Miesięcznik Znak

nr781

Michał Jędrzejek

Hans Blumenberg, niewidzialny filozof

Sto lat temu urodził się Hans Blumenberg – jeden z najciekawszych myślicieli powojennych Niemiec. Jego twórczość jest wciąż mniej znana niż prace Heideggera czy Habermasa, ale zarówno na świecie, jak w i Polsce spotyka się z rosnącym zainteresowaniem.

Joanna Guszta

B jak Bauhaus

Współcześnie psychologia staje się ważnym wątkiem w nowej duchowości. Sto lat temu stanęła w centrum zainteresowania architektury i sztuki. Wszystko za sprawą Bauhausu.

Julia Fiedorczuk

Jeż na autostradzie: Cezary Domarus

Przeznaczenie i jego szajka bazuje na paradoksach. Można jednocześnie czekać i nie czekać? Każdy, kto kiedykolwiek doświadczył uczuć wobec innej istoty, wie, że często właśnie tak bywa. Czy można jednocześnie rozumieć i nie rozumieć? Właściwie nie można inaczej.

Tadeusz Zatorski

Zaraza wszystko naprawi

Ta powieść jest dla włoskich uczniów taką samą udręką, jaką dla polskich jest Potop. Może nawet większą, bo w Potopie sporo się dzieje, akcja wciąga, dramatycznych przygód nie brakuje. A Narzeczeni ?

Przemysław Chudzik

Rodzinne perypetie

Piotr Oleksy

Biografia na miarę XX wieku

Ta historia mogłaby być przyczynkiem do napisania całej serii książek. Prof. Zbigniew Kruszewski (ur. 1928) był powstańcem warszawskim. Wraz z towarzyszami broni trafił do obozu, następnie tułał się po Europie.

Michał Jędrzejek

Historia rodzinna

Warto śledzić serię wydawnictwa Austeria „Z rękopisów”. Wśród opublikowanych w tym roku miniatur literackich pojawiły się m.in. znakomite Wodospady – esej o historii rasizmu autorstwa nieodkrytego jeszcze w Polsce Eliota Weinbergera. A teraz poruszająca, pisana pod pseudonimem, Adele Piotra Morgenbessera.

Agnieszka Dziedzic

Śmierć vs. badania ilościowe

Marcin Sękowski przeprowadza analizę krytyczną dotychczasowych badań zajmujących się eksploracją postawy wobec śmierci w teoriach psychoanalitycznych i koncepcjach egzystencjalnych.

Katarzyna Kazimierowska

Życie jak ze snu

Węglan litu, haldol, neuroproxin, maxiphenphen, silencior, valdignore, seconal, nembutal, valium, librium, miltown, placid – to nazwy leków, które bohaterka książki Ottessy Moshfegh przyjmuje, by móc spać. Niektóre z nich mają tak silne działanie, że prozac czy xanax to przy nich „niewinne dropsy”.

Iwona Boruszkowska

Lekarz ludzkich dusz

Historia polskiej medycyny to historia wielu wspaniałych lekarzy z powołania – żeby wspomnieć jedynie: Zbigniewa Religę, Juliana Aleksandrowicza, Marię Orwid czy bohatera omawianej tu biografii Antoniego Kępińskiego.

Maria Kobielska

Znośna i nieznośna

Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć Mirosława Tryczyka oraz Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota Pawła Piotra Reszki podejmują pracę nad trudną – najtrudniejszą – polską pamięcią. Wspólny jest ogólny kierunek tej pracy: konfrontacja wspólnoty z niechcianymi, odrzucanymi faktami, jak również niektóre sposoby przeprowadzania tej konfrontacji.

Artur Madaliński

Ślady rozproszenia

Książka Sebalda to zapis wyprawy myśliwego, który mistrzowsko wskazuje nam zatarte tropy i wprawnie odsłania koleiny łączące pozornie odległe od siebie miejsca i zdarzenia.

Ewa Drygalska

Czytanie jako autoterapia

Czytać można na nieskończenie wiele sposobów. Czytanie daje również niezliczoną ilość wariantów przyjemności, doświadczenia i przeżywania tekstu. Olga Tokarczuk pisała, że dla niej „lektura jest rodzajem błogosławionego kłamstwa, nieskrępowanej wyobraźni, które pozwala na ucieczkę z doczesności, opuszczanie rzeczywistości danej tu i teraz”.

Michał Przeperski

Ćwiczenia z Realpolitik

W rozmowie rzece z Robertem Walenciakiem Andrzej Werblan raz jeszcze opowiada o dziejach Polski Ludowej. Obszerne Postscriptum okazuje się nie mniej pasjonujące od opublikowanej przed dwoma laty książkowej dyskusji Werblana z Karolem Modzelewskim.

Ilona Klimek-Gabryś

Nagle i nie po kolei

Nie lubię tłumów i hałasu, drażnią mnie pewne dźwięki, zapachy czy ostre światło, czuję się roztrzęsiona, gdy mam za dużo do zrobienia, zmiany wytrącają mnie z równowagi. Literatura określa te symptomy mianem wysokiej wrażliwości. Niektóre historie również działają na mnie ze wzmożoną siłą. Tak właśnie było z Kto ukradł jutro? Olgi Ptak.

Iwona Boruszkowska

Czytając ból

Znajdujemy się w punkcie, w którym w dużym tempie rozwijają się kulturowe badania nad chorobą, a samo zjawisko rozważane jest już nie tylko na polu medycyny. Namysł nad nim staje się też udziałem humanistów i humanistek

Maciej Stroiński

Powiedz swoimi słowami

Zacznijmy do rymu. Po co od nowa przekładać Czechowa? Odpowiedź padnie pod koniec, lecz by była zrozumiała, musi być „wyprowadzona”.

Bogumiła Motyl

Piracka opowieść

Co łączy kryptowalutę Bitcoin, narkotyki, anonimizujący serwis Tor oraz kryptonim Strasznego Pirata Robertsa z filmu „Narzeczona dla księcia”?

Opowiadanie

W Stacji: Literatura prezentujemy nowe opowiadanie Zośki Papużanki. Tekst do przeczytania w papierowym wydaniu miesięcznika „Znak”.

Filip Springer

Ciche niebo

Nikt nie pisał o martwych zawałowcach na czerwonym pasku w serwisie informacyjnym. Kajetan wiedział też doskonale, że w przewidywalnej przyszłości nikt nie opodatkuje cukru, a ze sklepów nie znikną boczek i alkohol. Po prostu pogodziliśmy się z pewną pulą śmierci nimi spowodowanych.

Anna Mateja

Kamienie i ludzie

Jestem Żydem. Sprawiedliwi są więc częścią mojej historii. Każdy z nich. Rodzina Janczarskich z Wysocic niedaleko Skały, która na własnym podwórzu wybudowała schron dla żydowskich znajomych. Kilku mieszkańców Stańkowej na Nowosądecczyźnie, którzy ukrywali Żydów w podziemnej piwniczce. Bronisława Golonka z mężem spod Chrostowej niedaleko Bochni, Antoni Skąpski z Hebdowa, nieznana z imienia prostytutka.

Olga Gitkiewicz

Czego nie widać

Robert Kelly zapomniał zamknąć drzwi, tak potem mówił. A może tylko je przymknął, i to wystarczyło, by jego córka wparowała do gabinetu.

z Zuzanną Dziuban rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Żydowskie duchy, polskie strachy

W polskich badaniach nad Zagładą przemoc wobec martwych Żydów – okradanie ich grobów – jest nadal w dużej mierze przemocą nierozpoznaną: niewidzialną i nieuznaną. Duchy przyniosą zmianę dopiero wtedy, kiedy nauczymy się nazywać rzeczy po imieniu: w przemocy zobaczymy przemoc.

Wojciech Wilczyk

O tym, co (nie)widzialne

Wszystko zaczęło się od podróży autem z Krakowa do Warszawy, podczas których mijałem bożnicę w Słomnikach. Ten widok w dziwny sposób nie dawał mi spokoju, przyciągał wzrok jak rodzaj intensywnego sygnału, nie do końca czytelnego komunikatu.

Rebecca Solnit

Czego koronawirus może nas nauczyć o nadziei?

Pośród strachu i izolacji mogliśmy się nauczyć, że głęboka, pozytywna zmiana jest możliwa.

Michał Jędrzejek

Na ścieżkach duchowości

Od 150 lat mamy koniunkturę na pojęcie „duchowość”. Sekularyzacji towarzyszy bowiem proces indywidualizacji religijnych poszukiwań.

z Maciejem Sobocińskim rozmawia Anna Mateja

Pensja za krzątactwo

Nierównowaga w obciążeniu obowiązkami domowymi między kobietami a mężczyznami jest uderzająca. Badania pokazują, że Polce wychowującej dziecko do 7. roku życia praca domowa pochłania średnio 40 h tygodniowo. Mężczyźnie w takiej sytuacji o połowę mniej. Jak możemy to zmienić?

z Marcinem Fabjańskim rozmawia Michał Jędrzejek, Marek Maraszek

Filozofia jako bunt i terapia

Dla wielu filozofów Zachodu życie było medytacją. Nie siadali co prawda w pozycji lotosu, ale potrafili tak na siebie wpływać, że dostrzegali świat na nowo w całej jego zmienności.

Richard Kearney

Bóg po Bogu

Co nastanie po Bogu? Jakie będą następstwa naszej zgody na odejście Boga? Co ujawni się z tej nocy nie-wiedzy, z tej chwili porzucenia i opuszczenia? Zwłaszcza tym, którzy – po pozbyciu się „Boga” – wciąż poszukują Boga?

z Richardem Kearneyem rozmawia Michał Jędrzejek, Mateusz Burzyk

Droga do siebie wiedzie przez innego

Twierdzę, że można wierzyć w boskość, ale jednocześnie wątpić i stawiać pytania. Można być też niewierzącym, ale chcieć wierzyć albo przynajmniej zrozumieć i podjąć dialog z tymi, którzy wierzą. Można nawet być jednym rano, a drugim wieczorem – w ciągu jednego dnia.

Julia Fiedorczuk

Wielkie pytanie

Nie uciekaj: pierwsze wskazanie duchowości i ekologii. Zostań z kłopotami, bądź blisko, staw się na swoje życie. Znajdź swoje miejsce – właśnie tu, właśnie teraz.

z Agnieszką Rzoncą i Mateuszem Burzykiem rozmawia Wojciech Bonowicz

Człowiek ma w sobie windę

Jest w człowieku coś takiego, co wynosi go piętro wyżej, ponad doznania czysto zmysłowe. Niektórzy powiedzą: to złudzenie, tam nic nie ma. Ale nawet jeśli, to sam fakt, że człowiek chce wznieść się ponad siebie, jest czymś pozytywnym. I właśnie ten ruch nazywam duchowością. Choćby to było tylko tyle, szkoda byłoby stracić owo złudzenie. Bo wraz z nim zniknąłby też ów ruch w jego stronę.

Janusz Poniewierski

Wacław Hryniewicz (1936-2020). Ksiądz, który wierzył w Jezusa

Wacław Hryniewicz był teologiem prawdziwym. Snucie refleksji o Bogu i o Kościele stanowiło jego pasję, całkowicie wolną od przymusu wspinania się po szczeblach kariery kościelnej bądź uniwersyteckie.