redukcji tajemnicy Kościoła i zaprezentowanie zbyt jednostronnego oblicza ludu Bożego. Nie należy jednak żywić tego typu obaw przy lekturze Kirche als Moralagentur?, bo autor najwyraźniej bardzo stara się unikać uproszczeń i łatwych schematów.

Michał Pospiszyl

Iluzjonista Carl Schmitt

W pracy o dyktaturze chodziło o dwa cele: przeprowadzenie drobiazgowej historii tytułowego pojęcia, od rzymskiej republiki przez koncepcje Bodina i Hobbesa po idee dyktatury rewolucyjnej czy proletariackiej, oraz wypracowanie takiej koncepcji państwa i prawa, która będzie zdolna dać odpór tumultom i rewolucjom.

Jacek Błach

Dwa pokoje, jedna walka

Wydawałoby się, że nie ma bardziej różnych osób niż ta dwójka: mainstreamowy światowiec Czapski i pesymista Hering, awangardowy, eksperymentalny, chcący wszystko wywracać na nice. Łączy ich jednak ta sama artystyczna potrzeba, rzecz jasna, niedosiężna: pragnienie prawdy. Brzmi to patetycznie, ale w praktyce sprowadza się do codziennej walki.

Inga Iwasiów

Sok malinowy

Autobiograficzna powieść graficzna Wandy Hagedorn i Jacka Frąsia ma świetny tytuł: Totalnie nie nostalgia. Memuar. W tym podwojonym przeczeniu zawiera się mocne zaznaczenie pozycji, z której będzie się opowiadać. Nie-nostalgia zaprasza wszystkich, którzy wolą „prawdę” o dzieciństwie w PRL-u od słodkich, zamglonych lub podkolorowanych obrazów.

Iwona Boruszkowska

Ziemia, plutopia ludzi

„Wszyscy jesteśmy mieszkańcami plutopii” – tymi słowami Kate Brown kończy swoją książkę o przemilczanej atomowej katastrofie ekologicznej, dając nam do zrozumienia, że jesteśmy obywatelami świata skażonego promieniotwórczym pierwiastkiem, uczestnikami historii naznaczonej przez ukraiński Czarnobyl, amerykański projekt Manhattan, japońską Fukushimę.

z Dianą Lelonek rozmawia Szymon Maliborski

Ćwiczenia z posthumanizmu

Na śmieciorośliny patrzę z dużą czułością, ponieważ to twory, które nie znają takiego pojęcia jak „odpad”, są znacznie bardziej zaradne niż ludzie. Zadaję sobie pytanie: czy z tych mikrośrodowisk możemy zaczerpnąć jakąś lekcję i przenieść ją w świat ludzkiego działania?

z Janem Kozłowskim rozmawia Anna Mateja

Nadzieja na ocalenie

Ponieważ w ewolucji nic nie jest planowane ani przewidywane, wpisana jest w nią niedoskonałość. Nie trzeba jednak być tworem doskonałym, by móc przekazać geny. Wystarczy być odrobinę lepszym od innych.

z Szymonem Wróblem rozmawia Michał Jędrzejek

Filozof i Warszawa

Kołakowski, Baczko, Pomian i Siemek wydźwignęli polską filozofię do „aktualności”, która obchodziła się bez śledzenia i mechanicznej imitacji najnowszych filozoficznych języków, i do „europejskości”, która nie potrzebowała już nikogo „doganiać”.

Jan Tokarski

Miłośnicy antynomii

Warszawska szkoła historyków idei jest zjawiskiem dyskusyjnym zarówno w znaczeniu ruchu „uciekinierów z krainy iluzji”, jak i środowiska konsekwentnych sceptyków. Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że dzieła Baczki, Kołakowskiego, Szackiego i Walickiego łączy pewne pokrewieństwo. Autorzy ci są tropicielami antynomii.

Józefa Hennelowa

Coraz bliżej albo coraz mniej

Najgorsze byłoby, gdybyśmy uwierzyli, że wybudowanie dla potrzeb muzeum nowiutkiej barykady i pojedynek wygrywany z pseudobronią w ręku, a wrogiem na niby równają się ciężarowi prawdziwej historii, w której już nie bierzemy udziału. Czy nikt nie pyta, w którym momencie udawanie zamienia się w rzeczywistość i tak jak tlący się płomyk otwiera czeluść pożaru niemającego granic?

Janusz Poniewierski

Pragniemy stanąć po stronie słabych

Akt pokuty Kościoła w Polsce uważam za wydarzenie wielkiej wagi, choć zdaję sobie sprawę, iż niektórzy mają co do tego pewne wątpliwości. Wierzę – chcę wierzyć! – iż stanie się on dla ludzi tego Kościoła bodźcem do przejrzenia na oczy, zerwania z zakłamaniem, przerwania milczenia.

Rafał Cekiera

Uchodźcy w krainie memokracji

Tworzone przez anonimowych internautów komunikaty niosą trudne czy wręcz niemożliwe do zweryfikowania treści. Za ich prawdziwość nikt nie ponosi odpowiedzialności. Przykład memów internetowych o kryzysie migracyjnym pokazuje, jak zawarty w nich prosty, odwołujący się do wrażeń przekaz staje się niebezpiecznym zwornikiem negatywnych emocji, degradującym rozmowę o wciąż fantomowym w Polsce problemie uchodźców.

z Michałem Łuczakiem i Filipem Springerem rozmawia Katarzyna Kazimierowska

Godność w Spitaku

Ludzie w Spitaku mówią rzeczy, obok których nie można przejść obojętnie. A my mieliśmy ambicję opowiedzieć nie tyle o mieście, ile o człowieku względem tragedii. W polskiej szkole reportażu mówi się o tym „nadwyżka”.

z Stanisławem Balbusem rozmawia Agnieszka Pietruszka

Co to jest miłość?

Miłości nie można się wyuczyć, ale jeśli już dostępuje się łaski miłości, to trzeba nad nią nieustannie pracować, otaczać troską. Przede wszystkim – pielęgnować.

z Adamem Danielem Rotfeldem rozmawia Piotr Kubasiak

Życie wymusza zmianę

Żaden kraj nie wniósł tyle do ukształtowania nowej narodowej i państwowej świadomości Ukraińców co Rosja swoimi działaniami na przełomie lat 2013 i 2014. Ukraińcy powinni stawiać Putinowi pomniki za to, że przyczynił się do pobudzenia ich poczucia wspólnoty narodowej. Nastroje antyrosyjskie były na Ukrainie centralnej i południowo-wschodniej sprawą marginalną. Teraz stały się dominujące.

Julita Czernecka

Miłość w ponowoczesności

Czym ponowoczesność różni się od innych epok i w jaki sposób zmieniła ona życie w związkach oraz nasze pojmowanie miłości?

Dobrosław Kot

Blizny Erosa

Miłość rodzi się z doświadczenia braku. Pierwszym krokiem na drodze miłości jest uświadomienie sobie głupoty, brzydoty, zła. Rozpoznanie tego jako braku, jako czegoś dotkliwego i domagającego się przezwyciężenia, otwiera przed nami nową perspektywę.

z Bogdanem de Barbaro rozmawia Urszula Pieczek

Wszystko, co istnieje

Wolność jest ważnym uzupełnieniem miłości. Gdyby miłość do drugiej osoby zabierała jej wolność, to byłaby bardzo ułomna. W tym tkwi paradoks: mówimy o więzi, która w pewnym sensie tworzy uszczerbek na wolności, a z tego wynika, że kochając, nie można być kimś absolutnie wolnym. Kluczowe więc jest utrzymywanie – choćby chwiejnej – równowagi między tymi dwoma stanami.