Miesięcznik Znak

nr750

Marta Kudelska

Z daleka widać inaczej

Wielowątkową historię Tadeusza Kantora rozpoczyna gęsta, poplątana i monumentalna prezentacja jego przodków i ich historii.

Emilia Kaczmarek

Historia jednej tabletki

Liczne badania wykazują od lat, że nawet drobne upominki i przysługi – choćby takie jak fundowanie posiłków czy wręczanie darmowych próbek leków – wywierają wpływ na to, co przepisują lekarze.

z Jackiem Klinkowskim rozmawia Anna Mateja

Nie można nie zajmować się wszystkim

Niemal każdy za młodu chce zmieniać świat na lepsze, ale ja akurat dość szybko zdałem sobie sprawę, że to marzenie utopistów. To jest jak z wyborami na urząd prezydenta w USA. Podczas kampanii kandydaci kreślą przeróżne wizje. Po zaprzysiężeniu okazuje się, że jedyne, co prezydent naprawdę może, to obsadzić posady w swojej administracji.

z Tadeuszem Gadaczem rozmawia Mateusz Burzyk

Buntownik wobec przyjaciół, pokorny wobec Boga

Gdyby porównać Hioba i jego synów do Boga Ojca i Jego Syna, to różnica jest zasadnicza – Chrystus zmartwychwstał, Bóg Ojciec odzyskał Syna, a Hiob swoich synów nie. Historia Hioba nie kończy się happy endem.

Nehama Verbin

Trzej rycerze wiary o cierpieniu Hioba i jego przezwyciężeniu

Sformułowane przez Majmonidesa, Kierkegaarda i chasydzkich rabinów interpretacje Księgi Hioba wyrażają odmienne koncepcje funkcji i znaczenia cierpienia, a także różne wizje jego przezwyciężenia oraz ról, jakie w ich obrębie odgrywają miłość i nienawiść.

z Charlesem Kingiem rozmawia Błażej Popławski

Miejska nostalgia

Opowieść o wielokulturowości musi uwzględniać skomplikowaną relację między małymi a wielkimi ojczyznami, uznawać, że lokalne patriotyzmy często konstruowane są jako przeciwieństwa kultur narodowych. Zależności te łatwo dostrzec w identyfikacji stambulczyków i odesyjczyków.

Patrycja Sasnal

Zmierzchanie orientalizmu

Niemcy, jedyni ważni orientaliści, których Edward Said oszczędził w słynnym dziele Orientalizm, mają dziejową szansę na skończenie z fikcyjnym myśleniem o Bliskim Wschodzie. Dowodem przełomu byłaby wystawa główna w berlińskim Pergamonie.

Janusz Poniewierski

Papież heretyk i ortodoksi

Teolog powinien unikać uciekania się do środków społecznego przekazu, wywierając bowiem nacisk na opinię publiczną, nie można przyczynić się do wyjaśnienia problemów doktrynalnych ani służyć prawdzie.

Angelika Kuźniak

Puenta

Zaczynam pisać byle czym, co akurat mam pod ręką. Pocieszam się, że przecież i tak przepiszę wszystko do komputera. Po dwóch dniach przenoszę się do kuchni. Po trzech zaczynam pisać w wannie.

Józefa Hennelowa

Coraz bliżej albo coraz mniej

Poczucie „sprawiedliwości” mamy niebezpiecznie rozchwiane. Nieustająco odnosimy je do innych, innym – nie sobie samym – stawiamy wymagania. My sami to ludzie, którym się „należy”. Nie ma nic bardziej powszechnego niż zjawisko odmawiania współczucia, często w imię wyroków wydawanych pod hasłem „sprawiedliwość”.

Anna Pawłowska

Dotyk wojny

Jest jedno pytanie, którego nigdy nie wolno zadać. Kiedy padnie, wstaną, zakończą rozmowę. Brzmi ono: ile osób zabiłeś? Tak samo reagują weterani z Afganistanu czy Iraku, ale także warszawscy powstańcy. Daj spokój, dziecko, o tym się nie mówi…

Marcin Wilk

W księgarni: Lokator

Ponoć w Krakowie nic się nie zmienia. Ale przecież to nieprawda, stwierdzam, myśląc o Lokatorze.

Wit Szostak

Wielogłos

Ten serial nakręcono specjalnie dla mnie. Wzruszające jest, że ktoś dowiedział się o moich marzeniach i cała machina współczesnej telewizji została zaprzęgnięta, by je spełnić. I udało się, dziękuję. Jest wszystko to, co tak cenię: nieciekawi bohaterowie i banalna historia. Zresztą już sam początek tej opowieści zapowiada apoteozę zwyczajności.

Anna Marchewka

Po przerwie koniec świata

„Ale czy w życiu nie chodzi o to, by zagarniać ludzi?”, pyta Witold Banach, biznesgladiator lat 90., jeden z nielicznych, którzy przetrwali próbę nowego tysiąclecia.

Bernadeta Prandzioch

Odliczając dni

W Echu słońca Waldemar Bawołek oddaje głos tym, którzy zwykle milczą i których los niewiele kogokolwiek obchodzi – egzystują gdzieś na marginesie, przeźroczyści, wykluczeni.

z Tomaszem Majewskim rozmawia Urszula Pieczek

Spojrzenie w stronę śmierci

Wojna to sztuka, której materiałem jest kolektywne ciało, a koniecznym paliwem śmierć jednostek.

Iwona Boruszkowska

Kobieta czytająca

Książka Agnieszki Pai jest dopełnieniem literaturoznawczych rozpoznań z punktu widzenia odbiorczyń literatury, prezentuje badania nad estetyką kobiecej recepcji tekstów literackich oraz opowiada o tradycjach „kobiecego” czytania.

Łukasz Garbal

Dlaczego Koziołek Matołek był wyklęty?

Podtytuł świetnie napisanej książki Mariusza Urbanka celnie podkreśla smutek końca życia twórcy Koziołka Matołka, człowieka „ze Słońcem w herbie”.

Radosław Kobierski

„Mostów nie stawia się wzdłuż rzeki”

Nie idea, lecz nieustająca praktyka. Nie pasywny kult przeszłości, który mógłby się przerodzić w elitarny profesjonalizm albo cepeliadę, lecz przeszłość zorientowana na przyszłość.

Ilona Klimek-Gabryś

Oko w oko z kozicą

W ostatnich latach padają rekordy turystów w Tatrzańskim Parku Narodowym: w 2016 r. było to 3,5 mln osób, podczas gdy – dla porównania – jeszcze 10 lat temu polskie Tatry odwiedzało ok. 2 mln osób rocznie.

Łukasz Garbal

Latarnie w ciemnościach stalinowskiej nocy

Korespondencja Tadeusza Chrzanowskiego i Zbigniewa Herberta to kronika bliskości opowiadająca o legendarnym dziś środowisku, które wymaga zgłębienia i zrozumienia fenomenu „świeckich katolików” z Krakowa.

Andrzej Brzeziecki

Kościół otwiera się na człowieka – także ze Wschodu

II Sobór Watykański odbywał się w jednym z bardziej „gorących” okresów zimnej wojny. Tym bardziej trzeba docenić wysiłki Rzymu, by przekroczyć żelazną kurtynę.

Henryk Woźniakowski

Pomiędzy misją a zdradą

Czas wczesnego PRL-u, a w szczególności „powojnie”, lecz również lata późniejsze, polski stalinizm zamknięty Październikiem '56, są ostatnio pasjonującym i wciąż niewyczerpanym obszarem badawczym dla historyków. Niezależnie od tego, czy widzą go jako wojnę domową, rewolucję czy przykręcanie i popuszczanie totalitarnej śruby – wszyscy autorzy patrzą na niego jak na wielką zmianę.

Michał Przeperski

PRL na cztery ręce

To jedna z najbardziej wyczekiwanych historycznych książek roku 2017. Nieczęsto we wspólnej, intelektualnie pogłębionej dyskusji o najnowszych dziejach Polski uczestniczą postaci tak nieszablonowe i tak różne. Jaki jest efekt takiego spotkania?

Magdalena Kargul

Wyznawcy chaosu, kolekcjonerzy abstrakcji

Do opisywania książki Carrrióna można przystąpić na dwa sposoby; zaproponowany we wstępie: metaforyczny, emocjonalny oraz racjonalny, poznawczy. Można również opowiedzieć się za jednym z dwóch pisarzy: Borgesem, wyznawcą chaosu, lub Zweigiem, autorem Mendla od książek, którego bohater rejestruje w pamięci każdą przeczytaną stronę.

Robinson na Bałtyku

Kruso, debiutancka powieść uznanego niemieckiego poety Lutza Seilera, stała się nie lada wydarzeniem. Obsypana nagrodami, przetłumaczona na ponad 20 języków, doczekała się również kilku adaptacji scenicznych.

Andrzej Leder

Kultura wojny w czasach pokoju

W społeczeństwach pokojowych przemoc, a nawet marzenie o niej są karane. Przemoc bezpośrednia, jej fizyczne przejawy, zakazane przez prawo, muszą przenieść się w rejon wyobrażeń. Gdy pokój nie syci, gdy wiążą się z nim codzienne frustracje i wspomnienie upokorzeń, napierają fantazje o bezkarnym gwałcie.

Ilona Klimek-Gabryś

Nie szamocz się

Znalezienie się w teraz, które nie pozwala na powrót do przeszłości i na wiarę w przyszłość, rodzi bezsilność. Filip Zawada znakomicie pokazuje, jak ją zaakceptować, nie traktując jej ani jako doświadczenia, które uniemożliwia jakikolwiek ruch, ani – jak sugerują poradniki pozytywnego myślenia – jako czegoś, co należy natychmiast pokonać, by iść przed siebie z nadzieją.

Anna Arno

Medyceusze nowoczesności

Na ścianach amerykańskich muzeów widnieją marmurowe tablice – wyryte złotymi literami nazwiska i daty. Małżeństwa, rodzinne klany, czasami nazwy potężnych koncernów. Poniekąd są to tablice nagrobne – upamiętniają fundatorów, donatorów, tych, którzy przyczynili się do powstania nowego domu dla sztuki.

Grzegorz Broniatowski

Dom kultury jak z bajki

Poznajcie kilka osób, którym udaje się prowadzić domy kultury w sposób nie do końca konwencjonalny, ale na pewno bardzo inspirujący. Udowadniają one, że chcieć to móc, a wymówki to tylko niepotrzebny zjadacz czasu.

z Joanną Orlik rozmawia Joanna Mikulska

Dom, ośrodek czy centrum?

Wiadomo, czym powinny zajmować się szkoła czy ośrodek pomocy społecznej, lecz to, co należy do zadań domu kultury, nie jest jasne. Z jednej strony należy pamiętać o tradycji domów ludowych, a z drugiej – idei gwarantowanego dostępu obywatela do edukacji kulturowej. Nie chodzi tylko i wyłącznie o czytanie książek, grę na instrumencie czy udział w przedstawieniu teatralnym, ale też o prowadzenie rozmów, bycie razem, wspólne działanie, czyli czynności kulturotwórcze.