Miesięcznik Znak

nr744

Olga Szmidt

Na telewizyjnej kozetce

Pomysł na In Treatment wydaje się prosty, a jednocześnie szalenie wymagający – wobec twórców, aktorów, a przede wszystkim widzów. Składa się właściwie wyłącznie z sesji terapeutycznych kolejnych, powracających co tydzień, pacjentów. Jest to terapia w najbardziej klasycznym sensie.

Piotr Sawczyński

Rewolucja pamięci

Kogoś takiego jak Walter Benjamin niełatwo odczytać na nowo. A jednak Michał Pospiszyl podejmuje wyzwanie i postanawia przedrzeć się przez gąszcz kanonicznych komentarzy.

Mateusz Szczerba

Historycznoliteracka alchemia

Na nieco ponad stu stronach Wykresów, map, drzew Franco Moretti robi niemal wszystko, by swego czytelnika – zwłaszcza zaś czytelnika polskiego, który mógł się dotąd zapoznać z kilkoma zaledwie tłumaczeniami jego prac – wytrącić z oczywistości. I, trzeba przyznać, udaje mu się to wyśmienicie.

Iwona Boruszkowska

Po brzegi

Czy najstarsze zapisy to papirusowe zwoje? Jak wyglądały książki przed erą Gutenberga? Czy papier naprawdę wynaleźli Chińczycy? Jak konserwować pergamin? Co to jest książka środkowoeuropejska (amoxtli)? A jak wyglądają najstarsze alfabety?

Janusz Poniewierski

„Nie wycofuj się”

Nie przypuszczałem, że tak bardzo poruszy mnie jego śmierć. Nie znałem go osobiście i dopiero teraz, po 15 marca br., zacząłem sobie uświadamiać, jak ważny był dla mnie Wojciech Młynarski.

Agnieszka Dziedzic

Cały ten Tyrmand

Marcel Woźniak jako trzeci z kolei podejmuje próbę ujęcia życia Leopolda Tyrmanda w dzieło biograficzne. Co ciekawe – jest to pierwsza w pełni kompleksowa publikacja.

Aldona Kopkiewicz

Niski polot

Czasem zdarzyć się może, że grzebanie po czyimś archiwum skończy się odkryciem skarbu, ale to rzadko. Zdradzę więc od razu, że przeżylibyśmy, nie znając tekstów z Polotu nad niskimi sferami Białoszewskiego. Aczkolwiek wnikliwy czytelnik i z tej lektury wyciągnie jakieś wnioski o kształtowaniu się osobowości twórczej poety.

Krzysztof Wołodźko

Artykuły pomocnicze i propagandowe

Niezła publicystyka zawadza dobrej poezji. Jest trochę jak chroma na jedną nogę, niegłupia, ale niekochana siostra. Tak jawią się teksty Władysława Broniewskiego, opublikowane w tomie Publicystyka.

Marcin Cielecki

Przekroczyć mgłę pamięci

Ma 19 lat, gdy trafia do Auschwitz. Dorosłość to kolejne obozy koncentracyjne. W sumie będzie ich trzy: Auschwitz, Ravensbruck, Neüstadt-Glewe. Przeżyła marsz śmierci oraz eksperymenty paramedyczne. Zofia Posmysz, wtedy numer obozowy 7566, dziś dziennikarka Polskiego Radia, promieniująca życiową energią, autorka kilku książek.

Michał Przeperski

Oswajanie niepewności

Jan-Werner Müller przedstawia książkę ważną, a jednocześnie bardzo niewygodną. Pisząc o ideach politycznych XX w. w Europie, udowadnia, że nowoczesność jest zakorzeniona znacznie płycej, niż chcemy o tym myśleć.

Robert M. Rynkowski

O Bogu konsekwentnie

Książka Mieszka Ciesielskiego O Bogu, który był. Nowa interpretacja Jezusa nauki o Bogu ujmuje logiką wywodu, a przy tym prostotą, co w wypadku pozycji naukowych nie jest regułą.

Wojciech Zalewski

Wiara, czyli poszukiwanie

Piotr Sikora pisze swoje teksty, łącząc komplementarne jego zdaniem perspektywy: teologa i filozofa. Zgodnie z jego intencją Drogi Jednego. Chrześcijaństwo otwarte powinniśmy czytać nie tylko jako wypowiedź publicysty czy świeckiego „duszpasterza”, ale także filozofa, czyli kogoś nieustannie poszukującego mądrości i zapraszającego do (współ)myślenia.

Stanisław Obirek

Apostazja jako dojrzałość

Shusaku Endo został na nowo przypomniany dzięki ekranizacji jego najsłynniejszej powieści Milczenie. Jednak nie o filmie, tylko o książce chcę napisać, która niezależnie od kultury masowej i jej praw broni się osobnym i ważnym głosem na temat poszukiwania istoty religijnego doświadczenia.

Ilona Klimek-Gabryś

Świat bez granic

Wrocławskie Warstwy 40 lat po premierze Zwierzydełek w Wydawnictwie Literackim przypominają tę znakomitą pozycję przygotowaną przez Roberta Stillera – tłumacza i językoznawcę, oraz Daniela Mroza – krakowskiego grafika i rysownika. Staranne edytorskie opracowanie, nietypowy, większy format i gruba oprawa sprawiają, że pożółkła już książeczka z 1977 r., którą teraz można zakupić jedynie w antykwariatach, zyskuje nowe życie w formie, na jaką z całą pewnością zasłużyła.

Marta Syrwid

Ukłucia, odcięcia, złamania, pęknięcia

W Obu obrazy i słowa prowadzą dialog, pozostając wobec siebie równe. Cierpliwie słuchają i wzajemnie się sobie przypatrują, nie konkurują ani nie kłócą się, wykorzystując odmienne symbole opisywanej tu więzi matki z córką.

Maria Karpińska

Serce matki

Jeśli jesteś synem pierworodnym nadopiekuńczej matki, mieszkasz w Paryżu i piszesz po francusku, kochasz, z wzajemnością, swoją matkę najbardziej na świecie – masz duże szanse na zostanie geniuszem. Problemy z drogami oddechowymi, brak ojca i / lub żydowskie pochodzenie nie są niezbędne, ale będą dodatkowym atutem w drodze na intelektualny szczyt.

z Joanną Krakowską rozmawia Arkadiusz Gruszczyński

Moment zawieszenia rozumu

Upodobanie do czerni i bieli sprawia, że historia PRL-u sprowadza się do antykomunistycznej partyzantki, masakry na Wybrzeżu i podziemnej Solidarności. W ten sposób dowiadujemy się, że w PRL-u byliśmy albo w lesie, albo w opozycji, albo w podziemiu. A przecież to złożona i kompletnie niejednoznaczna historia i można ją opowiadać na różne sposoby: przez pryzmat obyczajów, mód albo przedstawień teatralnych.

z Mateuszem Felczakiem rozmawia Ewa Drygalska, Anna Marjankowska

Studium gier

Często zarzuca się grom, że „znieczulają” na prawdziwie estetyczne bodźce i oferują jedynie wizualny rollercoaster, niewymagający już pracy interpretacji. Wystarczy spojrzeć na różnorodność współczesnego rynku gier, by zobaczyć, jak niewiele w takich zarzutach jest racji.

Redakcja

Jerzy Vetulani (1936–2017)

Z ogromnym smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci prof. Jerzego Vetulaniego – wybitnego neurobiologa i biochemika.

Janusz Poniewierski

Cietrzew i ziarenka złota

Dziełem jego życia jest Bolesław Chrobry. To nie „tylko” opowieść o czasach piastowskich, w które wszedł głęboko, rekonstruując nawet język, jakim mogli mówić poddani króla Bolesława. To raczej „suma” jego przemyśleń o człowieku, Polsce, mechanizmach rządzących historią. Oraz o moralności – także tej politycznej.

Józef Majewski

Theologiae proxima. Słowo o muzyce jako teologii

Na figurę retoryczną imaginatio crucis – „wyobrażenie krzyża”, składają się cztery dźwięki –gdyby pierwszy i czwarty z nich połączyć jedną linią, a drugi i trzeci kolejną, to miejsce przecięcia się obu przyjmie kształt krzyża.

Karl Barth

List dziękczynny do Mozarta

Nie jestem do końca pewny, czy aniołowie przed obliczem Boskiej Chwały grają Bacha; jestem za to pewny, że gdy są w swoim gronie, to grają Mozarta i wtedy Bóg szczególnie lubi im się przysłuchiwać.

Karl Barth

Wolność Mozarta

Mozart jako muzyk i kompozytor miał stale coś do powiedzenia. Nie należy niszczyć wrażeń z odbioru jego dzieł poprzez obciążanie ich doktrynami i ideologiami rzekomo w nich odkrywanymi. U Mozarta nie ma żadnej „moralności historii” ani wyraźnej, ani subtelnej.

Jakub Wódka

Paradoksy tureckiego „nowego starego” autorytaryzmu

Erdoğan stwierdził jakiś czas temu: „Czy komuś się to podoba czy nie, ustrój Turcji uległ zmianie. To, co teraz należy zrobić, to dostosować ramy prawne zawarte w konstytucji do faktycznego stanu rzeczy”. Logika ustrojowa à rebours.

Błażej Popławski

Gniew Biafry. Pół wieku po ludobójstwie

Pięćdziesiąt lat temu krwawa wojna domowa wstrząsnęła Nigerią – obecnie najludniejszym i jednym z najbogatszych krajów Afryki. Pamięć o tym konflikcie i hekatombie, jaka stała się udziałem Nigeryjczyków, jest żywa do dzisiaj.

Angelika Kuźniak

Król

Michał często podróżuje. Któregoś razu w pociągu robił wycinki ze starych gazet, żeby do domu przynieść już tylko to, co należy schować w kartonach. Czasem (zawsze pytając o pozwolenie) spisuje tytuły książek, które czyta inny pasażer.

z ks. Jackiem Prusakiem rozmawia Dominika Kozłowska

Jak uniknąć codziennych nałogów

Nałogi behawioralne są tak powszechne, ponieważ rozwijają się w reakcji na codzienne, zwyczajne warunki egzystencji, które nieraz sami sobie fundujemy, nie potrafiąc zadbać o właściwą higienę życia.

z Katarzyną Radwańską rozmawia Karolina Głowacka

Uzależnienie to nie słabość charakteru

Są ludzie, którzy mimo że biorą dużo narkotyków, piją alkohol, potrafią to kontrolować. Natomiast są też osoby, które nie są w stanie przestać po pierwszym kontakcie z narkotykiem. Pułapka polega na tym, że nigdy nie wiemy, do której kategorii ludzi należymy.

Marzena Zdanowska

Niezawinione winy

To prawda, że człowiek sam sięga po substancje uzależniające, ale praktyka pokazuje, że nie do końca jest to kwestia jego wolnej woli.

Gabor Maté

Trauma, stres i biologia uzależnień

Statystyki przedstawiające typowe dzieciństwo ciężko uzależnionych narkomanów są powszechnie znane, ale wciąż niewystarczająco, by zmienić potoczne rozumienie uzależnienia w wymiarze medycznym, społecznym czy prawnym.