Miesięcznik Znak

nr746-747

Olga Szmidt

Przebijanie się przez powierzchnię

Tylko siedem odcinków, a mimo to jedna z najlepszych premier tego sezonu. Wielkie kłamstewka sięgają do znanej konwencji – oto w perfekcyjnych domach ukrywają się mroczne tajemnice. Zbrodnia i doskonale wypolerowana powierzchnia, nieskazitelny wizerunek i przemoc, kobiety i mężczyźni, kobiety i kobiety.

Mateusz Burzyk

Mowa otoczenia

Pierwsza przetłumaczona na język polski książka Remo Bodei wpisuje się w zjawisko współczesnego renesansu filozofii włoskiej oraz w trwające w myśli kontynentalnej zainteresowanie rzeczą i kulturą materialną.

Paweł Jasnowski

Rzeczy, śmierć i wstydliwy kleks

Jak przestałem kochać design z Rzeczami, których nie wyrzuciłem układają się w dyptyk, którego tematyczną oś stanowią codzienne, zupełnie banalne rzeczy, przynoszące wspomnienie o rodzicach – ich życiu i śmierci.

Anna Marchewka

Rozsadzić historię

Zbiór 15 rozmów z 20 kobietami jest zarówno podsumowaniem lat pracy nad budowaniem świadomości i sieci herstorycznej, jak i próbą krytycznej analizy dotychczasowych osiągnięć.

Monika Gałka

Architekci nowego państwa

Ta niepozornych rozmiarów publikacja jest pierwszym opracowaniem pokazującym dorobek architektów żydowskich pochodzących z Polski i realizujących projekty w Palestynie i Izraelu w XX w.

Zbigniew Rokita

Palimpsest Bliskiego Wschodu

Bagdad. Miasto pokoju, miasto krwi jest kolejną pozycją ze znakomitej serii „Miasta” Wydawnictwa Czarne.

Błażej Popławski

Kulisy dyplomacji

Ambasadorowie odsłaniają kuchnię zawodu dyplomaty. Autorzy piszą ze swadą, dystansem, a miejscami też z nieskrywaną ironią zarówno wobec głównych architektów, jak i podrzędnych wykonawców polskiej polityki międzynarodowej.

Radosław Kobierski

Sztuka kolażu

Pozwolę sobie na pewną prze¬wrotność i omawiając tom wierszy, zacznę od obrazów. A ściślej – od tego, co wytwarza się na linii tekst–obraz.

Mateusz Szczerba

„Jakaż to piękna, piękna wojna”

To nie jest szczególnie efektowny reportaż. Więcej: nie jest nawet w połowie tak atrakcyjny literacko jak przełożone niedawno na polski Depesze Michaela Herra. Nerw tej książki tkwi bowiem nie w języku, ale w składającej się na nią faktografii.

Łukasz Kołoczek

Między Tischnerem a Heideggerem

Myśl myśląca samą siebie – to figura odnosząca się zarówno do boga u Arystotelesa, jak i do ducha absolutnego u Hegla. W filozofii od zarania obecna jest również figura przeciwna: myśl myśląca swoje inne, np. świat lub Boga.

Aldona Kopkiewicz

Sny pod kontrolą

Sny to niewielki wybór tekstów Waltera Benjamina podejmujących tytułowe zagadnienie. Książkę tę skomponował niemiecki filolog Burkhardt Lindner, a ukazała się w wydawnictwie Suhrkamp w 2008 r.

Tomasz Kunz

Ceremonie żałobne

Nadziei ocalenia przed ostatecznym zapomnieniem, równoznacznym z unieważnieniem poszczególnego istnienia, upatruje Gutorow we wciąż ponawianym i odnawiającym się akcie lektury (oraz pisania o lekturze), inspirowanym nie tylko sekwencją znaczeń, ale także indywidualnym stylem, niepowtarzalnym „rytmem języka”.

Ilona Klimek-Gabryś

Czwarty wymiar

Wiersze takie jak Opowiadanie zmuszają do zmienienia perspektywy, ich otwartość nie pozwala pozostać obojętnym. Nie chodzi o to, by opowiadać domknięte historie, ale pozwalać im się mnożyć i poszerzać pole widzenia, jakie wyznacza nieskończona czasowość.

Maciej Pawlikowski

Miłość podwyższonego ryzyka

Ile waży kamień? Ile może ważyć kamień podniesiony i ciśnięty w tłumie? Pół kilograma? Kilogram? Tak niewiele. A ile waży kamień, który rozbije szybę, głowę, wybije oko? Tylko pół kilograma? A może jest znacznie cięższy, jak głaz, jak kawał skały? Jerzy Jarniewicz w All You Need Is Love. Sceny z życia kontrkultury próbuje tę wagę określić.

Adam Hernas

Skręcona świadomość innego

Tischner dokonuje połączenia metafory światła z sensem mowy i z dobrem, które rozprzestrzeniają się na podobnej zasadzie, nie tracąc swej mocy. Tak jak światło jest dla wszystkich, tak samo sens i dobro służą wszystkim, nie wyczerpując swych zasobów.

z Janą Shostak rozmawia Szymon Maliborski

Każdy był kiedyś przybyszem

Określenie rosyjskie bieżeniec mówi, że ktoś biegnie, uchodźca uchodzi, refugee szuka schronienia. Zastanawiając się nad znaczeniem tych słów, szukałam określenia statycznego, które wyjdzie naprzeciw tymczasowości i poczuciu niebezpieczeństwa. Znalazłam – jest nim „nowak”.

Marcin Żyła

Europa – instrukcja obsługi

Przez całe stulecia opisywaliśmy na Zachodzie inne krainy, odległe światy. Teraz udało się nam przedstawić własny kontynent dla uchodźców oraz migrantów – i to w sposób, w jaki wcześniej nie zrobiliśmy tego nigdy.

Dobrosław Kot, Michał Paweł Markowski

Mgliste fajczarnie fabuł i bajek

To nie my potrzebujemy mitu, lecz mit potrzebuje nas. Potrzebuje naszych pragnień, naszych frustracji, naszych przekonań, żeby raz jeszcze wpleść się w kołowrót ludzkich nadziei. I z tej potrzeby mitu skwapliwie korzystamy, żeby obrócić chaos w porządek, wrzask w muzykę, drżenie w gest.

z Jean-Lucem Marionem rozmawia Szymon Łucyk

O idolach, ciasnym rozumie i racjonalnej wierze

Religia daje nam dostęp do bardziej złożonych form racjonalności. I w tym sensie paradygmat naukowo-techniczny może zostać dzięki niej poszerzony.

Janusz Poniewierski

Błysk w oku

Wciąż widzę Zbyszka z jego niesforną czupryną i charakterystycznym błyskiem w oku. Dla tych, których do siebie zraził niekonwencjonalnym sposobem bycia, był to – być może – błysk szaleństwa. Dla innych, oczarowanych rozległością jego zainteresowań, mógł to być nawet przebłysk geniuszu.

z Michałem Królikowskim rozmawia Dominika Kozłowska

Nie wejść na równię pochyłą

W społeczeństwie pluralistycznym nie ma możliwości uchwalenia pełnego zakazu aborcji, zakazu dostępu do zapłodnienia metodą in vitro i do środków antykoncepcyjnych, mimo iż jestem przekonany o niemoralności tych rozwiązań. Akty prawne muszą w jakimś stopniu brać pod uwagę różnice światopoglądowe.

z Eleonorą Zielińską rozmawia Karolina Głowacka

Prawa nie tylko dla kobiet

Zakres praw reprodukcyjnych jest przedmiotem kontrowersji. Panuje konsensus co do tego, że każdy człowiek ma prawo do planowania rodziny i edukacji seksualnej, punktem największych konfliktów pozostaje zaś kwestia przerywania ciąży.

Marta Watral, Urszula Pieczek

To, co zostało

Wnukom akcji „Wisła” pochodzenia łemkowskiego zadałyśmy ten sam zestaw pytań: Skąd dowiedzieliście się o akcji przesiedleńczej z 1947 r.? Czy czujecie, że miała albo nadal ma ona wpływ na Wasze życie? Jak opowiadali Wam o niej rodzice, dziadkowie? Czy myślicie, że wpłynęła na to, kim jesteście dzisiaj?

z Tomaszem Stryjkiem rozmawia Urszula Pieczek

Pamięć o akcji „Wisła”

Zbrodnia przeciw ludzkości w przypadku akcji „Wisła” nie polega na eksterminacji, ale na odebraniu ojczyzny, w konsekwencji – na pozbawieniu kultury i tożsamości.

Angelika Kuźniak

Koniec świata

Wyobrażam go sobie. Wyobrażam sobie, jak zwiedza każdą z 45 sal na piętrze Galerii Uffizi we Florencji. Leonardo da Vinci, Rafael, Sandro Botticelli, Caravaggio, Rubens.

Andrzej Muszyński

Donikąd

Miejsca istnieją, dopóki patrzą na nie wolni ludzie. Inaczej stają się okaleczone.

z Wolfgangiem Bauerem rozmawia Błażej Popławski

Świat, którego nie ma w przewodniku

Turysta często zapomina zadać sobie te pytania, bez których praca reportażysty nie miałaby sensu: kim są i co myślą mieszkańcy odwiedzanych krain, jakie są ich plany i marzenia, jak nasza obecność wpływa na ich zachowania? Bez uwzględnienia tych zagadnień trudno jest mówić o etycznym wymiarze podróżowania.

Redakcja

Kim jestem, kiedy podróżuję?

Z tym jednym pytaniem zwróciliśmy się do kilkorga Autorów, prosząc ich jednocześnie o wypowiedź w drugiej kwestii – dla każdego sprecyzowanej inaczej, w zależności od ich doświadczenia.

Mirosław Wlekły

Głównie dla podróży

Gdyby Halik zaczynał podróżować teraz, pewnie nikt by o nim nie usłyszał. A może jednak tak…

Natalia Bloch

Relacje wzajemności

Jeden z uchodźców, twórca współczesnego teatru tybetańskiego i menadżer kawiarni dla turystów, stwierdził: „Czasem nawet mówimy naszym dzieciom: »Zobaczcie, ci ludzie z zagranicy przyjeżdżają tu z tak daleka, żeby uczyć się naszego języka, a wy się obijacie!«”.

Natasza Goerke

Gościniec

Początkowo mówiłam tylko po angielsku, więc byłam turystką angielskojęzyczną. Od dwóch lat coś puściło i staram się przemawiać w nepali, jestem więc turystką mówiącą nieco w nepali. Robię więc nieco za cyrk, i na tym poprzestanę.

Andrzej Stasiuk

Najstarszy pejzaż

Bezkresna przestrzeń zasklepiła się, zrosła bez najmniejszej blizny. Mogła wchłonąć wszystko. Nie tylko tę awanturę, ale i bitwy, wojny, wędrowne ludy i osiadłe narody. Nie było sił na otchłań. Na te nazwy na mapie. Tagana, Juroknta, Piczunga.

Olga Tokarczuk

Ćwiczenia z obcości

Dlaczego ja mogę pojechać do kraju pani Marrousch czy pana Ghaliba i pozostać tam właściwie tak długo, jak tylko chcę? Może nawet mogłabym się tam osiedlić? Ale ani pani Marrousch, ani pan Ghalib nie mogą tego zrobić w moim kraju.